Morgunblaðið - 15.07.1992, Page 11

MORGUN.BLAÐIÐ .MIÐVIKUDAGUR 15.;JÚLÍ 1992
ii
(1769-1859) fegursti dalur verald-
ar, Orotavadalurinn.
A þessum slóðum má auðvitað
fá margvíslegan innblástur, en þó
frekar lífrænan en strangflataleg-
an, en hugleiðingar um andstæður
þessa fijálsborna yndisleika og
frumlögmálin geta trúlega allt eins
sótt á.
Og þótt „geometrískar“ séu, bera
þessar klippimyndir Sveins ótvírætt
kennimark hans og einkum er
myndin „Bréfið mitt“ (10) athyglis-
verð fyrir skemmtilegar andstæður
harðra og mjúkra og svífandi
forma, og hnitmiðað litasamræmi.
Einnig vakti litsterka myndin „Það
var og“ (II) dtjúga athygli mína.
Sverrir Ólafsson sýnir fimm
skúlptúrvek, sem eru mjög einkenn-
andi fyrir verklag hans um þessar
mundir. Þetta virðast þó helst vera
frummyndir og hugmyndir að
stærri verkum og hér sótti hið
kostulega verk „A bak við luktar
dyr falla englarnir" (málað stál),
einna mest á mig. Væri næsta fróð-
legt að sjá þessa mynd í margfalt
stærri og hnitmiðaðri útfærslu.
Heillegasta og áhugaverðasta
myndverkið og í sjálfu sér er þó
trúlega hin einfalda og sláandi and-
litsmynd „Fullt af fólki“. Kímnin
og hinn lúmski undirtónn er sem
fyrr aðall mynda Sverris.
Sumarsýningarnar að Hulduhól-
um er áhugavert framtak og tel ég
að margur hafi ánægju af að koma
þangað. Viðaukinn er svo sérkenni-
lega bygging og umhverfi, blíðlegt
og fagurt ústýni.
Donald Judd í Slunkaríki
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
Við íslendingar höfum notið þeirr-
ar gæfu nú um nokkurra ára bil að
hingað hafa borist margar sýningar
þekktra erlendra listamanna. Lista-
safn íslands, Listasafn Reykjavíkur
og Nýlistasafnið hafa verið helstu
skipuleggjendur slíkra sýninga, enda
ekki á færi margra að standa undir
þeim kostnaði sem fylgir erlendum
sýningum hér á landi. En höfuðborg-
in er ekki alltaf í brennipunkti mynd-
listarinnar, og því hefur vakið at-
hygli _að nú stendur yfir í sýningar-
sal á ísafirði fyrsta einkasýning sem
hinn heimsþekkti listamaður og einn
frumkvöðla Minimalismans, Donald
Judd, hefur haldið hér á landi.
Sýningarsalurinn Slunkaríki á
ísafirði á sér nú orðið lengsta sam-.
fellda sögu sýningarstaða fyrir
myndlist utan höfuðborgarsvæðisins.
Salurinn er rekinn af Myndlistarfé-
lagi Isafjarðar og hefur starfað óslit-
ið frá opnun 1985, og sýningarnar
sem þar hafa verið haldnar eru
komnar nokkuð á annað hundraðið,
og er sýningalistinn ótvíræð sönnun
þess að það er hægt að reka slíkan
sýningarsal utan höfuðborgarsvæð-
isins, ef vilji er fyrir hendi. Þarna
hafa bæði verið sýnd verk heima-
manna, s.s. Jóns Sigurpálssonar,
Péturs Guðmundssonar og Elísabetar
Ný íslensk tónlist
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Frumflutningur tveggja ís-
lenskra tónverka á seinni Sum-
artónleikunum í Skálholti um síð-
ustu helgi eru góð tíðindi og sam-
merkt þeirri grósku, sem einkennt
hefur íslenskt tónlistarlíf nú hin
síðari árin. Þijú verk voru á efnis-
skránni, Sex nova organa eftir
Ricardo Nova, Conserto grosso
eftir Finn Torfa Stefánsson og
Spírall eftir Hauk Tómasson.
Fyrsta verkið, Sex nova org-
anum eftir Ricardo Nova, er eitt
af þeim verkum, þar sem höfund-
urinn leitar sér samfylgdar með
eldri tónlist, nánar tiltekið organ-
umtónlist 12. og 13. aldar. Það
sem einkum á sér líkingu við org-
anumtónlist er samvirkni radda í
hljóm- og hrynskipan. Verkið er
samið fyrir sex hljóðfæri og skipt-
ist í sex samanbundna hluta og
er hið áheyrilegasta í alla staði,
enda flutningurinn í heild með
mestu ágætum.
