Morgunblaðið - 13.12.1992, Qupperneq 11

aBniii
ÞJÓÐLÍFSÞflNKARÆ/jv/ot við að
hanna nýja þjóbhúninga?
Þingmenn fyrstir
íþjóðbúninga
HOLD ER mold, hverju sem það klæðist, segir þunglamalegur íslensk-
ur málsháttur. Þessi speki á ekki uppá pallborðið hjá íslendingum
nútímans. Ef svo væri myndu þeir varla geisast hver um annan
þveran í innkaupaferðir tíl útlanda til þess að eyða þar afrakstri
af svita og tárum margra mánaða í fatnað úr poliester og bómull.
Ef fólk almennt hefði tileinkað sér það þurrsvuntulega viðhorf sem
í fyrrnefndum málshætti býr, sæti það sem fastast hér uppi á Fróni
og leiddi ekki hugann að fataplöggum nema til þess að klæða af sér
kulda. Þá myndi að sama skapi draga úr öllu veseni útaf fatakaupum.
Kolaportið gætu þar gegnt þýðing-
armiklu hlutverki.
Væntanlega myndi Sigurður
hafa hinn efnahagslega veruleika
þjóðar sinnar að leiðarljósi við
hönnunina. Með tilliti til hans
myndu pilsin sennilega ekki verða
síð og víð eins á hinum gömlu þjóð-
búningum kvenna, heldur stutt og
efnislítil. Gull- og silfurmyllur eru
alltof dýrar, svo venjulegar tölur
yrðu látnar nægja. Hvað karlmenn
snertir eru þeir þegar í einskonar
þjóð- eða heimsbúningum. Það
þyrfti bara að samræma betur snið
og efni hinna sígildu jakkafata
þeirra. Ég er nú svo fijálslynd að
ég myndi vilja að fólk gæti valið á
milli nokkurra lita, þótt frá hagsýn-
vafalaust heppi-
grunnlit.
Til þess að öllu því fári linni sting
ég uppá því að drifinn verði
fram á sjónarsviðið nýr Sigurður
málari, sem í dag myndi að líkind-
um ganga undir nafninu Sigurður
hönnuður. Hlut-
verk hans yrði að
hanna nýja þjóð-
búninga á hina
voluðu íslensku
þjóð, sem nú er öll
meira og minna
njörfuð niður á
eftir Guóninu skuldaklafann.
Guðlaugsdóttur Meðan beðið væri
eftir því að Sigurður þessi lyki verki
sínu og framleiðsla hinna nýju þjóð-
búninga hæfíst gætum við gjörnýtt
allt fatadótið sem flutt hefur við
inn í landið eftir hinum ýmsu leið-
um. Skiptimarkaðir á borð við
Hin brennandi spuming hlýtur því
að vera hvemig þessi skipting verð-
ur þá orðin. Hefur hún færst til
hins verra eða hefur tekist að jafna
bilið milli öfga ofneyslu og örbirgð-
ar? Bilið þar á milli minnkar tæpast
nema frumkvæðið til þess komi frá
þeim sem betur mega sín í samfé-
lagi þjóðanna — með ákvarðanatöku
alþjóðlegra stofnana og að Samein-
uðu þjóðimar hafi um það foiystu.
Þetta er viðfangsefni í nýjum
bókaflokki sem hefur hafið göngu
sína á vegum náttúruverndarsam-
takanna Worldwatch Institute, sem
oft er vitnað til í þessum pistli. í
þessum bókaflokki er ætlunin að
birta staðreyndir og taka til umfjöll-
unar hin biýnustu mál er varða
umhverfíð. í þessu fyrsta riti, sem
ber titilinn: „Hve mikið er nóg?“ er
reynt að skilgreina innviði hins
dæmigerða neysluþjóðfélags, en það
er þjóðfélagsmynstrið sem hinir
bágstaddari þrá að tileinka sér. Hins
vegar em það sannindi sem ekki
verða umflúin að lífríki jarðar getur
aldrei borið mannfjölda upp á 5
milljarða og þaðan af meira, sem
hefði tileinkað sér lífsstíl hins kröfu-
harðasta neysluþjóðfélags. Sú stað-
reynd kallar á meiri háttar hugar-
farsbreytingu um víða veröld!
Efni ritsins er skipt í þijá megin-
kafla. Sá fyrsti fjallar um eðli
neysluþjóðfélagsins og höfuðáhersl-
ur. í öðrum kaflanum er reynt að
gera grein fyrir hvað geti talist
„mátulegt" eða hvenær mikið sé nóg
og þriðji kaflinn fjallar um það
hvaða ráð seú til að hemja ofneysl-
una. Þama er margt tekið til um-
fjöllunar um þjóðfélagsgerðir sem
eru okkur íslendingum framandi.
