Morgunblaðið - 17.04.1994, Page 4

4 FRÉTTIR/YFIRLIT
ERLEINIT
T
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. APRIL 1994
INNLENT
Frekari
vaxtalækkun
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segir að efnahagsleg forsenda sé
fyrir frekari vaxtalækkun og að
ríkisstjórnin muni beita sér fyrir
henni með þeim markaðstækjum
sem til staðar séu. Ráðherrann
segir fimm ástæður fyrir frekari
vaxtalækkunum. Engin teikn
væru um þennslu eða jafnvægis-
leysi í viðskiptum við önnur lönd,
raungengi krónunnar væri lágt,
raunvextir væru of háir í samn-
burði við önnur lönd, vaxtamund-
ur bankanna gæti minnkað og
loks væri stefnt að lægri Qárlaga-
halla á þessu ári.
Óheimilt að dreifa
efni úr dagblöðum
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur kveðið upp þann dóm að
Miðlun hf. sé óheimilt að gera
eintök af efni Morgunblaðsins og
DV til dreifingar í atvinnuskyni.
Er fyrirtækinu gert skylt að hætta
þeirri starfsemi að viðlögðum
5.000 króna dagsektum til út-
gáfufélags hvors blaðanna. Tók
dómurinn kröfur útgefenda að
öllu leyti til greina.
Frumvarp um stjórn
fiskveiða
BREYTINGATILLÖGUR meiri-
hluta sjávarútvegsnefndar Al-
þingis og sjávarútvegsráðherra
við frumvörp um stjóm fiskveiða
og Þróunarsjóð sjávarútvegsins
mælast misjafnlega fyrir í þing-
flokkum stjómarflokkanna. Til-
lögumar hafa verið kynntar í
þingflokkunum; Þorsteinn Páls-
son sjávarútvegsráðherra segir að
ekki sé deilt um tillögumar heldur
atriði utan þeirra.
Þyrlukaup í óvissu
ÍSLENSK stjórnvöld óskuðu eftir
frekari staðfestingu á æðri stjórn-
ERLENT
Loftárásir
NATOá
Bosníu-Serba
BANDARÍSKAR þotur úr liði
Atlantshafsbandalagsins (NATO)
gerðu á sunnudag og mánudag
loftárásir á Bosníu-Serba við, sem
höfðu náð mikilvægum hæðum
við borgina Goradze í Bosníu.
Vom árásimar gerðar að beiðni
Sameinuðu þjóðanna (SÞ) og urðu
þær til þess að Serbar stöðvuðu
að mestu skothríð á borgina. Þeir
hófu árásir á griðasvæði múslima
á fimmtudag og ögruðu friðar-
gæsluliðum SÞ. Borís Jeltsín,
Rússlandsforseti, mótmælti árás-
unum og sagði hervald aðeins
leiða til eilífs stríðs.
Grönduðu eigin þyrlum
TUTTUGU og sex manns fórust
þegar tvær bandarískar F-15 her-
þotur skutu niður tvær bandarísk-
ar þyrlur yfir Norður-írak á
fímmtudag. Sagði Bill Clinton,
Bandaríkjaforseti að slysið væri
hörmulegt en flugmenn þotnanna
töldu að þyrlurnar væru íraskar
en þær voru á svæði þar sem
umferð íraskra flugvéla er bönn-
uð.
Skálmöld í Rúanda
TALIÐ er að tugir þúsunda hafí
fallið í skálmöldinni í Rúanda á
rúmri viku. Flestir útlendingar í
landinu hafa verið fluttir á brott,
svo og hersveitir þær sem aðstoð-
uðu við brottflutninginn. Stjórn
landsins flúði frá Kigali á þriðju-
dag og börðust uppreisnarsveitir
Tútsa við stjómarherinn.
stigum bandaríska stjórnkerfísins
á hagstæðu tilboði um björgunar-
þyrlur, sem borist hafði í símbréfí
til utanríkisráðuneytisins. Banda-
ríkjamenn báðust afsökunar og
sögðu að um misskilning hefði
verið að ræða. Mistök hefðu átt
sér stað við sendingu símbréfsins
og að tölur sem þar væm gefnar
upp stæðust ekki. Verðtilboðið var
dregið til baka en fyrri verðhug-
myndir ítrekaðar um nýlega Si-
korsky-þyrlu fyrir um 800 milljón-
ir króna.
