Morgunblaðið - 06.07.1993, Qupperneq 29

28
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. JUU 1993
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚLÍ 1993
29
JltofgpmiÞIftfrife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1368 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. I lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Island og Mannrétt-
indadómstóllinn
að hlýtur að teljast mikið áfall
fyrir íslenskt réttarkerfi að
Mannréttindadómstóll Evrópu
skuli í annað skipti á skömmum
tíma hafa komist að þeirri niður-
stöðu að íslenska ríkið hafi gerst
brotlegt við Mannréttindasáttmála
Evrópu.
Á síðasta ári vann Þorgeir Þor-
geirsson rithöfundur mál sem hann
hafði höfðað gegn íslenska ríkinu
og snerist um málfrelsi.
í síðustu viku féll svo dómur í
máli, sem Sigurður A. Sigurjóns-
son leigubílstjóri hafði höfðað gegn
íslenska ríkinu. Vjar dæmt honum
í hag. Dómstóllinn komst að þeirri
niðurstöðu að með setningu laga
árið 1989, sem gerðu aðild að
leigubílstjórafélaginu Frama að
skilyrði atvinnuréttinda, hafi 11.
grein Mannréttindasáttmálans ver-
ið brotin. Sú grein fjallar um rétt
manna til að stofna félög og vemd-
ar að mati dómstólsins einnig nei-
kvætt félagafrelsi, það er rétt
manna til að standa utan félaga.
í kjölfar þessa úrskurðar lýsti
Halldór Blöndal samgönguráð-
herra því yfir að hann hygðist
breyta lögum um leigubifreiða-
akstur í samræmi við niðurstöðu
Mannréttindadómstóls Evrópu.
Þetta eru rétt viðbrögð hjá sam-
gönguráðherra enda ótækt að.við-
halda ákvæðum í lögum sem bijóta
í bága við þá mannréttindasátt-
mála, sem við höfum undirritað.
Úrskurður Mannréttindadómstóls-
ins vekur hins vegar upp spuming-
ar um hvort ekki sé tímabært að
endurskoða löggjöf okkar í heild í
ljósi niðurstöðunnar um neikvætt
félagafrelsi.
Björn Bjamason alþingismaður
ritar athyglisverða grein um niður-
stöðu Mannréttindadómstólsins í
Morgunblaðið á laugardag. Þar
segir Björn m.a.: „Vegna mála-
reksturs fyrir Mannréttindanefnd-
inni og dómstólnum í Strassborg
var á sínum tíma tekin ákvörðun
um að breyta íslensku réttarfari
og skilja á milli framkvæmdavalds
og dómsvalds. Sú ákvörðun sýndi
hve mikið tillit stjórnvöld telja að
taka beri til þessara virtu stofnana.
Island er ekki aðeins aðili að
mannréttindasáttmála Evrópu
heidur einnig félagsmálasáttmál-
anum. Sérfræðingar í félagsmálum
hafa fundið að ýmsu varðandi
framkvæmd okkar á ákvæðum fé-
lagsmálasáttmálans. Þar hefur
borið hæst rétt manna til að vera
utan félaga.
Embættismannanefnd er fylgist
með framkvæmd félagsmálasátt-
málans hefur nýlega sent íslensk-
um stjómvöldum viðvörun vegna
reglna hér á landi um skylduaðild
að verkalýðsfélögum og rétt til
vinnu. í dómsorði sínu í máli Sig-
urðar A. Siguijónssonar vitnar
Mannréttindadómstóllinn í þessa
viðvörun embættismannanefndar-
innar.
Staða einstaklinga gagnvart
stéttar- og verkalýðsfélögum á ís-
landi er því þannig að bæði sér-
fræðingar í félagsmálum á vegum
Evrópuráðsins og sjálfur Mann-
réttindadómstóll Evrópu telja hana
í ósamræmi við sáttmála Evrópu-
ráðsins, sem eiga að tryggja ein-
staklingum hæfileg réttindi í fijáls-
um lýðræðisríkjum."
