Morgunblaðið - 29.10.1992, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 1992
Leíkmannsþankar um
efnahag þjóðarinnar
eftir Atla Heimi
Sveinsson
Það er illa komið fyrir efnahag
okkar. Sá möguleiki er ekki fjarlæg-
ur að við verðum tekin upp í skuld
áður en við getum haldið upp á 50
ára afmæli lýðveldisins.
Við sjáum hvemig komið er fyrir
Færeyingum. Við glottum og tölum
um Færeyingahagfræði. En sjálf
erum við ekkert betri, og við skyldum
spara köpuryrði í garð frænda okkar
í Færeyjum þótt þeir séu fámennari
en við. Við eigum að aðstoða þá eft-
ir megni. Það getur komið að því,
fyrr en við ætlum, að við þurfum á
hjálp annarra þjóða að halda.
Alla þessa erfiðleika mátti sjá fyr-
ir, en menn vildu það ekki. Við trúð-
um því að þetta „mundi reddast ein-
hvem veginn eins og vanalega". Við
höfum hagað okkur eins og flón og
gerum það enn. Hér ríkir nefnilega
þjóðarsátt - að því er virðist óijúfan-
leg - um hin verstu mál. Það er þjóð-
arsátt um ofveiði og þjóðarsátt um
skuldasöfnun. Og við forðumst að
horfast í augu við þessar staðreyndir.
Þjóðarleiðtogamir tala um afla-
brest, en aflinn hefur ekkert bmgð-
ist. Við höfum einfaldlega stundað
ofveiði ámm saman, og viljum helst
gera það enn í trássi við ráð bestu
manna. Þrátt fyrir einhvem „sam-
drátt" verða sennilega færri fiskar í
sjónum að ári en nú.
Einhver kjáni talaði í Sjónvarpinu
um „árið sem sfldin hvarf“. Síldin
hvarf ekki neitt nema að því einu
leyti að hún var veidd upp, seld og
andvirðinu eytt - sennilega í vit-
leysu.
Það ríkir ennþá þjóðarsátt um
skuldasöfnun. Vandamál hafa yfir-
leitt verið leyst með því að senda
lántökuséní - bankastjóra, efna-
hagsráðgjafa eða stjómmálamann -
til útlanda til að slá lán. Þá vom
allir ánægðir - nógir peningar í bili
„En er ekki kominn tími
til að hefja lýðræðis-
lega umræðu um vit-
ræna efnahagsstefnu,
sem kemur okkur út úr
skuldafeninu, og finna
leiðir til að framkvæma
hana.“
- að minnsta kosti fór lítið fyrir
mótmælum. Það kæmi mér ekki á
óvart að einhveijum dytti í hug að
fær leið út úr vandanum væri að
efla starfsmenntun lántökutækna.
Og þó við möndlum eitthvað með
gengið, eða fímm vöxtum upp eða
niður mun ekkert breytast. Fer þá
ekki bara fjárfestingar- og eyðslu-
æðið af stað að nýju. Fyrirtækin blóð-
mjólkuð sem fyrr.
Mikið er tönnlast á því að „skjóta
stoðum undir“ hitt og þetta. Hingað
til enduðu þau skot í fiskeldis- og
loðdýradellunni.
Við íslendingar emm yfírleitt ekki
góðir búmenn. Við emm hörkudug-
legir að afla tekna, en okkur helst
illa á þeim. Þetta á bæði við um ein-
staklinga og stofnanir. Því miður.
Erlendar skuldir okkar em ennþá
að aukast, og þær munu verða meiri
að ári en þær em í dag. Fjármálaráð-
herrann segist standa á bremsunni,
og eflaust er það rétt. Við fömm
kannski hægar niður á við en oft
áður. En stefnunni hefur ekki verið
breytt, a.m.k. ekki að ráði. Núna
skuldum við u.þ.b. 800 þúsund á
hvert mannsbarn og 30% af tekjun-
um fer í vexti og afborganir.
Þessar vondu þjóðarsáttir þarf að
tjúfa, einnig þjóðarsáttina miklu um
skattsvik. (Skattar em vondir; ergo:
skattsvik era góð. Þetta er djöfullega
vondur mórall, en rammíslenskur
hugsunarháttur.)
Og svo er hægt að byija að vinna
sig út úr vandanum. Og það mun
taka tíma og er ekki auðvelt. Það
þarf að borga niður þjóðarskuldina.
Atli Heimir Sveinsson
Þvi fyrr, því betra.
