Morgunblaðið - 28.11.1993, Blaðsíða 1

88 SIÐUR B/C/D
272. tbl. 81. árg.
SUNNUDAGUR 28. NÓVEMBER1993
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Færeyska landsþingið óskar rannsóknar á málefnum tveggja banka
Á að varpa ljósi á svika-
myllu við skipasmíðar
Kaupinannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, frcttaritara Morgunblaðsins.
FÆREYSKA landsþingið hefur farið fram á það við Poul Nyrup Rasmussen forsætis-
ráðherra Dana að hann láti fara fram rannsókn á málefnum Færeyjabanka og Sjó-
vinnubankans i Færeyjum. Rannsóknin á að ná aftur að upphafi fyrri áratugs. Mark-
miðið er að komast til botns í lánum til skipasmíða og hvort fé liafi verið svikið út
úr landstjórninni með vitund bankanna.
Grunur leikur á að útgerðarmenn, eigend-
ur skipasmíðastöðva og lögfræðingar, sem
sáu um skipasölur, hafi haft fé út úr land-
stjórninni með því að gefa rangar upplýs-
ingar um eigið framlag til skipasmíða. Land-
stjórnin veitti fyrirgreiðslu fyrir níutíu pró-
sentum af smíðaverði skipa gegn því að út-
gerðin legði fram tíu prósent. Ef verðið, sem
upp var gefið, vár of hátt hefur landstjórnin
lagt meira til en réttmætt var og danskir
fjármögnunarsjóðir, sem lögðu til fram-
kvæmdafé, hafa þá einnig verið ginntir á
þennan hátt. Eitt slíkt mál er nú á leið fyr-
ir dómstóla, en álitið er að það sé aðeins
eitt af mörgum, því giskað er á að um átta-
tíu prósent af öllum skipasmíðum Færeyinga
á síðasta áratug hafi verið fjármögnuð með
þessum hætti.
Ætla má að erfitt hafi verið að koma
þessum tilfæringum í kring nema að bank-
arnir hafi verið með í spilinu og því fer land-
stjórnin nú fram á rannsókn á rekstri bank-
anna tveggja, Færeyjabanka og Sjóvinnu-
bankans, í því skyni að varpa ljósi á málið.
Aðferðin virðist hafa verið sú að útgerðirnar
og aðrir, sem áttu hagsmuna að gæta, hafi
lagt til fé í hlutafélög, sem síðan lögðu pen-
ingana inn í bankana. Þetta fé var lagt fram
sem framkvæmdafé, en um leið og vilyrði
hafði fengist frá landstjórninni voru pening-
arnir teknir út aftur, þar sem þeir voru i
raun ekki ætlaðir til skipasmíðanna.
Þetta auðsótta ijárfestingarfé leiddi til
þess að mun fleiri skip voru smíðuð en nauð-
syn bar til og var því ein aðal ástæðan fyr-
ir offjárfestingum í fiskiflota Færeyinga á
síðasta áratug. Um leið var sóknin of rnikil,
svo segja má að þetta sé ein veigamesta
ástæðan fyrir þeim erfiðleikum, sem Færey-
ingar eiga við að glíma um þessar mundir.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
/ BOTNI HVALFJARÐAR
m*
Náttúran upp-
götvaði hjólið
ÝMSAR aðferðir sem maðurinn notar
til að koma sér úr stað voru þekktar í
náttúrunni. Plöntur og dýr gátu hafið
sig til flugs, renniflogið, fært sig úr
stað í vatni, svifið í nokkurs konar fall-
hlíf, knúið sig áfram með þrýstikrafti
þar sem sömu lögmál gilda og um þotu-
hreyfil (s.s. kolkrabbi). Þurfti maðurinn
því aðeins að notfæra sér tækni sem
þegar hafði verið fundin upp. Til þess
hefur uppgötvun hjólsins verið talin til
merkustu uppfinninga mannsins en
nýjar rannsóknir benda til þess að þar
hafi náttúran einnig verið á undan
manninum. Komið hefur í ljós að lítið
krabbadýr, sjóbeiða, sem likist rækju
og rekur á land á Kyrrahafsströnd
Panama, hniprar sig saman í nokkurs
konar hjól og steypir sér síðan í koll-
hnís aftur á bak, allt að 40 í einu, til
að hreyfa sig úr stað.
Vilja fallafrá til-
kalli til N-írlands
MEIRIHLUTI íra er því fylgjandi að
stjórnarskrá írska Iýðveldisins verði
breytt þann veg að fellt verði út ákvæði
þar sem Irar gera tilkall til Norður-
Irlands. Kemur það fram í skoðana-
könnun sem Irish Times birti í gær.
Samkvæmt henni styðja 51% breyting-
ar á stjórnarskránni, 28% voru því and-
víg og 21% tóku ekki afstöðu. Einungis
er hægt að breyta stjórnarskránni að
undangengnu þjóðaratkvæði. Hefur til-
kall íra til Norður-írlands flækt til-
raunir til þess að binda enda á rúmlega
tveggja áratuga átök þar í landi milli
kaþólikka, sem vilja sameiningu við
írland og mótmælenda, sem vilja áfram
vera hluti af konungdæminu en þeir
eru tveir þriðju hlutar íbúa. John Major
og Albert Reynolds, forsætisráðherrar
Bretlands og Irlands, settu nýlega auk-
inn kraft í tilraunir til að stöðva blóð-
baðið í Norður-írlandi.
Nýr mótor vekur
mikla athygli
TILRAUNIR með nýjan og byltingar-
kenndan mótor í Ástralíu gefa góðar
vonir, en hann er 40% léttari, 60%
minni, 20% ódýrari og 35% sparneytn-
ari en venjulegar vélar. Tvö sprengi-
rúm eru í hveijum strokki, fyrir ofan
bulluna og neðan, og stuðlar tölvustýrð
beinspýting fínúða bensínblöndu að
skilvirkari bruna. Stefnir allt í að afl-
vél þessarar tegundar knýi bandarískar
og japanskar bifreiðir, mótorhjól og
báta árið 1995.
UPPSTOKKUN
ILYFJAMALUM
, LOSNUÐUM
URHUGARFARI
HAFTA
Dr. Gylfi Þ. Gísla-
son fyrrverandi
menntamálaráð-
herra í viðtali
SKIPT
UMLÁS