Bjöm segir þing Evrópuráðsins
hafa lýst yfir vilja sínum til að 5.
grein félagssáttmála Evrópu verði
breytt þannig að hún veiti frelsi
til að standa utan félaga án þess
að tapa nokkrum réttindum. Nú
hafi Mannréttindadómstóllinn tek-
ið af skarið í þessum efnum og
ekki verði lengur dregið að þessi
mannréttindi verði fest í lög á ís-
landi.
Spyija má hvort ekki sé óeðli-
legt að láta skylduaðild að verka-
lýðsfélögum eða lífeyrissjóðum við-
gangast lengur fyrst skylduaðild
að Frama telst bijóta í bága við
Mannréttindasáttmála Evrópu.
Lára V. Júlíusdóttir, fram-
kvæmdastjóri Alþýðusambandsins,
segir í Morgunblaðinu í síðustu
viku að almennt sé ekki skylduað-
ild að stéttarfélögum hér á landi.
Mönnum sé skylt að greiða félags-
gjöld til stéttarfélaga en það þýði
ekki að þeir séu skyldugir til að
vera félagar. Þegar Benedikt Dav-
íðsson, forseti ASÍ, var spurður
hvort hann teldi að þessi regla
ætti einnig að gilda um þá laun-
þega er semja beint við vinnuveit-
endur sína án afskipta stéttarfé-
laga sagði hann að jafnvel í slíkum
tilvikum væri kröfunni um greiðslu
til stéttarfélagsins haldið til
streitu. „Það gilda sömu lög um
tryggingar, veikindarétt, lífeyris-
sjóði og annað slíkt. Grundvöllur-
inn er byggður á því, sem verka-
lýðssamtökin eru að gera. Menn
geta samið um viðbót við þetta,
en einstaklingum er ekki heimilt
að semja af sér þessi lágmarksrétt-
indi.“
Hvemig stenst þetta 11. grein
mannréttindasáttmálans í ljósi
þeirrar túlkunar á henni, sem kem-
ur fram í dómnum í máli Sigurðar
A. Siguijónssonar? Auðvitað nær
það ekki nokkurri átt að halda því
fram að ekki sé skylduaðild að
verkalýðsfélögum en menn verði
engu að síður að greiða til þeirra
gjald jafnvel þó að þeir geri ein-
staklingsbundna kjarasamninga!
Það hljóta einnig að teljast sjálf-
sögð mannréttindi að velja til dæm-
is sjálfur lífeyrissjóð en vera ekki
skyldaður til að greiða í þann sjóð
sem stéttarfélagið ákveður.
Það er löngu orðið tímabært að
stjórnvöld geri gangskör að því að
nema úr gildi þau lög og þær regl-
ur sem skerða þau mannréttindi
einstaklinga að standa utan félaga
án þess að missa réttindi. Auðvitað
væri æskilegast að gera slíkar
breytingar áður en við neyðumst
til að gera þær vegna úrskurðar á
vegum Mannréttindadómstólsins.
Fjölmenni tók þátt
í hátíðarhöldunnm
Á þriðja þúsund pylsum sporðrennt í grillveislu
Vestmannaeyjum.
VESTMANNEYINGAR minntust um helgina að 20 ár
eru liðin frá lokum Heimaeyjargossins. Hinn 3. júlí
1973 var því lýst formlega yfir að eldgosinu væri lok-
ið en það hafði þá staðið í fimm og hálfan mánuð.
Ýmislegt var gert til að minnast þessara tímamóta
og lék veðrið við Eyjamenn og gesti þeirra en mjög
margir tóku þátt í hátíðarhöldum helgarinnar.
Dagskrá goslokaafmælisins
hófst á föstudagskvöld með opnun
málverkasýningar Guðgeirs Matt-
híassonar sem hann nefnir Umrót
í Eyjum. Þá var einning opnuð
sýning á skúlptúr og silfursmíði
Flosa Jónssonar en gripir Flosa
eru unnir úr Heimaeyjarhrauni og
silfri. Goslokadaginn 3. júlí var
haldið golfmót með þátttöku fé-
laga úr Golfklúbbi Vestmannaeyja
og Nesklúbbnum. Leifur Breið-
fjörð, gierlistamaður, opnaði sýn-
ingu og söfnin í Eyjum voru opin
almenningi. Þá afhjúpaði frú Mar-
grét Pétursdóttir, fyrrverandi
læknisfrú, glerlistaverkið Mátt
jarðar, eftir Leif Breiðfjörð, en það
prýðir glugga ráðhússins í Eyjum.