Annað viðfangsefni tónleik-
anna var frumflutningur á Con-
serto grosso eftir Finn Torfa Stef-
ánsson. Verkið er samið á þessu
ári og eins og Sex nova organum
tengist það formgerð eldri tónlist-
ar, nánar tiltekið barrokktónlist,
sem átti sinn tíma frá því um
1600 til 1750. Þrátt fyrir nafnið
er þar fátt sameiginlegt sam-
nefndri barokktónlist, hvorki er
varðar formskipan né samskipan
hljóðfæra og skyldleikinn því
meira huglægur en ytri gerðar.
Vekið er vel unnið, tónmálið sér-
lega „kontrapunktískt", ekki mjög
viðburðaríkt, í heild ein samfelld
líðandi, eins og hægferðug inn-
hverf íhugun, sem er hafin yfir
tíma og tískustefnur.
Haukur Tómasson.
Lokaverk tónleikanna heitir
Spírall og er eftir Hauk Tómasson
og samið sérstaklega fyrir Cap-
ut-hópinn. Frumflutningur þessa
verks, sem var mjög vel fram-
færður af flytjendum, verður að
teljast nokkur viðburður í sögu
íslenskrar tónlistar. Undirritaður
vill meina, að Spírall sé meðal
bestu kammerverka eftir íslensk-
an tónhöfund, sem komið hafa
fram á síðustu árum. Bygginga-
fræðileg markmið, sem bæði má
tengja „chaconne“-forminu hvað
varðar hljómskipan og „cantus
firmus“-vinnubrögðum, er t.d.
voru á stundum áberandi í bás-
únuröddinni, skipta þarna engu
máli, heldur þau tónrænu átök
verksins, bæði hvað varðar hryn
og samskipan radda, er voru stór-
kostleg áheyrnar. Hér mætti
minna á fræga upphrópun, „loks-
ins, loksins" og er rétt að óska
höfundi, Caput-hópnum _og
stjómandanum, Guðmundi Óla
Gunnarssyni, til hamingju með
eftirminnilega stund í Skálholts-
kirkju.
TBarnaheill
Skrifstofa Barnaheilla er flutt í Sigtún 7.
Skrifstofan er lokuð vegna sumarleyfa frá
15. júlí til 4. ágúst.
Donald Judd: Verk í Míarfa, Texas.
Gunnarsdóttur, én fjölmargir aðrir
íslenskir listamenn hafa einnig hald-
ið þar sýningar, t.d. Ingólfur Arnar-
son, Sara Vilbergsdóttir, Hannes
Lárusson, Sigurður Guðmundsson,
Níels Hafstein, Helgi Þorgils Frið-
jónsson, Kristján Guðmundsson, Ge-
org Guðni, Birgir Andrésson, Hreinn
Friðfinnsson og Hulda Hákon, svo
nokkur hópur sé nefndur til. Einnig
hafa erlendir listamenn sýnt í
Slunkaríki allt frá upphafi, og má
þar t.d. nefna listamenn frá Hollandi.
Donald Judd er án efa þekktasti
listamaðurinn sem hefur sýnt í
Slunkaríki til þessa. Hann hefur
heimsótt Island nokkrum sinnum, og
átti m.a. verk á samsýningu í Ný-
listasafninu á Listahátíð 1988. Sýn-
ingin nú mun þannig til komin, að
listamaðurinn ætlaði sér að ferðast
um landið og vildi halda litla sýningu
utan Reykjavíkur á sama tíma, og
varð Slunkaríki fyrir valinu.
Judd er Bandaríkjamaður, fæddur
1928. Hann stundaði fyrst nám í
heimspeki og síðar í listasögu, og
var um árabil kunnur gagnrýnandi
fyrir alþjóðleg listtímarit (t.d. Art
News og Art International). Allt frá
þeim tíma hefur hann ekki síður
verið þekktur fyrir skrif sín um mál-
efni myndlistarinnar en fyrir eigin
verk, og hefur oft látið til sín taka
í umfjöllun um listræn efni á alþjóða-
vettvangi.