Samkomulag um loðnukvóta
SAMNINGAR hafa náðst í þri-
hliða viðræðum íslendinga, Norð-
manna og Grænlendinga um
framlengingu á samningi um
skiptingu loðnukvótans. Hlutur
íslendinga í kvótanum verður
áfram 78%. Meginbreytingin frá
núgildandi samningi felst í að
Norðmenn og Grænlendingar fá
aukna möguleika í byijun vertíðar
á sumrin til að veiða þau 11% af
heildarkvótanum sem þeir hafa
átt rétt til, en hlutdeild þjóðanna
I heildarkvótanum verður óbreytt.
Gert er ráð fyrir að nýi samning-
urinn nái til fjögurra vertíða og
framlengist síðan sjálfkrafa um
tvær vertíðir í senn nema honum
sé sagt upp.
ísmjöl hf. gjaldþrota
AÐALFUNDUR ísmjöls hf. hefuP
óskað eftir að fyrirtækið verði
tekið til gjaldþrotaskipta. Stærstu
mjölframleiðendur landsins eru
eigendur fyrirtækisins en það var
stofnað fyrir tveimur árum. Ekki
er ljóst hversu stórt gjaldþrotið
er en tugi milljóna króna vantar
á að félagið eigi fyrir kröfum.
Engin málamiðlun í
Suður-Afríku
HÓPUR alþjóðlegra sáttasemjara,
undir forystu þeirra Henrys Kiss-
ingers, fyrrum utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, og Carrington lá-
varðar, fyrrum utanríkisráðherra
Bretlands, gáfust á fimmutdag
upp á að reyna að miðla málum
milli deiluaðila í Suður-Afríku;
ríkisstjóm landsins, Afríska þjóð-
arráðsins og Inkatha-hreyfíngar-
innar.
Sex biðu bana í
sprengjutilræði
AÐ minnsta kosti sex manns biðu
bana og um 30 særðust þegar
sprengja sprakk í rútu í ísraelska
bænum Hadera. Lýstu múslimsku
öfgasamtökin Hamas ábyrgðinni
á hendur sér.
Zhírínovskij illur
RÚSSNESKI þjóðernissinninn
Vladimír Zhírínovskíj brást
ókvæða við námsmönnum af gyð-
ingaættum sem gerðu hróp að
honum á þriðjudag. Hrækti hann
á fólkið, reif um gras og steina
sem hann kastaði að því og æpti
að hann myndi drepa það með
„kjarnorkuskambyssunni sinni“.
Reuter
Kveikt var á ratsjársvara þyrlanna
JOHN Shalikashwili, forseti bandaríska herráðsins, útskýrir á blaðamanna-
fundi í varnarmálaráðuneytinu í Washington, Pentagon, í fyrrakvöld hvern-
ig IFF-rafeindabúnaður í herflugvélum virkar en hann á að gera flugmönn-
um kleift að greina milli vinar og óvinar. Embættismenn í Pentagon hafa
staðfest að kveikt hafi verið á ratsjársvörum bandarísku Blackhawk-her-
þyrlanna tveggja sem bandarískar F-15C orrustuþotur skutu niður með
hjálp AWACS-ratsjárþotu í norðurhluta íraks á fímmtudag með þeim
afleiðingum að 26 manns sem voru um borð í þyurlunum fórust.
Byltinffar-
kenndir
smokkar
Lundúnum, Liverpool. Daily Telegraph.
BRESKIR vísindamenn eru von-
góðir um að innan tveggja ára
verði komin á markað ný getnað-
arvörn fyrir karlmenn. Um er
að ræða efni sem sprautað er í
æð vikulega og lofa niðurstöður
góðu.
Þá boðaði talsmaður Durex-
smokkaframleiðandans á miðviku-
dag, tímamótabreytingar í smokka-
framleiðslu. Verða þeir framleiddir
úr nýju fjölúretani, Duron, en
smokkar hafa verið framleiddir úr
gúmmíefninu latexi í 150 ár.
