Morgunblaðið - 14.08.1992, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. ÁGÚST 1992
B 5
hlutum eins og að safna í upp-
þvottavélina, þurrkarann og
þvottavélina og skilja ekki kæli-
skápinn eftir opinn meira en nauð-
synlegt er. Ef kæliskápur er látinn
standa opinn eyðir hann meiri orku
en ella og safnar inná sig ís og
hitaleiðni minnkar. Til að ná upp
kælingunni þarf hann þá að ganga
lengur.
Kæliskápur og frystikista eru
ódýrari en eldavél í rekstri. Hins
vegar má spara kostnað við elda-
vélina með því að nota rétta hellu
fyrir hvern pott. Potturinn á að
ná yfir alla helluna og þarf helst
Föstudagurinn 14. ágúst
Klukkan sjö að morgni er
stigið ' frammúr og kveikt á
ljósinu. Kaffið er sett yfír og
skyrtan straujuð. Örbylgjuofn-
inn sér um að hita hafragrautinn
og við hlustum á gömlu gufuna
á meðan við erum að lesa
Moggann og drekka kaffið
okkar.
Uppþvottavélin er sett í gang
og síðan er gengið frá og farið
til vinnu. Ljósin loga í eldhúsinu,
svefnherberginu og á baðher-
berginu frá því klukkan sjö og
til átta nema í svefnherberginu
bara í hálftíma.
Þegar komið er heim að
kveldi úr innkaupaferð í
stórmarkað er raðað í ísskápinn
og frystikistuna og bæði kistan
og skápurinn standa opin á
meðan tekið er úr pokunum og
raðað á sinn stað hér og þar.
Því næst er óhreina tauinu skellt
í þvottavélina og í þurrkarann.
Það á að elda veislumat, aliar
hellur í gangi og örbylgjuofninn
notaður til að hita upp meðlæti.
Ljósin eru að sjálfsögðu á í öllum
herbergjum og útvarpið á.
Eftir veislumatinn er hellt
upp á te og kaffi og sest fyrir
framan sjónvarpið. Undir
miðnætti er hárið blásið og farið
í fína pússið og haldið út á lífíð.
Ljós er látið loga úti á meðan
húsráðendur eru ekki heima. í
svefnherberginu bíður vatns-
rúmið notalega heitt eftir
eigendunum enda hitarinn
búinn að standa í ströngu í
nokkrar klukkustundir.
Aö hella þrisvar til fimm
sinnum ó dag uppá kaffi
kostar 2,60 á dag sem þýö-
ir aö yfir áriö kostar þaö
heimiliö næstum þúsund
krónur aö hella uppá.
að vera með góðum og sléttum
botni.
Hrafn og félagar hjá raffanga-
prófun taka fram í lokin að leka-
leiði sé sjálfsagt öryggistæki sem
þarf að prófa reglulega, helst einu
sinni í mánuði. Þeir benda á að
fólk eigi að nota jarðtengda tengla
fyrir tæki sem þarf að jarðtengja.
Verði einangrunarbilun í slíku
tæki getur umgerðin orðið spennu-
hafí og ef jarðtenging er ekki er
hætta á að notandinn fái raflost.
Mikilvægt er að jarðtaug (gul
og græn) sé tryggilega fest í
klónni og togfestir sé notaður.
Leitið aðstoðar fagmanna við við-
gerðir á rafmagnstækjum og lögn-
um. ■
Guðbjörg R. Guðmundsdóttir
Hún safnar sjálf auglýsingum
vinnur efnið í blaðið, setur það
Á BENSÍNSTÖÐINNI í Grundarfirði liggur frammi vikublaðið
ÞEYR. Þegar nánar er að gáð kemur á daginn að þetta er blað
fyrir þá sem þar búa og í sveitunum í kring. Það er Ingibjörg
Torfhildur Pálsdóttir sem sér um útgáfu blaðsins, hún safnar
í það efni, hannar blaðið, setur í tölvu, ljósritar og dreifir.
ljósritar og dreifir því
„Ég var búinn að ganga með
þessa hugmynd lengi í kollinum
og láta mig dreyma um að félaga-
samtök myndu gefa út staðarblað
hér í Grundarfirði. Upphaflega
kviknaði hugmyndin þar sem ég
bjó í Maine í Bandaríkjunum. Þar
var gefið út blað á staðnum sem
allir bæjarbúar lásu.“
„Ég sá síðan fram á að fara
ekkert strax út að vinna frá fjór-
um börnum og ákvað að reyna
að fínna mér eitthvað að gera
heima og fékk þá hugdettu að
gera þetta bara sjálf.“ Ingibjörg
Torfhildur var ekkert að tvínóna
við hlutina heldur lét verða af því
einn, tveir og þrír.
