Morgunblaðið - 28.11.1993, Qupperneq 2

2 FRETTIR/INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. NOVEMBER 1993
EFNI
Lækkun VSK á mat skilar tekjuhærri fjölskyldum fleiri krónum en tekjulægri
Beinar fjölskyldubætur
betri tekjujöfnunarleið
LÆKKUN virðisaukaskatts á matvæli úr 24,5% í 14% skilar tekju-
hærri fjölskyldum meiru í krónum talið en þeim tekjulægri. Þessi
lækkun er því ekki skilvirk leið til tekjujöfnunar, er auk þess kostnað-
arsöm fyrir ríkissjóð, flókin í framkvæmd og opnar leið til skatt-
svika. Beinar fjölskyldubætur, eða lækkun almenna virðisaukaskatt-
þrepsins, eru betri aðferðir til tekjujöfnunar og einnig mun ódýrari
fyrir rikissjóð. Þetta kemur fram í gögnum sem Morgunblaðið hefur
undir höndum og unnin voru í sljórnarráðinu i tengslum við kjara-
samningana sl. og að nokkru leyti i tengslum við neyslukönnun
Hagstofu Islands.
Neyslukönnun Hagstofunnar var
gerð árið 1990. Meðalútgjöld þeirra
790 fjölskyldna sem voru í úrtaki
Hagstofunnar voru rúmar 2,7 millj-
ónir á ári og í gögnunum er áætlað
að með lækkun skatts á matvæli,
önnur en niðurgreidd innlend
grundvallarmatvæli, iækki mat-
vælaútgjöld þessara fjölskyldna um
18 milljónir króna, eða að jafnaði
um 22.800 krónur á fjölskyldu.
Útreikningarnir sýna meðal ann-
ars, að ef áðurnefndum 790 fjöl-
skyldum er skipt í tekjuhópa skili
lækkun virðisaukaskatts á matvæli
sér betur í krónum talið til tekju-
hárra ijölskyldna en tekjulágra.
Fram kemur, að lækkun virðisauka-
skatts, sem sé í eðli sínu niður-
greiðsla sem fjármagna þarf með
öðrum sköttum, hafi þau áhrif að
því hærri upphæð komi í hlut hvers
og eins þvi hærri tekjur sem hann
hafi.
Óverulegur munur
í gögnunum er farið yfir áhrif
þess að lækka almenna virðisauka-
skátthlutfallið úr 24,5% í rúmlega
Brekkukot Landakotsspítala
Foreldrar vilja fá
meiri upplýsingar
FORELDRAR barna á leikskólanum Brekkukoti, sem er annar tveggja
leikskóla Landakotsspítala, hafa sent framkvæmdasljórn spítalans bréf
þar sem farið er fram á upplýsingar um fyrirkomulag á rekstri leik-
skólans en húsnæðið hefur verið leigt áhugahópi um stofnun barnaheim-
ilis frá og með 1. janúar nk. og ætlar sá hópur að reka listaleikskóla
í húsnæðinu.
Þeir foreldrar sem nú eiga börn í
Brekkukoti hafa forgang um vistun
barna sinna hjá nýju rekstraraðilun-
um. Að sögn Jarþrúðar Þórhallsdótt-
ur, varaformanns Foreldrafélags
Brekkukots, hafa foreldrar ekki
fengið nægar upplýsingar um hveijir
verði starfsmenn ieikskólans og
hvernig rekstri hans verði háttað til
að geta tekið ákvörðun um hvort
þeir vilji hafa böm sín áfram í
Brekkukoti.
„Við höfum skrifað rekstrarstjóra
spítalans bréf og óskað eftir frekari
upplýsingum um fyrirhugaðan leik-
skóla. Núna emm við að bíða eftir
svari. Stjóm spítalans hefur ábyrgst
framtíðarvistun fyrir börn okkar og
niðurgreiðslu gjalda og er það í sam-
ræmi við niðurstöðu heilbrigðisráð-
herra í leikskóladeilunni. Það er því
ljóst að framkvæmdastjórn spítalans
ber ábyrgð á því að sá leikskóli sem
hún velur hafi starfsleyfi.
Þegar okkur var tilkynnt um leigu
hússins var okkur sagt að við sætum
við nákvæmlega sama borð og þeir
foreldrar sem hafa böm sín á hinum
leikskóla spítalans, Öldukoti."
Óöryggi fyrir börnin
„Við getum auðvitað ekki ákveðið
hvort við setjum böm okkar á fyrir-
hugaðan leikskóla án þess að vita
íS
Heimiiistæki
HF.imjsuGftróitmtsiMs i
H<i’ /& '■’>v jiiy /fíf . -ofi'TÍi'i*rrr ^
ÁTTA síðna auglýsingablað frá
Heimilistækjum fylgir blaðinu í dag.
meira um starfsemina og að tryggt
sé að hann hafí starfsleyfi. Þetta er
mikið óöryggi fyrir böm okkar og
þau hafa rétt á því að fá svör við
spumingum sínum um það hvar þau
verði eftir áramótin en nú er aðeins
rétt rúmur mánuðurtil stefnu," sagði
Jarþrúður.
