Morgunblaðið - 26.11.1993, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1993
Árni V. Þórsson, yfirlæknir barnadeildar Landakotsspítala, um starfsemina
BarnalækBÍngar eru
erfítt og tímafrekt fag
BÖRN hafa verið sjúklingar á Landakotsspítala frá stofnun
hans árið 1902. Um margra ára skeið voru barnastofur á þrem-
ur deildum spítalans en í lok árs 1960 var hafin starfsemi barna-
deildar á þriðju hæð þar sem íbúðir systranna höfðu verið.
Nýlega hefur verið opnuð göngudeild sykursjúkra barna við
spítalann en síðasta áratug hafa því sem næst öll sykursjúk
börn á Islandi fengið þjónustu frá barnadeild spítalans. Arni
Þórsson, sem er sérfræðingur í hormóna- og efnaskiptasjúkdóm-
um barna, er yfirlæknir deildarinnar og var hann fenginn til
að segja frá starfseminni þar.
„Barnalækningar og -hjúkrun
eru erfið fög og að jafnaði tíma-
frek. Stór hluti sjúklinganna er á
þeim aldri að geta ekki tjáð sig
með orðum. Börnin eru oft hrædd
og vör um sig, þurfa tíma til að
aðlaga sig og sú tækni sem þarf
að nota við skoðun og rannsóknir
er oft gjörólík því þegar um full-
orðna er að ræða. Hjúkrun barna
og umonnun á sjúkrahúsi er enn-
fremur mjög ólík því sem gerist á
fullorðinsdeildum. Börn þurfa
meira eftirlit og stöðugri hjúkrun
og umönnun en gengur og gerist
með fullorðna sjúklinga og gjör-
gæsla er algeng á barnadeildum."
Mikil aðstoð við
ófullnægjandi aðstæður
„Á barnadeild Landakotsspítala
er húsnæði og aðstaða fyrir for-
eldra ekki miðuð við þessar þarfir
og langt undir viðurkenndum stöðl-
um í nágrannalöndunum. Sjálfsögð
lágmarkskrafa hlýtur að vera að
börn séu ekki lögð inn á sjúkrahús
nema þar sé sómasamleg aðstaða
og sérmenntað starfsfólk til staðar,
s.s. barnalæknar, sérþjálfaðir
hjúkrunarfræðingar, fóstrur og
kennari.
Þótt deildin sé lítil, með 26 rúm-
um, er geysileg umsetning á henni.
Á síðustu árum hafa innlagnir ver-
ið rúmlega 1.500 árlega, þar af
u.þ.b. 60% bráðainnlagnir, en deild-
in sinnir einni af hverjum þremur
bráðavöktum fyrir böm á móti
hveijum tveimur á Landspítala,"
segir Árni.
Nú starfa við deildina 4 barna-
læknar og 3 aðstoðarlæknar.
Stöðugildi hjúkrunarfræðinga eru
16 og sjúkraliða 6. Við deildina
vinna auk þess kennari, 2 fóstrur,
2 ritarar auk 5 annarra starfs-
Göngudeild sykursjúkra
barna
Göngudeild sykursjúkra barna
hefur nýlega verið opnuð við barna-
deildina. Við hana starfa auk Árna
sérþjálfaður hjúkrunarfræðingur í
50% starfi og næringarráðgjafi.
Deildin hefur fengið húsnæðisað-
stöðu sem nýtist til kennslu og við-
tala við Qölskyldur sykursjúkra
barna.
„Mikil vinna liggur í umönnun
og fræðslu sykursjúkra barna inni
á barnadeildinni en þegar börnin
útskrifast tekur við eftirlit og starf
með foreldrum þeirra, kennurum
og öðrum sem með börnin hafa að
gera, t.d. starfsfólki heilsugæslu.
Nýlegar rannsóknir hafa ótví-
rætt sannað að því betur sem syk-
ursjúkum tekst að halda blóðsykri
nálægt eðlilegum mörkum, þeim
mun minni hætta er á fylgikvillum
eins og augn- og nýrnaskemmdum.
Mikið er í húfi fyrir börn og ungl-
inga með sykursýki að þau nái
strax góðum tökum á stjórn sjúk-
dómsins," segir Árni.
