Morgunblaðið - 26.11.1993, Page 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1993
Dómur í máli morðingja James Bulgers hefur eftirmál mnan Bretlands sem utan
Deilur rísa
um áhrif of-
beldismynda
London. Reuter. Daily Telegraph.
DÓMARINN sem í fyrradag dæmdi tvo 11 ára drengi í ótíma-
bundna gæslu og síðar fangavist fyrir mannrán og morð á Jam-
es Bulger, tveggja ára barni í Liverpool í febrúar sl., sagði að
ef til vill hefði hugmyndin að verknaðinum fæðst við gláp á
ofbeldisfullar kvikmyndir. Ummælin hafa vakið harðar deilur
og háværar kröfur um hömlur á „vídeó-viðbjóði“ voru settar
fram í gær. Drengimir verða hafðir í refsivist þar til yfirvöld
tejja að þeir séu ekki lengur hættulegir umhverfi sínu. Föður-
bróðir og alnafni James Bulgers sagði í samtali við breska sjón-
varpið BBC að séð yrði til þess að drengirnir fengju „makleg
málagjöld“ ef þeim yrði nokkurn tímann sleppt úr fangelsi.
XT • Keuter
Hnuggm
FORELDRAR James Bulger ganga frá dómhúsinu í Preston í fylgd
öryggisvarðar sem heldur utan um Denise Bulger.
Brady-
lögin öðl-
ast gildi
BRADY-lögin sem ætlað er að
draga úr skammbyssueign voru
endanlega samþykkt á Banda-
ríkjaþingi á miðvikudag og Bill
Clinton forseti hét því að undir-
rita lögin á þeirri mínútu sem
þau bærust til Hvíta hússins til
staðfestingar. Samkvæmt lög-
unum verður fyrst hægt að
kaupa byssu fimm dögum eftir
að falast er eftir kaupunum.
Með því er ætlunin að ráðrúm
gefist til að kanna feril viðkom-
andi og stöðva kaupin ef
ástæða þykir.
ANC sigur-
stranglegt
AFRÍSKA þjóðarráðið (ANC),
flokkur Nelsons Mandela, fer
með sigur af hólmi í fyrirhug-
uðum þingkosningum í Suður-
Afríku 27. apríl og gæti fengið
næstum tvo þriðju atkvæða,
samkvæmt nýjustu skoðana-
könnunum. Fylgi flokksins er
55-64% samkvæmt þremur
könnunum, en Þjóðarflokks
F.W. de Klerks forseta 18-25%.
Myrtu
Kúbveijar
Kennedy
KÚBVERSKA leyniþjónustan
getur sýnt fram á og sannað
að tveir kúbverskir leiguliðar
myrtu John F. Kennedy Banda-
ríkjaforseta samkvæmt heim-
ildaþáttum sem Kúbusjónvarp-
ið hóf sýningar á í fyrrakvöld.
Tatjana Ník-
olaevalátin
RÚSSNESKI píanóleikarinn
Tatjana Níkolaeva lést á
sjúkrahúsi í San Francisco sl.
mánudag á 70. aldursári af
völdum heilablæðingar.
Varað við
ofbeldi
BANDARÍSK sendiráð í ríkjum
Asíu hvöttu bandaríska þegna
að vera á varðbergi vegna
hugsanlegra hefndarverka
múslima í framhaldi af fundi
Bills Clintons forseta með rit-
höfundinum Salman Rushdie.
Burgesslát-
inn í London
EINN fremsti rithöfundur
Bretlands, Anthony Burgess,
er látinn í London af völdum
krabbameins en hann var 76
ára. Eftir hann liggja meira en
50 skáldverk og aðeins 17 ára
gamall skrifaði hann sinfóníu.
Tilræði í
Egyptalandi
ÖFGASAMTÖK múslima
reyndu að bana Atef Sedki for-
sætisráðherra Egyptalands í
gær með sjálfsmorðsárás á
bílalest skammt frá heimili
hans. Hermt var að ráðherrann
hefði ekki sakað en nokkrir
særðust.
Tilraunir með
lík í bílum
ÞRÍR bandarískir háskólar nota
enn lík við bílslysarannsóknir
og hafa gert í rúma hálfa öld.
Kostnaðinn borga bandaríska
ríkið og bílaframleiðendumir
Ford og General Motors.
Chrysler-verksmiðrjumar kost-
uðu tilraunir af þessu tagi til
ársins 1979 er því var hætt af
fjárhagsástæðum.