Og hvers vegna? Af hveiju má
þetta ekki danka eins og það hefur
gert hingað til? Við því em mörg
svör.
Skuldugur maður er ekki sjálf-
stæður eða fijáls. Efnahagslegt sjálf-
stæði og pólitískt verður ekki sundur
skilið. Börnin okkar eiga ekki að
þurfa að greiða fyrir flónsku okkar.
Og efnahagslegt sjálfstæði og bjarg-
álnir er forsenda velferðarkerfís og
samhjálpar. Og svona mætti lengi
telja.
Ég legg til að gerð verði þjóðar-
sátt um að vinda ofan af þjóðarskuld-
inni.
Það væri gott að greiða fyrstu
afborgunina á 50 ára afmæli lýðveld-
isins, þann 17. júní 1994. Það væri
góð afmælisgjöf. Síðan að gera sex
ára áætlun um að vera búin að ljúka
greiðslum fyrir aldamót og helst að
eiga dálítið í handraðanum 1. janúar
árið 2000. Gerðu ekki Svíar fímm
ára áætlun um að kippa sínum hlut-
um í lag?
Þetta hefur enginn flokkur þorað
að boða. Menn þora hæsta lagi að
tala um hallalausan ríkisbúskap eftir
svo og svo mörg ár. Og þegar það
ekki tekst em allir í rauninni glaðir.
Skýringin á erfíðleikunum er alltaf
augljós: „áfallið“ eða „okurvextimir"
eða „aflabresturinn" eða ... eða bara
eitthvað annað. Og svo er hægt að
halda áfram að eyða um efni fram,
og safna skuldum. Þá þarf ekki að
breyta stefnunni. Þær fréttir berast
hingað af og til að ísland hafi gott
lánstraust, og þá una menn glaðir
við sitt.
En er ekki kominn tími til að hefja
lýðræðislega umræðu um vitræna
efnahagsstefnu, sem kemur okkur
út úr skuldafeninu, og fínna leiðir
til að framkvæma hana.
Höfundur er tónskáld.
Er þetta hægt, Ólafur Ragnar?
eftirEið Guðnason
Eftir nýlegar hrakfarir í skoðana-
könnunum hefur formaður Alþýðu-
bandalagsins að undanförnu freistað
þess að fara með himinskautum til
að ná athygli fólks og fjölmiðla.
Nokkuð hefur honum orðið ágengt í
þeim efnum og óraunhæf yfírboð
verða fyrirsagnaefni fréttálítilla
daga. Undran vekur hins vegar hve
gagnrýnilaust fjölmiðlar á stundum
fjalla um málflutning Ólafs Ragnars
Grímssonar.
Fréttastofa Ríkisútvarpsins skýrði
þjóðinni til dæmis frá því að morgni
dags 28. október, að fleiri hefðu sótt
fund formannsins í Keflavík en búist
hefði verið við. Þá hljóta hlustendur
að spyija: Fleiri en hver bjóst við?
Ólafur Ragnar eða fréttastofan? Við
hvað er miðað og hvers vegna er
brýnt að taka þetta fram.
Eitt af því sem fjölmiðlar hafa
fjallað um að undanfömu er svokall-
aður umræðúgmndvöllur frá Ólafi
Ragnari Grímssyni. Um þetta hefur
verið fjallað eins og það væri stefna
Alþýðubandalagsins og raunar lætur
formaðurinn gjarnan líta út sem svo
sé. Svo er hins vegar ekki. Þetta er
Tilkynning um útboð á skuldabréfum
eignarleigufélagsins Féfangs hf.
Útgáfudagur
Heildaríjárhæð:
Gjalddagar:
Sölutímabil:
Grunnvísitala:
Einingarbréfa:
Verðtrygging
og ávöxtun:
Arsávöxtun
umfram verðtryggingu:
Söluaðilar:
Umsjónaraðili útboðs:
1. flokkur 1992.
29. október 1992.
180.000.000,-
16.11.
16.08.
16.05.
16.02.
16.11.
16.08.
1997,
1998,
1999,
1992 - 29.01
1998,
1998,
1999,
1993.
16.05.
16.02.
16.11.
1998,
1999,
1999.
29.10.
3235.
Lágmark kr. 200.000,-
Ofangreind bréf eru verðtryggð miðað við
hækkun lánskjaravísitölu og bera 7% fasta
vexti að auki, sem leggjast við höfuðstól
á 12 mánaða fresti.
8,80% á fyrsta söludegi.
Kaupþing hf., Kringlunni 5.,
Kaupþing Norðurlands hf.,
afgreiðslustaðir Búnaðarbanka og sparisjóða.