En það breytir ekki því að við eigum
að taka þátt í umræðunni um þessi
mál sem varða í raun allt mannkyn
og mynda okkur skoðanir á þeim.
Hver veit nema við getum lagt eitt-
hvað gott til málanna — þótt lausn-
in eigi að sjálfsögðu langt í land.
Þessi hugmynd er svo sem ekki
byltingarkennd, heldur miklu frem-
ur einskonar afturhvarf til tíma
sem fram að þessu hafa ekki haft
umtalsverð áhrif á tískubylgjur í
fataframleiðslu. Tískan undanfarin
ár hefur verið endurspeglun af
„nostalgíu" sem er nær okkur í
tíma, svo sem stríðsáranna eða
charlestontímans. Gömlu þjóðbún-
ingarnir hafa legið óbættir hjá
garði í þessum efnum og það á tím-
um þegar þjóðernishyggjan situr í
öndvegi í stjómmálum Minna ýmsu
landa í kringum okkur.
Þegar ilia árar í peningamálun-
um er auðvitað lítil skynsemi í að
eyða á hveiju ári stórfé í fatakaup,
hvort sem það er gert hér á landi
eða í útlöndum. Ef við gengjum í
þjóðbúningum myndum við slá
ýmsar flugur í einu höggi. Við
sýndum þjóðernisást okkar í vérki
og hlutur innlendrar fatafram-
leiðslu myndi aukast að mun. Þetta
fyrirkomulag myndi gera fólki
ómögulegt að stunda innkaup á
fatnaði í Bretlandi eða annars stað-
ar og þætti ýmsum það ekki verra.
Við myndum líka losna undan þeirri
kvöð að reyna að fylgja tískunni.
Vegna ótrúlega góðrar fréttaþjón-
ustu og ferða landa í millum ætlar
það nærri að æra óstöðugan að
fylgja hinum æ hraðskreiðari tísku-
straumum. Stöðug viðleitni okkar
í þessa veru hefur orðið til þess
að hér hafa hlaðist upp haugar af
lítt notuðum tískufötum sem svo
eru ýmist gefnir á flóamarkaði eða
sendir utan til sveltandi og lim-
lestra meðbræðra í stríðshijáðum
löndum, sem kæmi kannski ýmis-
legt annað betur í lífsbaráttunni.
Ef þessi þjóðbúningahugmynd
mín minnir um of á einkennisbún-
ing Maós formanns og félaga hans
í Alþýðulýðveldinu, þá bendi ég
hæversklega á að þessi skipan hef-
ur þegar verið tekin upp í nokkrum
mæli hér á landi, t.d. í flugvélum,
í bönkum, á sjúkrahúsum o.s.frv.
Það þarf bara að samræma þetta
betur og láta það ná til allra. Með
þessu móti myndi ekki aðeins spar-
ast mikið fé, heldur myndi fólk þá
geta um fijálsara höfuð strokið í
frítíma sínum. Það kostar mikla
vinnu og umhugsun að þurfa sí-
fellt að vera að velja föt og setja
þau smekklega saman. Laust und-
an því oki myndi fólk fá meiri tíma
til þess að sinna öðrum viðfangs-
efnum í þessu þjóðfélagi. Ekki síst
væri þetta væntanlega ánægjuleg
þróun fyrir suma þingmenn, sem
fram að þessu hafa mátt hafa sig
alla við að velja og kaupa nýjan
og nýjan fatnað svo þeir yrðu sér
ekki til skammar frammi fyrir hinu
alsjáandi auga myndavélarinnar.
Við höfum eytt um efni fram, þjóð-
búningarnir myndu minna okkur á
það og þingmenn okkar ættu þess
vegna að vera fremstir í flokki að
taka þá upp.
Ef þessi þjóðbúningahugmynd
mín fellur í grýttan jarðveg sting
ég uppá, til vara, að hætt verði í
eitt ár að flytja inn fatnað og allir
leggi af innkaupaferðir til útlanda.
í þessu landi er til fatnaður til þess
að skýla landsmönnum a.m.k. í eitt
ár og ef til vill miklu lengur.
Kannski væru svona aðgerðir leið
til þess að vinna sig út úr efnahags-
þrengingum þannig að ekki þyrfti
að auka skattheimtu og skerða
læknisþjónustu.
ið seljum vönduð og flott jólaföt á hressa krakka
Meðal annars: Jakka,buxur, kjóla, pils, peysur,
skyrtur, vesti og jakkapeysur. Hágæða vörur á
viðráðanlegu verði.

Reykjavtkurvegi 62 Hafnarfirði Sími: 65 06 80