Þá var nýendurbyggður Hástein-
svöllur vígður formlega með leik
íslenska landsliðsins og ÍBV.
Kvikmyndir frá eldgosinu voru
sýndar og sýning á ljósmyndum
tengdum Surtseyjár- og Heima-
eyjargosinu var opnuð í íþrótta-
miðstöðinni. Þá var haldin grill-
veisla á ráðhúsplani þar sem bæj-
arstjórn Vestmannaeyja og menn-
ingarmálanefnd bæjarins grilluðu
pylsur í bæjarbúa við undirleik
hljómsveitarinnar Hálft í hvoru.
Mikill fjöldi mætti í boðið og
renndu Eyjamenn niður á þriðja
þúsund pylsum í grillveislunni. Á
laugardagskvöld efndi Heijólfur
til kvöldsiglingar umhverfis Vest-
mannaeyjar. Matur var fram-
reiddur og síðan stiginn dans fram
eftir nóttu meðan skipið dólaði
um sundin blá umhverfis Eyjar.
Messað við rætur Eldfells
Á sunnudag var guðsþjónusta í
gígnum í Eldfelli í umsjón sókn-
arprestanna séra Bjama Karlsson-
ar og Jónu Hrannar Bolladóttur.
Hlöðver Johnsen, Októvía Anders-
en og Páll Zophóníasson lásu ritn-
ingargreinar og kirkjukór Landa-
kirkju söng. Mikill fjöldi Vestman-
neyingar fylgdist með messunni í
Eldfelli í ágætis veðri. Á sunnudag
fengu börn og unglingar að spreyta
sig í að lita og mála undir hand-
leiðslu listmálara í Eyjum í Gallerí
Prýði og um kvöldið var dansleikur
fyrir eldri borgara.
Veðurblíða var í Eyjum um
helgina og tók mikill fjöldi Eyja-
manna þátt í hátíðarhöldunum og
margir gestir sóttu Eyjamar heim
í tilefni goslokaafmælisins.
Grímur
Utilist
YNGSTA kynslóðin í Vestmannaeyjum fékk veður til að skapa á sunnu-
dag en þá var börnum og unglingum boðið að spreyta sig á að Iita
og mála myndir úti undir beru lofti með aðstoð listamanna úr Eyjum.
Grillveisla
FJÖLMENNI kom til grillveislu sem bæjarstjórn Vestmannaeyja bauð til á Ráðhúsplani.
Haldið upp á 20 ára goslokaafmæli í Vestmanneyjum
Morgunblaðið/Sigurgeir
Við steinaltarið
PRESTHJÓNIN sr. Jóna Hrönn Bolladóttir og sr. Bjarni Karlsson
við steinaltari sem reist var við Eldfell vegna guðsþjónustunnar á
sunnudag.
Listaverk í ráðhúsi
MARGRÉT Pétursdóttir fyrrverandi læknisfrú af-
hjúpaði glerlistaverk eftir Leif Breiðfjörð í Ráð-
húsi Vestmannaeyja á laugardag. A myndinni
stendur Guðjón Hjörleifsson bæjarstjóri á milli
Margrétar og Leifs.
Efnilegir kokkar
Bæjarstjórn Vestmannaeyja grillaði pylsur fyrir bæj-
arbúa í grillveislu á Ráðhúsplani. Bæjarstjórnarmenn
þóttu sýna góð tilþrif við eldamennskuna en þar þurfti
að hafa hraðar hendur. Fremst á myndinni sést Guð-
jón Hjörleifsson bæjarstjóri í kokkagallanum.
