Morgunblaðið - 19.12.1993, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. DESEMBER 1993
31
kr. 9.860,-
Stærð100x40cm
6 stálhillur.
Gagnleg jólagjöf
Ljósið lýsir í myrkrinu
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Ingimar Erlendur Sigurðsson:
Hvítamyrkur. Ljóð. 215 bls. Sig-
urjón Þorbergsson. Reykjavík,
1993.
Ingimar Erlendur Sigurðsson er
höfundur margra ljóðabóka. Bóka-
fjöldinn gefur þó ekki allt til kynna
því hver bók er stærri og meiri en
almennt gerist um ljóðasöfn nú á
dögum. Þessi er t.d. á þriðja hund-
rað síður, ljóðin hundrað sextíu og
fímm talsins! Sérstaða skáldsins
felst í fleira. Efnið er tíðast mann-
leg reynsla í ljósi kristinnar trúar,
en einkum þó með táknmál píslar-
sögunnar í bakgrunni. Ort er með
rími og Ijóðstöfum að hefðbundnum
hætti. Líkingamál og myndvísi er
hins vegar að hætti módemista —
það sem ekki er beinlínis upprunnin
í hugarheimi skáldsins.
Þjáningin fylgir manninum, al-
veg eins og gléðin. Sá er þó múnur-
inn að gleðin þykir náttúrleg og
sjálfsögð. Á þjáninguna er aftur á
móti litið sem eitthvað afbrigðilegt;
eins konar tilvemslys. Kristinni trú
er oft líkt við ljós er lýsi í myrkr-
inu. En þá verður jafnframt fyrir
manni þverstæðan gamla: Væri
ekkert myrkur — hvemig færi mað-
ur þá að greina ljósið? Enginn vissi
hvers virði lífíð væri ef dauðinn
væri ekki til. Og hvemig nytum við
gleðinnar ef engin væri þjáningin?
Með þau grandvallarlögmál að bak-
grunni verður heiti bókar þessarar
auðskildara, ef ég skil rétt.
Hvftamyrkur. Trúarljóð má kalla
þetta. Sú flokkun er að minnsta
kosti ekki hæpnari en hver önnur.
Fyrirsagnir margra ljóðanna minna
á það, beint og óbeint: Himnaljós,
Leitið og þér munuð finna, Strand-
arkirkja, Trúarskáld, Ritning, Trú-
arhiminn, Sálumessa og Skriftir svo
dæmi séu tekin.
Framhvati kristinnar trúar er að
lifa lengur og betur og horfa lengra
en frá degi til dags, leita trausts í
einhverju sígildu og varanlegu.
Fjarlægð í tíma og rúmi, sem nútím-
inn þykist hafa uppgötvað, magnar
hins vegar efann sem þá fylgir
trúnni eins og skuggi. Hvað tekur
við? Hvort tveggja, ljósið og myrkr-
ið, tengist hugmjmdinni um gleði
og þjáning, gott og illt sem skáldið
bregður fyrir sjónir í ljóðinu Skrift-
ir:
Myrkrið sem virðist svo mikið,
mönnum ei nægir tii skipta
mig hafði myrkravald svikið
mál var því samning að rifta
geims út í glit hef ég vikið,
geng þar á stjömum til skrifta.
Slóð sú, sem tíminn lætur eftir
sig, er jafnan blóði drifin og tor-
tíming og dauða mörkuð. Stundlegt
líf mannsins, sem helgast af trú,
stefnir hins vegar til eilífðar handan
við slæður tímans. í ljóðinu Torf-
bæjarkona sér skáldið lífíð sem eins
konar framhald dauðans:
Nú ertu dauðans lögst á lakið
og ljós í myrkum tóftum dvín
hve likist þúfubogið bakið
ef bungan sneri upp til mín
úr gengnum tíma gróðurþakið
á gamla bænum vitjar þín.
í Hvítamyrkri ■ er varpað fram
spurningum sem bæði varða líðandi
stund og varanleg lífsgildi. Eins og
ljóssins hátíð er haldin í svartasta
skammdeginu, þannig teflir skáldið
fram andstæðum ljóss og myrkurs,
trú og von annars vegar, dauða og
örvænting hins vegar.
En hversu mjög sem trúin mark-
ar svipmót Hvítamyrkurs era þetta
ljóð fyrst og fremst; ljóð sem þá
lúta sínum lögmálum sem slík. Ingi-
mar Erlendur leikur sér oft með
þversagnir sem hvergi eiga heima
nema í ljóði. Þær geta allt eins fólg-
ið með sér heilagan sannieikann þó
þær gangi tíðum á svig við blákalda
rökvísi. Líka notar hann rímið til
að beina augum að óvæntum hug-
myndatengslum, skerpa andstæð-
umar, dýpka drættina. Sem dæmi
má taka Ljósaskipti, stutt ljóð og
gagnort:
Hve óljós tengsl á milli lífs og ljóðs,
mig lemstra andstæð sjónarmið til blóðs.
Hve örðug leið á milli mín og hans,
ég merst í ljósaskiptum guðs og manns.
Hvítamyrkur er bók sem hefur
marga fleti og vísar í raun til
margra átta. Þar sem Ingimar Er-
lendur er einfari í ljóðlistinni finnur
hann sig jafnframt fijálsari að fara
eigin leiðir. Þótt augljós séu tengsl
hans við nútímaljóðlistina er mynd-
mál hans einatt persónulegt. Hug-
myndafræðin sömuleiðis þó grann-
urinn undir henni sé á bjargi trúar
reistur. Sú er og sérstaða skáldsins
að hann yrkir ekki fyrir neinn útval-
inn hóp, skírskotar ekki til neinnar
hreyfíngar né stefnu. Niðurstaðan
verður því sú að hann sé engum
líkur.
Þar sem bækur Ingimars Erlends
era orðnar margar og ljóðasafn
hans orðið mikið að vöxtum, ef allt
er talið, og ef til vill líka misjafnt
að gæðum, er spuming hvort ekki
sé kominn tími til að gefa út úrval
ljóða hans í þess háttar búningi sem
jafnan hefur verið talinn hæfa ís-
lenskum trúarskáldskap. Því er
svona slegið fram þar eð senn er
haldin hátíð í bæ.
t9<>7-t29&
STÁLHILLUR
í bílskúrinn og geymsluna
naust
Borgartúni 6, Rvk.
« 62 22 62.
Bæjarhrauni 6, Hf.
® 65 55 10.
Háberg, Skeifunni 5a.
» 81 47 88.
Túngötu 14, Reykjavík, sfmi 18156, bréfasími 625150.
KVENRÉTTINDAFÉLAG ÍSLANDS
Saga Kvenréttindafélags íslands 1907-1992 skráð af SigríðiTh. Erlendsdóttur,
sagnfræðingi, er vandað heimilda- og uppsláttarrit. Rit sem ekki er
einungis saga eins félags heldur saga kvennabaráttu heillar aldar.
í bókinni eru um 500 myndir valdar af Björgu Einarsdóttur,
rithöfundi, og hafa margar þeirra ekki birst opinberlega áður.
Veröld sem ég vil er bók sem ætti að vera til á hverju heimili.
Bókin fæst hjá bóksölum um land allt.
Útgefandi og dreifingaraðili er
I