Breskir vísindamenn segjast ekk-
ert sjá að því að karlmenn taki
getnaðarvörn rétt eins og konur,
tími sé kominn til að þeir axli
ábyrgð til jafns á við konur. Tilraun-
ir hafa verið gerðar með getnaðar-
vörnina hjá 700 pörum og kom í
veg fyrir getnað í 98% tilvika.
Tengsl Stolpe við Stasi
valda áfram deilum
Berlín. Frá Hrönn Marinósdóttur, fréttaritara Morgunblaðið.
MEIRIHLUTI þingmanna í sambandsríkinu Brandenburg í austur-
hluta Þýskalands felldi á miðvikudag tillögu sósíalískra demókrata
(PDS) um að rjúfa þing og boða til landsþingskosninga í júní. Þing-
menn stjórnarandstöðunnar úr flokki kristilegra demókrata (CDU)
greiddu atkvæði gegn þingrofi því að tillaga þeirra um afsögn Manf-
reds Stolpes, forsætisráðherra í Brandenburg, náði ekki fram að ganga
á landsþinginu. Þingmenn Jafnaðarmannaflokksins (SPD) og PDS,
arftakar gamla kommúnistaflokksins í Austur-Þýskalandi, greiddu
atkvæði með þingrofi en fijálslyndir (FDP) greiddu atkvæði á móti.
Alls voru 49 þingmenn af 88 hlynntir þingrofstillögunni en til þurfti
2A meirihluta eða 59 atkvæða meirihluta til að fá hana samþykkta.
Í Brandenburg ræður því áfram
ríkjum minnihlutastjórn jafnaðar-
manna og fijálslyndra með Manfred
Stolpe í broddi fylkingar en kjör-
tímabilinu lýkur 11. september
næstkomandi. Asakanir um að
Stolpe hafí unnið náið með öi-yggis-
lögreglunni Stasi urðu þriggja
flokka samsteypustjórn hans að
falli hinn 22. mars síðastliðinn.
Rannsóknamefnd sú sem skipuð
var af landsþinginu í Brandenburg
mun halda áfram að skoða fortíð
Manfreds Stolpes og tengsl hans
við Stasi. Lothar Bisky, flokksmað-
ur PDS, hefur sagt af sér for-
mennsku í nefndinni því að hans
mati er ekki hægt að komast að
hlutlausri niðurstöðu þar sem kosn-
ingabaráttan er hafin. Sýnt þykir
að gögn sem bárust Dev Spiegeíi
marsmánuði séu ófölsuð en þar kom
fram að Stolpe hafi verið viðstaddur
fund með yfírmönnum Stasi og
þegið þar heiðursorðu öryggislög-
reglunnar fyrir vel unnin störf. Það
eykur enn frekar grundsemdir um
að Stolpe hafi sagt ósatt við yfir-
heyrslur í fyrra. Stolpe var mjög
vinsæll stjórnmálamaður í Branden-
burg og samkvæmt nýlegri skoð-
anakönnun Infas-Institut myndu
um 78% íbúa sambandsríkisins
kjósa hann sem forsætisráðherra í
beinni kosningu. í sömu könnun
fékk SPD 47% fylgi í Brandenburg,
CDU 21% og PDS 16%. í austur-
hluta Þýskalands eru fimm sam-
bandsríki og í tveimur þeirra eru
forsætisráðherrar austurþýskir,
Manfred Stolpe og Berndt Seite,
forsætisráðerra sambandsríkisins
Mecklenburg-Vorpommern. Árið
1999 er fyrirhugað að sameina
Berlín og Brandenburg í eitt sam-
bandsríki.
Verðnr vatnið kveikj-
að næstu
Muscat. Reuter.