Bjami Arthúrsson rekstarstjóri
Landakotsspítala sagði spítalayfir-
völd ekki hafa fengið umrætt bréf
og gæti hann því ekki tjáð sig um
málið.
23%. Er niðurstaðan sú, að við það
muni meðalútgjöld fjölskyldna
lækka að meðaltali um sama hlut-
fall og við að lækka VSK á matvör-
ur. Fram kemur í gögnunum, að
sá munur sem mælist sé svo óveru-
legur að það geti hvergi réttlætt
það að taka upp tveggja þrepa kerfi
og fórna þannig grundvallarkostum
íslenska virðisaukaskattkerfisins.
Loks eru reiknuð út áhrif þess
að greiða öllum fjölskyldum jafnhá-
ar bætur, eða 22.800 krónur, til
dæmis með því að hækka persónu-
afslátt eða barnabætur, í stað þess
að breyta virðisaukaskattinum. Er
útkoman sú, að þetta myndi skila
fjölskyldum með undir 2 milljónum
í árstekjur um 30% meira en lækk-
un VSK á matvæli hjá þeim nem-
ur. Hins vegar myndu Ijölskyldur
með 3 milljóna króna árstekjur og
meira fá að jafnaði 20% meira í
sinn hlut með lækkun VSK á mat-
væli.
Fjölskyldubætur skilvirkastar
Niðurstaðan er því sú, að beinar
fjölskyldubætur sé skilvirkasta íeið-
in til tekjujöfnunar auk þess sem
hún sé einföldust og ódýrust fyrir
ríkissjóð. Hún geti tryggt lágtekju-
fjölskyldum, og sérstaklega lág-
tekjufjölskyldum með börn, hærri
bætur en þær fengju með lækkun
virðisaukaskatts á matvæli. Lækk-
un almenna virðisaukaskattshlut-
fallsins er talinn næstbesti kostur-
inn. Tekjujöfnunaráhrifin séu svip-
uð og af því að lækka eingöngu
skatt af matvælum en kostnaður
sé minni vegna minni skattsvika
og lækkunin muni skila sér betur
i verðlagi. Lækkun virðisaukaskatts
á matvæli sé tvímælalaust sísti
kosturinn þar sem hún hafi minnst
tekjujöfnunaráhrif, sé dýrust í
framkvæmd, opni leið til skattsvika
og skili sér væntanlega ekki að
fullu í verðlaginu.
4 Mörgunblaðið/Þorkell
Ríðandi knattborðsleikari
OPNA Laxnessmótið í billjard hófst í Ingólfsbilljard í gærmorgun. Hesta-
leigan í Laxnesi er styrktaraðili mótsins og af því tilefni kom einn þátttak-
enda, Baltasar Kormákur, ríðandi til leiks með kjuðann á lofti. Á móti
honum tóku Örn Ingólfsson eigandi billjardstofunnar og Þórarinn Jónas-
son í Laxnesi.
Erlendir aðilar óska eftir
að kaupa íslenskar geitur
ÓSK HEFUR borist frá Skot-
iandi um kaup á geitum hér á
landi og Norðmenn hafa einnig
sýnt því áhuga að kaupa geitur
héðan. Ekki eru nema liðlega
300 geitur til í landinu en þær
voru 3.000 árið 1930. Það er
Hilmar Sigurðsson bóndi á
Langárfossi í Borgarfirði sem
hinir erlendu aðilar hafa leitað
til. Hann er með um 60 geitur
ásamt öðrum búskap og hefur
lagt mikla rækt við að kynbæta
íslenska geitastofninn undanfar-
in ár. Hilmar segir að þessi við-
leitni hafi hins vegar mætt litlum
skilningi hjá sljórnendum land-
búnaðarmála.
Hilmar sagðist hafa farið að
safna saman geitum árið 1989 en
um það leyti hefði íslenski geita-
stofninn verið að deyja út. Um
1930 voru um 3.000 dýr í landinu,
1960 voru þær aðeins 100 en nú
eru hérlendis rúmlega 300 geitur.
Landinu er skipt upp í sauðfjár-
veikivarnarhólf og er vandkvæðum
bundið að fá leyfi til að flytja geit-
urnar milli hólfa. Geitur höfðu
æxlast innbyrðis á hveijum stað í
langan tíma og var úrkynjun orðin
mikil.
Morgunblaðið/Kristinn
íslensk geit
ÍSLENSKI geitastofninn þykir
eftirsóknarverður vegna ullar-
þelsins og mjólkurinnar.