Atriði í kvikmyndinni „Child’s Play
3“ þykja minna óþyrmilega á síðustu
stundimar í lífi Bulgers. Komið hefur
í ljós að faðir annars piltanna fékk
þá mynd á myndbandaleigu en hann
heldur því fram að sonurinn hafí
ekki séð myndina. Sky-sjónvarps-
stöðin hafði ráðgert að sýna myndina
en ákvað í gær að taka hana af dag-
skránni.
Michael Morland dómari sagði er
hann kvað upp úrskurð sinn og velti
því fyrir sér hvað leitt hefði drengina
til verknaðarins: „Það er ekki í mín-
um verkahring að dæma um uppeldi
þeirra en að mér læðist sá grunur
að þeim hafí verið leyft að horfa á
ofbeidisfull myndbönd og það sé hluti
skýringarinnar."
Barnasálfræðingurinn Jean Free-
man var ósammála dómaranum og
sagði að ofbeldi hefði ekki orðið til
með myndböndunum. Albert Kirby,
sem stjómaði rannsókninni á morði
Bulgers, dró einnig úr áhrifum kvik-
myndanna og sagði að ekkert hefði
komið fram við rannsóknina sem
benti til að eitthvað sérstakt hefði
haft sérstök áhrif á piltana í lífi
þeirra.
David Maclean, ráðuneytisstjóri í
breska innanríkisráðuneytinu, sagði
að afstaða dómarans yrði vandlega
vegin og metin en vísaði einnig til
afstöðu Kirbys. „Það er erfitt að sjá
Kostíkov gat þess þó ekki til hvaða
aðgerða hann teldi rétt að grípa til
né heldur hvaða stjómmálamenn
hann ætti við. Almennt er þó talið
að hann hafí verið að vísa til fram-
bjóðenda kommúnista og þjóðemis-
sinna sem gagnrýnt hafa aðgerðir
Jeltsíns gegn uppreisnarmönnum í
Hvíta húsinu í byijun október.
Einn þeirra, þjóðemissinninn
Alexander Nevzorov, sagði í þætti í
Pétursborgarsjónvarpinu á miðviku-
dag að Jeltsín væri fjöldamorðingi
og að mörg hundruð manna hefðu
fallið þar.n 4. október. Opinberlega
hefur því verið haldið fram að tala
fallinna sé 143. Fleiri frambjóðend-
ur, jafnvel frambjóðendur miðflokks-
ins Borgarasambandsins, hafa haft
uppi svipaðar ásakanir í sjónvarpi.
Gennadí Sjúganov, leiðtogi komm-
únista, sagði í gær að hann teldi litl-
ar líkur á að flokkur sinn myndi vinna
hvemig lögin verða hert. Þegar öllu
er á botninn hvolft hefur bókstafur
laganna ekki úrslitaþýðingu þegar
sjónvarps- eða myndbandagláp innan
veggja heimilisins er að ræða. Þar
veltur allt á foreldrunum," sagði
hann.
Þingmenn sem lengi hafa barist
fyrir því að kvikmyndaofbeldi verði
upprætt hentu ummæli dómarans á
lofti. Þeir halda því fram að ofbeld-
iskvikmyndir og ofsafullir mynd-
bandaleikir eigi stóran þátt í mikilli
fjölgun ofbeldisglæpa í Bretlandi.
„Ofbeldismenning hefur í vaxandi
mæli sótt inn á margt breskt heimil-
ið með hjálp sjónvarps, myndbanda
og tölvunnar," sagði David Alton,
þingmaður Fijálslynda demókrata-
flokksins, í yfírlýsingu þar sem hann
lagði til að opinber rannsókn yrði
gerð á áhrifum ofbeldismynda. Fleiri
þingmenn tóku undir kröfur Altons,
sem sagði mikilvægt að þjóðin rýndi
í eigið sálartetur og spyrði sig hvern-
ig glæpur af þessu tagi gæti átt sér
stað og hvað orsakaði hann.
Kirby var ósammála Alton og
sagði foreldrana bera ábyrgð á því
hvað bömin sæju í sjónvarpi, mynd-
bandstækjum eða tölvuleikjum.
Bresk lög banna bömum undir 18
ára aldri að horfa á myndir sem í
em kynlífs- eða ofbeldisatriði eða
senur sem óæskilegt þykir að böm
meirihluta þingsæta í kosningunum.