Til að byrja með fékk hún að
nota tölvu hjá fyrirtæki á
Grundarfirði og ljósritaði hjá
skólanum og með aðstoð eigin-
mannsins varð blaðið til. Vinkon-
ur og fjölskylda studdu við bakið
á henni og hjálpuðu henni að
bera blaðið út en það er borið í
hvert einasta hús á Grundarfirði
og er ókeypis. „Þegar blaðið fór
að koma út vikulega gekk- það
ekki að hafa ekki aðstöðu heima
svo ég keypti mér tölvu með út-
gáfuforriti og ljósritunarvél."
Blaðið hennar er oftast í A-4
stærð og fjórar síður. Þar auglýsa
fyrirtækin í bænum tilboðsverð á
hinu og þessu, kirkjan auglýsir
messur, sagt er frá afla bátanna
yfír vikuna og afmælis-
börn dagsins fá kveðju í
blaðinu.
„Ég hef gaman af
þessu, annars væri ég
ekki að þessu. Helst vil
ég samt hafa lesefni með
tilkynningunum. Stund-
um eru viðtöl, uppskriftir
eða annað sem kemur
upp í hugann. Ég var
með háar hugmyndir og
ætlaði smám saman að
stækka blaðið og þjóna
öllu Snæfellsnesinu. í
dag held ég að þetta sé
skemmtilegra svona og
persónulegra. Fólkið hér
tekur þessu vel og ég er
ákveðin í að halda þessu
áfram. Jafnvel þó ég
flytji héðan í búrtu ein-
hvern tíma þá verður
bara einhver annar að
taka við“, segir hún að
lokum.
Vikublaðið ÞEYR er orðinn fastur
punktur í tilverunni á Grundar-
fírði. ■
Guðbjörg R. Guðmundsdóttir
SPURT OG SVARAD
| GARÐYRKJU
Birkifr æ,
rósir og laukar
AUÐUR Oddgeirsdóttir garðyrkjufræðingur svarar fyrirspurnum les-
enda í dag. Þeir lesendur sem vilja koma spurningum áleiðis til garð-
yrkjufræðings geta hringt í dag milli klukkan 11-12 í síma 691100 og
munu svörin síðan birtast að viku
Ragnhildur í Reykjavík spyr:
Sonur ininn kom heim með
birkifræ sem var sáð í sandbland-
aða mold. Hvernig á nú að með-
höndla plönturnar sem vaxið hafa
upp af fræjunum? Við höfum ekki
garð þannig að næsta vor má þá
ala plönturnar upp eins og stofu-
blóm?
Svar: Það er ekki hægt að ala upp
birki eða önnur garðtré inni á sama
hátt og stofublóm. Það er hægt að
láta fræ spíra og ala upp ungplöntur
inni í stofuglugga, en þá verður líka
að hafa gát á að plönturnar spíri
ekki í hitanum. Birkið sem sonur
þinn er að rækta þarf að komast út
í vetur. Trén fara í dvala yfir vetur-
inn og er því nauðsynlegt að setja
þau út. Þar sem þið hafið ekki garð
er tilvalið að skella þeim út á svalir
eða geyma hjá vinafólki. Tímabilið
frá september-maí er plantan í dvata
og það er birtumagn og hitastig sem
ákvarðar hvenær plantan fellir lauf
og hvenær hún lifnar á ný á vorin.
Þessi dvali er birkinu eðlislægur rétt
eins og svefninn okkur mannfólkinu.
Næsta vor þurfið þið að gróðursetja
plönturnar eða potta þeim.
Ragnar í Hafnarfirði spyr:
Ég ól upp rós af afleggjara og
það er komið eins og net á blöðin
sem Ieggst yfir þau. Hvað getur
amað <ið?
Svar: Annað hvort er hér um að
ræða næringarskort eða það er roða-
maur sem hefur tekið sér bólfestu á
plöntunni og er að sjúga næringu
úr blöðunum, ég hallast frekar að
því. Roðamaur berst á plönturnar
utan úr garði og þar sem plantan
stendur nærri opnum glugga ætla
ég að maurinn hafi borist þaðan á
plöntuna. Rósir eru sérlega við-
kvæmar fyrir ásókn. Ragnar, ég vil
biðja þig að líta undir blöðin og at-
huga, hvort þú sjáir agnarsmá dýr
um 1 mm í þvermál þar. Þau geta
þakið blaðið því þau fjölga sér ört.
Ef plantan þín reynist vera með roða-
liðinni hér á síðum Daglegs lífs.
maur þá skaltu henda henni og fá
þér annan afleggjara og byija upp á
nýtt. Það er erfítt að eiga við maur-
inn í heimahúsum en ef þú ert ekki
tilbúinn að henda plöntunni þá þarft
þú að einangra hana frá öðrum plönt-
um til að hindra útbreiðslu. í sölufé-
lagi garðyrkjumanna eða Blómavali
getur þú ráðfært þig við sölufólk um
eitur og umfram allt þarf að fylgja
leiðbeiningum mjög nákvæmlega.
Garðyrkjubændur nota gjarna Pen-
tak á roðamaur. Það efni geldir
maurinn og þarf að endurtaka úðun-
ina þegar eggin klekjast út.
