Morgunblaðið - 19.12.1993, Blaðsíða 1

96 SIÐUR B/C
290. tbl. 81. árg.
SUNNUDAGUR19. DESEMBER1993
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Spá sigri sósíalista þrátt
fyrir efiialiagslegt hrun
Belgrad. Reuter.
ÞINGKOSNINGAR eru í Serbíu í dag, sunnudag, og er almennt búist við, að Slobod-
an Milosevic, forseti Serbíu, og Sósíalistaflokkur hans beri sigur úr býtum. Ástandið
í landinu er skelfilegt, efnahagslífið að hryiya, verðbólgan 1,16% á klukkustund
og komin langt fram úr því, sem gerðist í Þýskalandi eftir fyrra stríð. Sex megin-
flokkar berjast um atkvæði sjö milljóna kjósenda en svo undarlegt sem það er, þá
eru efnahagsmálin ekki efst á baugi í kosningunum, heldur draumurinn um Stór-
Serbíu. Stendur baráttan milli flokkanna um það hver gangi lengst í þjóðernisof-
stækinu.
„Kjósendur eiga tveggja kosta völ og
beggja heldur dapurlegra. Annars vegar eru
það stríðsglæpamennirnir og hins vegar
stjórnarandstöðuflokkar, sem bítast inn-
byrðis,“ sagði vestrænn stjórnarerindreki í
Belgrad en til kosninganna var boðað þegar
Róttæki flokkurinn, sem áður studdi Mi-
losevic, hótaði að greiða atkvæði með van-
trausti á hann og ríkisstjórnina.
„Tákn stöðugleikans“
Búist er við, að ríkisstjórn Sósíaiista-
flokksins og Milosevics haldi velli þrátt
hörmungarástandið í landinu og sósíalistar
njóta þess, að þjóðernisstefna þeirra, að all-
ir Serbar, einnig þeir, sem búa í Bosníu og
Króatíu, myndi eina Stór-Serbíu, er orðin
að stefnu allra annarra flokka. Þá segja
sósíalistar, að þeir séu tákn stöðugleikans
andspænis algerri upplausn komist stjórnar-
andstaðan til valda.
Leiðtogi Róttæka flokksins er Vojislav
Seselj og leiðtogi Serbneska einingarflokks-
ins, sem styður Milosevic, er Zeljko Raznj-
atovic Arkan en stríðsglæpadómstóll Sam-
einuðu þjóðanna hefur ákært þá báða. Vuk
Draskovic, sem var mikið í fréttum fyrir
nokkru vegna harðræðis af hálfu stjóm-
valda, er leiðtogi konungssinna og hann er
nú enginn eftirbátur annarra í þjóðernisá-
róðrinum.
Neyðarástandslög
Sósíalistar reka einnig þann áróður, að
bíði þeir ósigur muni Milosevic neyðast til
að lýsa yfir neyðarástandi í landinu vegna
upplausnarinnar en vestrænir sendimenn
segjast vissir um, að hann muni gera það
hvort sem sósíalistar tapa eða vinna. „Hann
á ekki annarra kosta völ. Efnahagslífíð er
endanlega að hrynja,“ er haft eftir einum
þeirra. Seðlaprentsmiðja ríkisins er eina fyr-
irtækið í landinu, sem gengur fyrir fullum
afköstum, en jafnvel 50 milljarða dínara
seðlar verða verðlausir á fáum dögum. Eftir-
laun svara nú til um 70 ísl. kr. á mánuði
og jafnvel þeir, sem hafa vinnu, fá ekki
miklu meira. Ýmsir fréttaskýrendur benda
á, að sagan sýni, að ofurverðbólga eins og
nú er í Serbíu hafí yfirleitt verið undanfari
algers einræðis.
Þjóðernishroki og stórveldisdraumar helsta kosningamálið í Serbíu
Morgunblaðið/RAX
BEÐIÐ EFTIR JÓLUNUM
NATO-áhugi
í Finnlandi
Helsinki. Reuter.
HEIKKI Haavisto, utanríkisráðherra
Finnlands, segir, að Finnar hafi áhuga
á að taka þátt í svokölluðu „friðarsam-
starfi“ Atlantshafsbandalagsríkjanna,
NATO. Þó yrði beðið með allar
ákvarðanir þar til betur skýrðist í
hveiju samstarfið yrði fólgið eða þar
til eftir leiðtog-afund NATO-ríkjanna
í næsta mánuði. Kom þetta fram hjá
Haavisto á fundi með finnskum blaða-
mönnum í Búdapest í Ungverjalandi
á föstudag en þá lauk tveggja daga
heimsókn hans til landsins. Sagði
hann óhjákvæmilegt annað en Finnar,
sem ættu nærri 1.300 km landamæri
með Rússum, veltu þessu alvarlega
fyrir sér en kanna yrði málið ofan í
kjölinn áður en ákvörðun yrði tekin.
Búist er við, að á fundi NATO-ríkj-
anna í næsta mánuði verði ýmsum
fyrrverandi aðildarríkjum Varsjár-
bandalagsins boðið að taka þátt í
„friðarsamstarfi" með NATO-ríkjun-
um og öðrum ríkjum einnig, til dæm-
is Finnlandi og Sviss. Svisslendingar
hafa nú þegar þegið þetta boð og
segja það ekki bijóta í bága við yfir-
lýst hlutleysi landsins. Raunar líta
NATO-ríkin á boðið sem fyrsta skref-
ið að fullri aðild en stjórnvöld í Rúss-
landi eru mjög andvíg útfærslu NATO
í austur og telja hana ógnun við sig.
Gengi þjóðernisöfgasinna í þingkosn-
ingunum í Rússlandi um síðustu helgi
hefur hins vegar skotið nágranna-
þjóðum Rússa skelk í bringu og leggja
þær nú æ meiri áherslu á að tengjast
NATO.
Vistvænar blei-
ur á markaðinn
Á NÆSTA ári munu koma á markað
í Bretlandi bleiur, sem leysast upp á
eðlilegan hátt í náttúrunni og valda
engri mengun. Það verður því óhætt
að sturta þeim niður um salernisskál-
ina. Hér verður í raun um mikla bylt-
ingu að ræða því að í Bretlandi eru
notaðir þrír milljarðar bleia árlega
og í Bandaríkjunum 18 milljarðar.
Bleiunotkunin í þessum tveimur ríkj-
um er því rúmlega helmingur heims-
notkunarinnar, sem er áætluð 40 millj-
arðar bleia. Talið er, að á sorphaugum
víða á Vesturlöndum sé um 1% úr-
gangsins bleiur. Bleiur, sem nú eru á
markaði, eru aðallega úr tréni, sem
brotnar niður og er því náttúruvænt,
en öðru máli gegnir um plastfilmuna
utan um trénið. Filman utan um nýju
bleiuna er hins vegar úr fjölliðu, sem
leysist upp án þess að valda neinni
mengun.
10
imenna
samkomulagið
um hagsæld
og velmegun
Sktjrðhnífurinn
snoiaður
HEIMA UM JOLIN
Erlendir stúdentar ó
islandi segja frá /\
jólahaldi i heima- / (J
landi sinu
Málamiðlun
menningarstrauna