Fyrir utan sykursjúk börn koma
á göngudeildina börn, sem þurfa á
annars konar sprautumeðferð að
halda daglega, t.d. með vaxtar-
hormóni. Þar eru geymd fræðslu-
og rannsóknargögn og þar fer fram
tölvuskráning allra nýrra sykur-
sýkitilfella.
Sykursýki með algengustu
langvinnum sjúkdómum
Af langvinnum sjúkdómum sem
koma fyrir hjá börnum er insúlín-
háð sykursýki með þeim algeng-
ustu. Aðeins astmi og heilalömun
eru algengari. Sykursýki hjá börn-
um er í nær öllum tilvikum insúlín-
háð. Insúlinháð sykursýki greinist
á öllum aldri en nær hámarki á
unglingsárum. Sjúkdómurinn er
ólæknandi en unnt er að halda
honum niðri. Það krefst sprautu-
meðferðar tvisvar til fjórum sinnum
á dag, auk daglegra blóðsykurs-
mælinga og aðgáts í mataræði.
Landfræðileg dreifing sykursýki
er mjög mismunandi í ýmsum lönd-
um heims og nýgengi fer víða hratt
vaxandi, einkum á Norðurlöndum
og í mörgum Evrópulöndum. Með
nýgengi er átt við hversu mörg ný
sjúkdómstilfelli koma fram á ári
Barnadeildin
BÖRN á sjúkrahúsi þurfa ekki aðeins sjúkrarúm heldur einnig
leikaðstöðu. Hér er Elísabet með ungum sjúklingum.
miðað við 100.000 einstakiinga úr
þeim aldurshópi sem miðað er við.
Hinn mikli mismunur milli landa
og jafnvel innan landa getur ekki
skýrst af skyndilegri breytingu á
erfðaþáttum. Sterkar líkur benda
til að umhverfisþættir eigi stóran
þátt í að hrinda sjúkdómnum af
stað.
Lægst nýgengi Norðurlanda
á íslandi
Á árinu 1991 birtust nýjar tölur
frá mörgum þjóðlöndum sem sýna
meðal annars að mjög víða er stöð-
ug aukning á nýgengi sykursýki.
Fyrst og fremst er hér um að ræða
Norðurlöndin, og raunar flest önn-
ur Evrópulönd, en einnig mörg
Asíulönd en nýgengi í Japan t.d.
er margfalt lægra en í Evrópulönd-
um. ísland er með langlægst ný-
gengi sykursýki allra Norðurlanda
eða 9,4 miðað við um 21 í Dan-
Morgunblaðið/Sverrir
Göngudeild sykursjúkra
ÞAU bera hitann og þungann af starfsemi göngudeildar sykur-
sjúkra barna, Elísabet Konráðsdóttir hjúkrunarfræðingur og Árni
V. Þórsson yfirlæknir.
rætt og ritað um framtíð bama-
lækninga á Islandi og örlög barna-
deildar Landakotsspítala með
breyttu hlutverki spítalans. Þeirri
skoðun hefur m.a. verið lýst að tii
að flýta fyrir uppbyggingu sérstaks
barnaspítala sé vænlegast að flytja
starfsemi barnadeildar Landakots-
spítala inn á barnaspítala Hringsins
á Landspítala. Á Landakoti eru
menn þeirrar skoðunar að framtíð
barnalækninga sé best borgið með
flutningi barnadeildar spítalans á
Borgarspítala.
„Á Borgarspítala em lögð inn
veik og stórslösuð börn á öllum
aldri. Milli 18 og 20 þúsund börn
fá þjónustu á hveiju ári á slysa-
deild og háls-, nef- og eyrnadeild
spítalans auk þess sem á spítalan-
um eru gerðar heilaaðgerðir á
börnum. Þar er enginn barnalækn-
ir starfandi og engin aðstaða fyrir
foreldra. Ámælisvert er ef úr þessu
verður ekki bætt,“ segir Árni.
mörku, 22 í Noregi, 27 í Svíþjóð
og 36 í Finnlandi en það er það
langhæsta sem þekkist í heiminum.
í lok desember 1991 töldust vera
43 börn innan 15 ára með insúlín-
háða sykursýki á íslandi.