Oánægja með hvernig staðið er að opnun veiðisvæða
25 togarar biðu þess
að komast í hólf full
af undirmálsfiski
ÓÁNÆGJU gætir á meðal togaraskipsljóra sem telja að vitlaust
sé staðið að framkvæmd lokana og þó sérstaklega opnana á
ákveðnum veiðisvæðum eða hinum svokölluðu hólfum. Til stóð
að opna tvö hólf á Breiðdalsgrunni í fyrrakvöld og fyrrinótten
eftir að Landhelgisgæslan hafði kannað hvernig fiskur var í
hólfunum kom í ljós að þar var enn undirmálsfiskur. Því var
ákveðið að hólfin yrðu ekki opnuð. Nokkuð er um að hólf séu
opnuð eftir skyndilokanir án þess að gengið sé úr skugga um
að þar sé ekki undirmálsfiskur.
Reyðarjjörður
ý fíerpisgruim
Skrúðsgrumt

’ Hvalnes

Papa-
\ gntitn
Raitdtt-
torgið
Skyndilokun nr. 100.
Tók gildi kl. 21:00 4. júlí.
Bann við togveiðum.
Skyndilokun nr. 101.
Tók gildi kl. 2:30 5. júlí.
Bann við togveiðum.
Það er í höndum Fiskistofu að
taka ákvarðanir um skyndilokanir
og opnanir. Að sögn Guðmundar
Karlssonar, forstöðumanns veiði-
eftirlits Fiskistofu, er framkvæmd-
in með þeim hætti að veiðieftirlits-
menn frá Fiskistofu eru sendir út
ýmist með veiðiskiptum eða varð-
skipum. „Ef það reynist vera of
mikið af smáfiski í afla er veiði-
svæðunum lokað. Fyrst eru það
skyndilokanir til einnar viku og
svæðið opnast sjálfkrafa aftur að
þeim tíma liðnum nema að eitt-
hvað sérstakt sé gert í málinu.
Ef búið er að loka sama svæðinu
tvisvar eða þrisvar þá kemur til
athugunar að setja reglugerðar-
lokun á svæðið, en það er í höndum
sjávarútvegsráðungytis. Reglu-
gerðarhólf opna aldrei nema að
undangenginni skoðun."
Ekkert skip hjá Fiskistofu
Guðmundur sagði vandamál
Fiskistofu vera að hún hefði ekki
yfir skipi að ráða og því gæti hún
ekki farið inn á svæði sem væru
með skyndilokun, til að rannsaka
þau áður en þau væru opnuð, nema
að fá veiðiskip til þess. Þó það
væri gert þá gæti Fiskistofan aldr-
ei stjórnað ferðum fiskiskipanna.
Aðspurður um hvort hann teldi
eðlilegt að svæði væru opnuð aftur
án þess að það væri athugað hvort
það væri undirmálsfiskur sagði
Guðmundur: „í sjálfu sér eru það
ekki æskileg vinnubrögð og hafa
aldrei verið. Þannig hefur vinnu-
reglan hins vegar verið og það
gerist ef ekki eru skip á svæðinu,
um þetta gílda settar reglur."
Ómarkviss framkvæmd
Ragnar Ólafsson, skipstjóri á
Siglfirðingi SI 150 sem var stadd-
ur á Breiðdalsgrunni í fyrirnótt,
sagði það mjög óeðlilegt að svæði
væru opnuð fyrir veiðum áður en
kannað hefði verið hvort það væri
enn undirmálsfiskur. „Fram-
kvæmdin eins og hún er nú virkar
nokkuð skjótt þegar svæðum er
lokað. Hún virkar hins vegar alls
ekki við opnun hólfanna. Lokunin
er auglýst til 7 daga og síðan raða
skip sér í kring um hóflin og bíða
eftir að þau opni. Ef það er stór
floti er hætta á að hreinsað sé úr
hólfunum. Ef það er enn sami
smáfiskurinn í hólfunum þegar
þau eru opnuð og þegar þeim var
lokað næst því enginn árangur
með lokuninni.“
Landhelgisgæslan sinni
framkvæmdinni
Ragnar gagnrýnir jafnframt
hversu langan tíma það tekur af
fá reglugerðarhólf aftur opnuð.
„Það er kannski vitað mál að það
er kominn stórfiskur í hólfin en
það eru svo margir aðilar sem
koma nærri framkvæmdinni að
það tekur allt of langan tíma að
opna þau.