UM þessar mundir fara fram viðræður milli ríkisstjórna í Miðaustur-
löndum um mikilvægustu auðlindina í þessum heimshluta og er þá
ekki átt við olíuna, heldur vatnið eða skortinn á því. Hafa þær stað-
ið með hléum frá 1991 og þaö sýnir best hvað mikið er í húfi, að
í fyrsta sinn hefur ísraelskum borgurum verið leyft að koma til
Persaflóaríkjanna, til Oman þar sem viðræðurnar hefjast aftur á
sunnudag. Ymsir sérfræðingar í málefnum Miðausturlanda segja,
að átök og styrjaldir á þessum slóðum hafi á yfirborðinu snúist um
yfirráð yfir landi en oft hafi raunverulega ástæðan verið þörfin
fyrir meiri aðgang að vatni. Spá því sumir, að vatnsskorturinn
muni verða kveikjan að næstu styrjöld á svæðinu.
Samkvæmt mati Alþjóðabank-
ans eru endurnýjanlegar vatns-
birgðir á öllu svæðinu frá Marokkó
á vesturströnd Afríku til írans í
austri töluvert fyrir neðan lág-
markið miðað við mannfjölda og
þetta ástand elur á gagnkvæmri
tortryggni meðal þjóðanna. Sýr-
lendingar og írakar eru æfir yfír
áætlunum Tyrkja, sem munu draga
úr rennsli stórfljótanna Tígris og
Efrats, og Tyrkir saka aftur Sýr-
landsstjóm um að styðja uppreisn-
armenn Kúrda í Tyrklandi vegna
þessa máls.
Hafa áhyggjur af Níl
Egyptar óttast og eru raunar
tilbúnir að koma í veg fyrir, að
Súdanir eða Afríkuríkin allt suður
til Eþíópíu og Úganda eigi nokkuð
við Níl og upptök hennar og ná-
granna ísraela, Líbani, Sýrlend-
inga og Jórdani, grunar, að stefna
þeirra snúist fyrst og fremst um
aðgang að vatni. Yfírvöld í Sýr-
landi og Líbanon segja, að Israelar
vilji ekki láta öryggissvæðið svo-
kallaða í Suður-Líbanon og Gólan-
hæðimar af hendi vegna vatnsins
og Palestínumenn segja, að ísrael-
ar hafi stolið af þeim vatninu. Segj-
ast þeir aðeins hafa 30% af því
vatni, sem þeir höfðu áður en ísra-
elar lögðu undir sig Vesturbakk-
ann. Margir sagnfræðingar halda
því fram, að undirrót st'ríðsins 1967
milli ísraela og arabaríkjanna hafi
verið deilur milli Israela annars
vegar og Sýrlendinga og Jórdana
hins vegar um skiptingu vatnsins
í Jórdan.
Erlendir stjórnarerindrekar í
Miðausturlöndum segja margir, að
jafnvel þótt ríkin semdu um frið
sín í milli, þá sé tortryggnin svo
rótgróin, að litlar líkur séu á, að
þeim takist að semja um vatnsnýt-
inguna. „Vatnið verður uppspretta
næstu styijaldar í Miðausturlönd-
um,“ segir einn þeiira.
1.700 rúmm. á mann
Til að allt sé með felldu þarf
aðgangur að vatni að svara til þess,
að 1.700 rúmmetrar komi á hvem
mann á ári en í Miðausturlöndum
og í Norður-Afríku hefur hann
minnkað úr 3.430 rúmm. 1960 í
1.436 1990 og búist er við, að
hann verði ekki nema 667 rúmm.
2025. Ástandið yrði mismunandi
eftir löndum en sums staðar gengi
það einfaldlega ekki upp, til dæmis
í Jórdaníu, þar sem 91 rúmmetri
kæmi á hvern mann, Sýrlandi 161
rúmm. og í ísrael 311. Lönd, sem
nú hafa nægt vatn, verða illa stödd
eftir 30 ár, Líbanon með 809
rúmm. og Egyptaland með 645.
Persaflóaríkin og Líbýa reiða sig
mjög á eimingu sjávar en hún er
afar kostnaðarsöm og ríki eins og
Jemen, Oman og Bahrain hafa
ekki lengur efni á henni þar sem
olían og tekjur af henni hafa
minnkað mjög.
1
f
I
I
f
I
I
j
I
í
í
I
I
1
\
\
\
!