Almennt taldi hann þó horfur flokks-
ins vera ágætar hvað varðaði kosn-
ingar í neðri deild þingsins.
Samhliða þingkosningunum verð-
ur einnig kosið um hvort samþykkja
beri nýja stjómarskrá fyrir landið.
Sergei Shakrai, aðstoðarforsætisráð-
herra og forystumaður Samstöðu-
flokksins, sem er miðflokkur, sagðist
í gær óttast að hætta væri á borgara-
styrjöld í Rússlandi ef kjósendur
höfnuðu tillögu Jeltsíns að nýrri
stjómarskrá. „Ef stjómarskráin
verður ekki samþykkt er veruleg
hætta á að Rússland leysist upp og
að borgarastyijöld bijótist út,“ sagði
Shakrai á blaðamannafundi. Ef
stjómarskráin yrði felld væri gamla
Sovétstjómarskráin enn í gildi, sem
þýddi í raun að kosningamar væru
ógildar.
Jevgení Prímakov, yfírmaður ut-
sjái, en á heimilunum er forræðið í
höndum foreldranna. Nýleg rann-
sókn leiddi í ljós að 20% foreldra
leyfa bömum að horfa á bannmyndir
og er þá ekki tekið tillit til þess að
ógjörningur er fyrir fjölda foreldra
að hefta sjónvarpsnotkun barna
vegna fjölgunar tækja á hveiju heim-
ili. _
Ágreiningur reis á meginlandi
Evrópu um dóminn yfír Thompson
og Venables. Cornelis de Groot, dóm-
ari við rétt sem fjallar um mál ungra
afbrotamanna, gagnrýndi málsmeð-
ferðina og sagði dóminn „með öllu
ómannúðlegan." Hann gagnrýndi að
venjuleg réttarhöld skyldu fara fram
yfír drengjunum. „Böm sem drepa
önnur böm leika ekki eðlilegt hlut-
anríkisleyniþjónustu Rússlands,
sagði í gær að ef Atlantshafsbanda-
lagið myndi reyna að veita ríkjum
í austurhluta Evrópu aðild myndu
verk í samfélaginu og nær alltaf má
rekja það til uppeldis þeirra. Þeim
er engin nærgætni eða alúð sýnd og
þau hafa enga ábyrgðartilfinningu.
Það verður að kenna þeim hana með
enduruppfræðslu," sagði de Groot.
í Frakklandi fjallaði Le Figaro,
sem þykir íhaldssamt í skoðunum,
um málið og tók viðtal við bamageð-
læknirinn Gilbert Vila sem sagði um
drengina tvo: „Það var ekki hjá því
komist að dæma þá. Þeir em sekir
um morð sem framið var af mikilli
villimennsku. Setja varð fordæmi og
í þessu tilviki gildir aldur einu.
Drengimir era ábyrgir fyrir gjörð
sinni og gerðu sér fyllilega grein
fyrir hvað þeir höfðust að,“ sagði
Vila.
Rússar grípa til aðgerða. Hann gaf
einnig í skyn að slíkar tilraunir gætu
orðið til að efla áhrif harðlínumanna
í Rússlandi.
Óeirðir á Gslzsl
ÍSRAELSKIR hermenn særðu að minnsta kosti 20 Palestínumenn
skotsárum þegar til óeirða kom á Gazasvæðinu í gær. Efndu Palestínu-
mennimir til mótmæla vegna dauða Imads Akels, yfirmanns vopnaðra
sveita Hamas-hreyfingarinnar, en hann féll fyrir ísraelskum hermönn-
um á miðvikudag.
Talsmaður Rússlandsforseta segir fjölmiðlafrelsi misnotað
Vill þagga niður í frambjóð-
endum vegna árása á Jeltsín
Moskvu. Reuter.
VJATSJESLAV Kostíkov, talsmaður Borís Jeltsíns Rússlands-
forseta, sagðist í gær telja æskilegt að þagga niður í sumum
frambjóðendum, fyrir þingkosningarnar sem fram eiga að
fara 12. desember. Sakaði hann ónefnda frambjóðendur um
að hafa misnotað þann rétt sinn, að fá að koma fram í sjón-
varpi til að reyna að afla sér fylgis, til að ráðast á forsetann
og ríkisstjórn hans. Hvatti hann kjörnefnd, fjölmiðla og dóm-
stól, sem hefur eftirlit með fjölmiðlafrelsi I kosningabarátt-
unni, til að gera eitthvað í málinu.