Úrkynjun
Hilmar sagðist fljótlega hafa náð
að safna saman 16 geitum en úr-
kynjun var orðin mikil í þeim stofni.
Með hjálp Sigurðar Sigurðssonar
dýralæknis á Keldum og Ólafs
Dýrmundssonar hjá Búnaðarsam-
bandinu í Reykjavík fékk hann leyfi
til að flytja til sín 11 geitur úr
Dala-hólfínu og segist hafa náð
góðum árangri með því að blanda
þessum tveimur stofnum saman.
Hilmar sagði að þó þyrfti að ná
mun meiri árangri og helst að vera
leyfilegt að flytja sæði á milli eins
og í sauðfjárrækt. Hann sagði að
taka þyrfti þessi mál föstum tökum
því mörg einkenni íslensku geitar-
innar væru að deyja út. T.d. væru
mörg litaafbrigði útdauð og aðeins
nokkur dýr eftir af kollótta stofnin-
um.
Geitfjárræktarfélagið
Haustið 1991 stofnuðu 30 ein-
staklingar víðs vegar af landinu
Geitfjárræktarfélag íslands og er
markmið þess að forða íslenska
geitastofninum frá útrýmingu svo
og að nytja hann. Sagði Hilmar
að félagið hefði sótt um aðild að
Stéttarsambandi bænda en því ver-
ið hafnað.
Hilmar sagði að erlendir aðilar
hefðu sýnt því mikínn áhuga' að
flytja út íslenskar geitur. Væri ís-
lenski stofninn talinn bera af hvað
varðaði ullarþelið og mjólkina. Svo
gæti farið að eftir nokkur ár yrði
eins komið fyrir íslensku geitinni
og ísienska hundinum, sem nú
væri til betur ræktaður í Danmörku
en á íslandi.
Uppstokkun í lyfjamái-
um
►Þingflokkar Sjálfstæðisflokks
og Alþýðuflokks hafa afgreitt nýtt
frumvarp til lyfjalaga./10
Losnuðum úr hugar-
fari haftanna
► Gylfí Þ. Gíslason, ráðherra
menntamála og viðskipta öll við-
reisnarárin, ræðir við Morgunblað-
ið um þessa frægu stjórn og tilurð
hennar í tilefni af útkomu bókar
hans um Viðreisnina. /14
B
► 1-28
Sparsemin íblóðinu
►Það sem íslendingar kalla spar-
semi og nýtni er lífstíll Þjóðverja
sem nú eru meðal ríkustu þjóða
heims. Kristín Maija Baldursdótt-
ir, höfundur Buddupistla sunnu-
dagsbláðsins, hélt til fyrirheitna
landsins til að rannsaka hvernig
dæmigerð þýsk fjölskylda hagar
lífi sínu. /1
Faðir aldanna
►Valdimar Jóhannson í Iðunni
segir frá bókaútgáfu sinni, blaða-
mannsferli og stjórnmálaafskipt-
um. /6
Þorði að taka ákvarð-
anir
►Gunnar Friðriksson í Vélasöl-
unni hefur áttræður skilað drjúgu
dagsstarfi, flutt inn yfír 16 skip
og löngum verið í fararbroddi í
slysavamamálum. /10
Kokkur á Queen Elisa-
beth II.
►Helga B. Finnsdóttir var valin
úr 20 þúsund umsækjendum til að
elda ofan í áhöfn og farþega fræg-
asta skemmtiferðaskips heims./ 14
C
BILAR
► 1-4
f tL\H.X\'lt\Sth\t2'tnSÓriVM . M.| "O
Biuitrn ■t:u,nv}Hx gfu.OGMvsa.xK i/aatmasosak
I KUAl w*. V.Xf.Wlt \!> tlHXMOÍKV
jgii- «•
Bresk-japanskur bíla-
iðnaður í blóma
►Meðan nýskráningum bíla fækk-
ar í Evrópu fjölgar þeim í Bret-
landi og er það einkum þakkað
japönskum bílaverksmiðjum í land-
inu sem eru að hluta til í eigu
Breta sjálfra. /1
Reynsluakstur
►Mondeo langbakur fyrir lang-
ferðir. /4
FASTIR ÞÆTTIR
Fréttir 1/2/4/6/bak Dægurtónlist 16b
Leiðari 24 Fólk í fróttum 18b
Helgispjall 24 Myndasögur 20b
Reykjavíkurbréf 24 Brids . •20b
Menning 26 Stjömuspá 20b
Minningar 30 Skák 20b
Iþróttir 42 Bíó/dans 21b
Útvarp/sjónvarp 44 Bréftil blaðsins 24b
Gárur 47 Velvakandi 24b
Mannlífsstr. 8b Samsafnið 26b
Kvikmyndir 12b
INNLENDAR FRÉTTIR:
2-6-BÁK
ERLENDAR FRÉTTIR:
1-4