Ég tel eðlilegra að Landhelgis-
gæslan sinni alfarið þessum lokun-
um og opnunum. Hún er á miðun-
um og þekkir aðstæður. Þannig
verður þetta skilvirkt."
Ragnar sagðist telja að með
breyttu kerfi væri i auknum mæli
hægt að koma í veg fyrir að undir-
málsfiskur væri veiddur.
25 skip biðu
Sigurður Steinar Ketilsson skip-
herra á varðskipinu Tý sagði að
25 skip hefðu beðið við hólfín á
Breiðdalsgrunni eftir að þau opn-
uðu. „Til að kanna ástand hólfanna
fengum við samþykki fiskifræð-
ings hjá Hafrannsóknarstofnun til
að hleypa tveimur togurum inn í
hvort hólf í einu og að þeir fengju
að toga 2 klukkustundur. Síðan
kom í ljós að það var undirmáls-
fiskur á svæðinu og þau voru því
ekki opnuð. Hefðu skipin öll kom-
ist inn í hólfin aftur hefði afrakst-
ur skyndilokunarinnar ekki orðið
neinn.“
Aðspurður um hvort hann teldi
nauðsynlegt að ástand hólfa væri
alltaf kannað áður en þau væru
opnuð sagði Sigurður Steinar að
það væri skynsamlegast og eðli-
legast til að fiskverndun næði
markmiði sínu.
Bættur búnaður
Landhelgisgæslu
Landhelgisgæslan hefur nú
bætt sinn búnað og getur nú at-
hugað frá hveiju varðskipti afla
og veiðarfæri í þremur fiskiskipum
samtímis. Einn harðbotnabátur er
í hveiju varðskipi og getur hann
á skömmum tíma flutt menn frá
Landhelgisgæslunni út í fískiskip-
in. Vegna þessa ætti Landhelgis-
gæslan í auknum mæli að geta
kannað ástand fiskisvæða, að sögn
Sigurðar Steinars.
Hann vildi sérstaklega taka
fram að samvinna við skipstjóra á
svæðinu á Breiðdalsgrunni hefði
verið einstaklega góð. „Ég ætla
að vona að við séum að hefja nýj-
an kafla í sögunni." Sigurður
Steinar sagði að skiptstjórarnir
hefðu sýnt á sér nýja hlið, væru
meðvitaðri um verndun fiskjarins
og farnir að virða starf Landshelg-
isgæslunnar.
Lán tekið vegna íþróttamiðstöðvar í Garðabæ
Samið var um 7,8%
vextí í stað 10% áður
SAMIÐ hefur verið um 150 milljón
króna lán til fimm ára með 7,8%
vöxtum vegná byggingar íþrótt-
amiðstöðvar í Garðabæ. Að sögn
Ingimundar Slgurpálssonar bæj-
arstjóra, var tekið lán til fimm
ára vegna framkvæmdanna árið
1988 en þá voru vextir um og
yfir 10%.
Samið var um að greiða helming
lánsins með jöfnum greiðslum á
tímabilinu og að það yrði síðan greitt
upp að fullu með einni greiðslu á
þessu ári. „Það var alltaf ætlun okk-
ar að taka lán fyrir þeirri greiðslu
og greiða það á næstu fímm árum,“
sagði Ingimundur.
Góð fjárhagsstaða
„Við höfum því góðan samanburð á
vaxtastiginu. Við vorum með um 10
til 10,3% vexti árið 1988 en núna
buðum við út 150 milljón króna lán
og náðum vöxtunum niður í 7,8%.-
Þetta eru sennilega allra lægstu
vextir sem sveitarfélag hefur fengið.
Það hefur verið haft á orði við okkur
að þetta boð geti verið leiðbeinandi
um frekari niðurfærslu á vöxtum.
Því var borið við að fjárhagsstaða
bæjarins væri mjög góð og þar af
leiðandi hefðum við náð lægri vöxt-
um auk þess sem vextir eru á niður-
leið miðað við árið 1988,“ sagði Ingi-
mundur.