Kaupþing hf.
Hofnarstræti 7, s. (91) 614500, 101 Rvík.
KAUPÞING HF
Kringlan 5, 103 Reykjavík
Sími 91-689080, telefax 91-812824
einkaplagg Ólafs Ragnars og hefur
engan bakhjarl í flokknum. Þing-
flokkur sem þurfti fímm fundi til
þess eins að kjósa sér formann í
sumar þarf áreiðanlega langan tíma
til að sameinast um svona plagg.
Tilefni þessa greinarstúfs er tví-
þætt. Annars vegar áðurgreint plagg
Ólafs Ragnars og hins vegar viðtal
á forsíðu Alþýðublaðsins 27. þessa
mánaðar um nýtt málgagn Alþýðu-
bandalagsins.
Stóra orðin eru ekki spömð í
umræðugrundvelli Ólafs Ragnars
Grímssonar. Þar er komið víða við
og meðal annars fjallað um viðskipt-
asiðferði. Um það efni segir orðrétt:
„Viðskiptasiðferði er einnig nauðsyn-
legur þáttur í endurreisn atvinnulífs-
ins og nýrri sókn. Gamla kerfíð þar
sem skuldir og ábyrgðir era skildar
eftir í gjaldþrotinu og sömu menn
birtast svo undir nýju firmanafni
verður að líða undir lok. Það er fá-
heyrt í siðuðum löndum að slíkir glæ-
framenn í viðskiptalífí geti haldið
áfram eins og ekkert hafí í skorist
hvað þá heldur einnig gegnt opinber-
um trúnaðarstörfum. Víðtæk siðvæð-
ing er mikilvægt verkefni í íslensku
viðskiptalífi."
Hvernig væri nú að formaðurinn
byijaði siðvæðingu viðskiptalífsins í
sínum eigin flokki — á heimavelli. í
Alþýðublaðinu 27. október er viðtal
við Ólaf Þórðarson sem nú stjómar
undirbúningi að útgáfu vikublaðs
sem á að vera málgagn Alþýðu-
bandalagsins. Og hvað segir fulltrúi
siðvæðingarformannsins?
„Skuldir Þjóðviljans koma okkur
ekki við og ég hef ekki hugmynd um
þær, þetta er allt annað fyrirtæki
sem stendur að Vikublaðinu. Þetta
er alveg nýr gmnnur.“
Það er alveg sama hve oft þeir
Alþýðubandalagsmenn skipta um
nafn á flokknum, útgáfufélaginu eða
málgagninu, það breytir ekki því að
forráðamenn flokksins beri siðferði-
lega ábyrgð á skuldum fjóðviljans.
Ekki verður annað séð en hér séu
„sömu menn nú að birtast undir
nýju fírmanafni" svo notuð séu orð
G/obus?
-heimur gceba!
LÁGMÚLft s|- REYKJAVÍK - SÍMI 91 - 681555
Eiður Guðnason
„Það er alveg sama hve
oft þeir Alþýðubanda-
lagsmenn skipta um
nafn á flokknum, út-
gáfufélaginu eða mál-
gagninu, það breytir
ekki því að forráða-
menn flokksins beri sið-
ferðilega ábyrgð á
skuldum Þjóðviljans.“
formanns Alþýðubandalagsins. Og
það er líka hárrétt hjá honum að það
er fáheyrt „í siðuðum löndum að slík-
ir glæframenn i viðskiptalífi geti
haldið áfram eins og ekkert hafí í
skorist, hvað þá heldur einnig gegnt
opinbemm trúnaðarstörfum“.
Það þarf mikla bíræfni og raunar
ótrúlega ósvífni til að bjóða íslensk-
um almenningi málflutning af þessu
tagi ekki síst þeim sem nú ganga
atvinnulausir eða þurfa að þola að
gengið sé að eignum þeirra vegna
vangoldinna skulda.
Því er nú spurt:
Ætlar forystulið Alþýðubanda-
lagsins að koma sér undan því með
útúrsnúningum að greiða útgáfu-
skuldir gamla Þjóðviljans? Varla geta
þeir þá haldið áfram að gegna trún-
aðarstörfum í opinberu lífi eins og
ekkert hafí í skorist, eða hvað?
Sé það ætlunin hlýtur það að kalla
á nýjan umræðugmndvöll og nýjan
blaðamannafund formanns Alþýðu-
bandalagsins. Þá verður forvitnilegt
að leggja við hlustir.
Höfundur cr umhvcrfisráðherra.