Styrkur til rannsókna
Mismunur á nýgengi insúlín-
háðrar sykursýki milli landa er
óútskýrt fyrirbæri að mestu og
þykir t.d. athyglisvert hversu miklu
munar á Islandi og Noregi, þangað
sem íslendingar eru flestir taldir
geta rakið ættir sínar. Árni V.
Þórsson hefur mikinn áhuga á að
reyna að komast að því hvaða
þættir geta útskýrt þetta og hefur
nýlega fengið styrk til rannsóknar
á því.
Framtíð barnadeildarinnar
Undanfarið hefur mikið verið
„Margir óttast að flutningur
barnadeildar Landakotsspítala á
Borgarspítala muni koma í veg
fyrir frekari þróun og hindra bygg-
ingu barnaspítala. Eg tel þennan
ótta ástæðulausan. Rétt er að hafa
í huga að þótt tekin yrði ákvörðun
um byggingu slíkrar stofnunar nú
þegar, þá yrði hún vart starfhæf
fyrr en að mörgum árum liðnum.
í millitíðinni þarf að finna lausn
þar sem gæði þjónustu og hagræð-
ing verða látin sitja í fyrirrúmi.
Mikiil fjöldi fagfólks sem hefur
fjallað um málið er sammála um
að flutningur barnadeildar Landa-
kotsspítala á Borgarspítalann sé
sú lausn sem tryggi þúsundum
sjúkra og slasaðra barna góða þjón-
ustu næstu árin,“ segir Árni.
■ DR. HALLDÓR Guðjónsson,
dósent í tölvunarfræði heldur opin-
beran fyrirlestur í Háskóla íslands
laugardaginn 27. nóvember kl. 14.
Fyrirlesturinn nefnir Halldór „í
anda Hegels“ og fjallar einkum
um þann vanda sem flest í því að
lesa fyrirbærafræði Hegels. Halldór
færir fyrir því rök að mönnum sé
nauðsyn að losna við fordóma sína
varðandi andann og díalektíkina og
að þeir verði að sætta sig að ein-
hveiju leyti við anda Hegels til að
geta lesið hann, segir í fréttatil-
kynningu. Fyrirlesturinn er skipu-
lagður af Félagi áhugamanna um
heimspeki og verður í stofu 101 í
Lögbergi. Fyrirlesturinn er öllum
opinn og er aðgangur ókeypis. Að
fyrirlestrinum loknum gefst kostur
á fyrirspurnum og umræðum.
■ LA UGARDA GSKAFFI
Kvennalistans verður 27. nóvem-
ber. Þar fjallar Valgerður H.
Bjarnadóttir um gyðjuna og kven-
öndina. Kaffíð hefst kl. 11 og er
sem fyrr á Laugavegi 17. Allir
velkomnir.
mælishelgartilbeð 26.-28. nóvember
Hamborgan, (ranskar og hófíur Ifler af Coca Cola kr. 199
Stélið, Tryggvagötu 14. Opið frá kl. 9.00-23.30
Ráðstefna um vísindi
og fræði í aldarlok
VÍSINDAFÉLAG íslands gengst laugardaginn 27. nóvember fyrir
ráðstefnu sem ber yfirskriftina: íslensk vísindi og fræði í aldarlok.
Ráðstefnan er haldin í tilefni af 75 ára afmælis félagsins sem stofn-
að var 1. desember 1918. Hún fer fram í Odda, húsi Háskóla ís-
lands, og hefst kl. 9.
Á ráðstefnunni verða flutt sjö
erindi: Sigurður Líndal; Lögfræði á
íslandi, Guðmundur Eggertsson;
Líffræði á íslandi, Vésteinn Ólason;
Islensk fræði og alþjóðleg vísindi,
Sigurður Steinþórsson; Heimsmynd
jarðfræði í hundrað ár, Jakob
Yngvason; Segulsvið á sautján
þrepum, Sveinbjörn Rafnsson;
Söguleg vísindi og arfleifð fortíðar
og Gunnar Guðmundsson; Nokkrir
þættir úr sögu læknisfræðinnar á
Islandi frá aldamótum.
í hléum kl. 12.20-14 og 15.20-
16.20 kynna nokkir félagar rann-
sóknir sínar á veggspjöldum í and-
dyri Odda. Ráðstefnan er öllum
opin.