Ef rósin þín er laus við maur þá
háir henni næringarskortur. Rósir
eru áburðarfrekar og það þarf að
gefa þeim áburðarlausn einu sinni í
viku og jafnvel í hverri vökvun en
þá um það bil þriðjung af því magni
sem gefið er upp á áburðarleiðbein-
ingum. Best er að nota áburðarvökva
sem ætlaður er pottablómum.
Jóhann í Kópavogi spyr:
Get ég ræktað lauka upp við
sumarbústað og hvernig jarðveg
þurfa þeir þá?
Svar: Það er vel hægt en þó ber að
varast að setja lauka í mjög blautan
jarðveg því þeir geta rotnað í miklum
raka. Tími haustlaukanna er í sept-
ember og eru þeir settir niður á þeim
tíma. Það er fátt fallegra en túlípan-
ar, páskaliljur eða dvergliljur í grass-
verðinum að vori. Blómaengi sem
blandað er laukplöntum og íslenskum
fjallaplöntum er fagurt á að líta. Það
er góð tilfinning að dvelja í miðju
enginu umlukin litadýrð.
Til þess að laukar og hnúðjurtir
geti lifað góðu lífi og blómstrað frá
ári til árs þurfa þau þannig skilyrði
að forðasöfnun sé möguleg. Með rót-
unum ná jurtirnar næringarefnum
þeim, sem finnast uppleyst í vatni
jarðvegsins. Með grænu blöðunum
vinna þær næringu úr loftinu. Því
er nauðsynlegt að skerða ekki grænu
blöðin að lokinni blómgun eins og
stundum er gert. Þess ber að gæta
að forðasöfnun hefst ekki fyrir al-
vöru fyrr en að lokinni blómgun.
Laukplöntur þurfa góða birtu og
veldu þeim því sólríkan stað. Heim-
kynni flestra lauka eru suðræn lönd,
þar sem veðurfarið er bæði hlýrra
og þurrara en hér. Þar að auki vaxa
þeir oftast í fjalllendi eða fjallshlíðum
þar sem afrennsli er mjög gott.
Veðurfari hér á landi getum við
ekki breytt en með góðri framræslu
jarðvegsins getum við dregið mjög
úr áhrifum votviðrisins. Það er sér-
staklega áríðandi að vatn setjist ekki
að laukjurtinni að vetri til.
Laukar þrífast best í lausum og
sendnum jarðvegi, sem er ríkur af
lífrænum moldarefnum. Til þess að
ræturnar geti unnið starf sitt á sem
auðveldastan hátt þarf jarðvegurinn
að vera gljúpur og nokkuð dýpra
undir, því rætur laukanna leita mjög
djúpt. Gott er að blanda sauðataði
við áburðinn. Fosfór og kalí eru þau
næringarefni sem síst má vanta í
jarðveginn. Fosfórinn hefur örvandi
áhrif á rótarvöxtinn og flýtir fyrir
blómgun og þroska. Kalíáburður
stuðlar að sterkjumyndun og eykur
þolgæði þeirra og viðnám gegn sjúk-
dómum. Köfnunarefni má heldur
ekki skorta. En varast skal of mikla
notkun þess síðsumars, því það
minnkar frostþolið.
Ef vel er að undirbúningi staðið
er efsta jarðvegslagið fjarlægt. Síðan
er jarðlagið þar fyrir neðan stungið
upp og áburði og jarðvegsbætandi
efnum blandað saman við það. Að
lokum er efra lagið fært á sinn stað
jafnóðum og laukarnir eru lagðir.
Þegar ég var í garðyrkjuskólanum
að Reykjum áskotnaðist okkur nem-
endum nokkur þúsund túlípanalauk-
ar. Við gróðursettum þá í hlíðarnar
ofan við skólann, notuðum plöntu-
staf, eins og notaðir er við gróður-
setningu skógarplantna. Við settum
laukana í göt eftir plöntustafí og
þrýstum moldarkögglum ofan á. All-
ir laukarnir komu upp að vori og
myndin sýnir hluta af túlípanabreið-
um. Ég get þó ekki mælt með þess-
ari aðferð því laukarnir skiluðu sér
illa næsta vor á eftir. ■
T íska
tónlistarfólksins
FATAHÖNNUÐIR gera margt
til að vekja á sér athygli og
höfða til sem flestra. Á tískusýn-
ingu sem nýlega var lialdin í
Mílanó kom í ljós að nokkrir
hönnuðir höfðu hannað fatnað
sem sérstaklega var ætlaður
tónlistarfólki.
Franc Sorbier, Byblos, Genny,
Basile og Nazareno Gabrielli voru
meðal þeirra hönnuða sem kynntu
sérstaka línu fyrir tónlistarfólk.
Ekki fylgdi sögunni hvort um var
að ræða fatnað fyrir popptónlistar-
fólk eða þá sem leika sígilda tón-
list. Kannski við sjáum sinfóníu-
hljómsveitina í samræmdum fatn-
aði af þessu tagi næsta vetur? ■