Sú hreyfíng, sem hlaut nafnið
„Minimal Art“ (sem á stundum hefur
verið nefnd Naumhyggja á íslensku)
kom fram um miðjan sjöunda áratug-
inn í Bandaríkjunum, að hluta til sem
andsvar við hinni villtu tjáningu ab-
strakt listarinnar, sem þá réði ríkjum
í listheiminum víðast hvar. Þessi
stefna er einkum tengd höggmyndal-
ist, þar sem einfaldleiki forma, gildi
rýmisins og jafnvægi þess í umhverf-
inu eru helstu einkennin, ásamt því
sem verkin útiloka allar túlkanir eða
ytri tilvísanir; þarna er á ferðinni
skýr, formræn list, sem er í greini-
legri andstöðu við hið flókna og
margþætta myndmál, sem var mest
áberandi næstu árin á undan. Judd
varð einn helsti kenningasmiður
hreyfíngarinnar og útfærir kenning-
ar sínar í eigin verkum, sem vekja
upp margar grundvallarspurningar
um eðli og gildi listaverksins, eðli
listrænnar upplifunar, rýmisins og
formsins í höggmyndum. Getá al-
gjörlega vélrænt unnin efni, sem
raðað er niður í rýmið eftir nákvæm-
um útreikningum um gildi endur-
tekningarinnar, verið listaverk? Þar
sem verk Judds sjálfs hafa allt frá
upphafí verið í stöðugri þróun hvað
varðar hlutföll, stærðir, efni og lita-
gildi, virðist svarið við spurningunni
ótvírætt vera jákvætt.
Judd hefur m.a. unnið verk sín í
ál, stál, krossvið og steinsteypu, og
hefur ýmist látið efnin ráða yfir-
borðsgildinu, húðað þau eða sett inn
í þau fasta litafleti. Flest þeirra hafa
verið sköpuð með ákveðin rými í
huga, og þannig hefur hann komið
upp fjölda verka sinna fyrir í „varan-
legum innsetningum" í skotfæra-
geymslum í fyrrum herstöð í Marfa
í Texas, þar sem hann býr og hefur
breytt fjölda bygginga í sýningarhús-
næði fyrir höggmyndalist. Þeir sem
skoða verk listamannsins verða þess
fljótt meðvitaðir að hann er mjög
kröfuharður um nákvæmi í vinnslú
verka sinna, þannig að hvergi má
skeika neinu; úrvinnslan er þannig
mikilvægur hluti verksins. (Hér má
nefna til gamans, að Judd hefur
nýlega staðið í harkalegum deilum
við listaverkasafnara, sem seldi verk
hans til Guggenheim safnsins í New
York; listamanninum fínnst frágang-
ur verkanna forkastanlegur, og af-
neitar þeim sem sínum verkum).
Verkin sem sýnd eru í Slunkaríki
bera marga þessa áhersluþætti með
sér. Hér er um að ræða tvö kassa-
laga verk, unnin í krossvið, þar sem
rýmið og gildi þess er aðalviðfangs-
efnið. I öðru verkinu er að finna lita-
fleti, sem skiptast í nákvæmu jafn-
vægi í verkinu, en í hinu er það innri
skipting rýmisins, sem listamaður-
innfæst við. í báðum verkum eru
efni og úrvinnsla fullkomin, þannig
að eftir standa skýr, formræn lista-
verk og hlutföll þeirra, sem hafna
öllum tilraunum til túlkunar eða til-
vísunár.
í sýningarskrá í tilefni sýningar-
innar í Nýlistasafninu 1988 var vitn-
að í eftirfarandi orð listamannsins,
sem eiga vel við hér sem lokaorð,
með tilvísun til verkanna í Slunkaríki:
„Hlutfall hefur mikla þýðingu fyr-
ir okkur, bæði í huga okkar og lífí,
og líka þegar það er gert sýnilegt í
hlutum, því það er óskipt hugsun og
tilfínning, eining og samræmi, auð-
velt og erfítt, og oft friður og ró.
Hlutfall hefur sín eigin sérkenni og
það er unnt að þekkja það í list og
arkitektúr og það skapar rúm okkar
og tíma. Hlutfall, og í rauninni allt
vit í list, skilst undir eins, að minnsta
kosti af einhveijum. Það er þjóðsaga
að erfið list sé erfið.“
Sýning Donalds Judd í Slunkaríki
á ísafírði stendur til sunnudagsins
19. júlí, en verður síðar í sumar einn-
ig sett upp í Reykjavík, í sýningar-
salnum Önnur hæð á Laugavegi 27.
RENAULT 19
Fallegir fjölskyldubflar á góðu verði
Takmarkað magn!
19 TXE - 92 hestöfl
Glæsilegur fjölskyldubill - einn með öllu
Verð með ryðvörn og skráningu:
4ra dyra kr. 1.098.000,-
19 GTS - 80 hestöfl
Sportlegur fjölskyldubtll - hlaðinn aukabúnaði
Verð með ryðvörn og skráningu:
3ja dyra kr. 949.000,-
8 ARA
RYÐVARNAR
ÁBYRGÐ
3 ARA
5 dyra
kr. 998.000,-