Morgunblaðið - 19.07.1994, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚLÍ 1994 33
BRÉF TIL BLAÐSINS
HLUTAVELTA
Svikalogn um lánasjóð
Reginmunur
Það endurgreiðslukerfi sem ráð-
herra virðist svo hrifinn af var með
allt öðru sniði en nýja kerfið sem
komið var á í hans eigin ráðherra-
tíð. Árið 1982 voru í lög leiddar
endurgreiðslur námslána sem svör-
uðu 3,75% af heildartekjum. Lán
með þessum kjörum eru nú til end-
urgreiðslu hjá LÍN. Mörg hundruð
lánþega leituðu ásjár svonefndrar
endurgreiðslunefndar síðasta vetur
til að fá greiðslufrest eða létt und-
ir með endurgreiðslu sinni á annan
hátt. Þetta er mikill fjöldi fólks.
Allt býr það þó við mun betri kjör
á lánum sínum heldur en nú bjóð-
ast. Þau iög sem nú gilda um LíN
gera ráð fyrir allt að 7% endur-
greiðsluhlutfalli, þ.e. nær tvöföld-
un frá því sem áður var. Endur-
greiðslur geta því orðið allt að 10%
af ráðstöfunartekjum þeirra sem
minnst hafa á milli handanna. Þá
staðreynd ætti ráðherra mennta-
mála að kynna sér, afleiðingu eig-
in lagasetningar.
Frá Degi B. Eggertssyni:
HEIMSÓKN Elísabetar Hicks,
deildarforseta Harvardháskóla í
Bandaríkjunum, hefur orðið mönn-
um tilefni til að ræða málefni Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna. Það
er vel. Hicks kom hingað til lands
til að kynna sér LIN. I samtölum
sínum við fjölmiðla gerði hún laus-
legan samanburð á námsaðstoðar-
kerfi okkar íslendinga og því sem
hún þekkir frá Bandaríkjum Norð-
ur-Ameríku. Það ætti ekki að koma
neinum á óvart að frú Hicks tók
íslenska kerfið fram yfir hið amer-
íska. Almennt námslánakerfi er
varla að finna í hinu víðfeðma
bandaríki.
Furðuleg viðbrögð
Þeim mun sérkennilegri voru
viðbrögð menntamálaráðherra við
orðum frú Hicks. „Þegar til allra
þátta er litið og þá á ég sérstak-
lega við endurgreiðslu lánanna og
til þess hvernig er tekið tillit til
íjöiskyldustærðar hér hjá okkur
þá erum við tvímælalaust með
besta kerfið,“ sagði Ólafur Einars-
son, í sjónvarpsfréttum. Orð hans
eru ekki aðeins ósmekkleg og óvið-
eigandi heldur einnig víðsfjarri
veruleikanum.
Rangar forsendur
Dómur ráðherrans um kosti hins
íslenska kerfis er augljóslega
byggður á kolröngum forsendum.
Einhvern veginn hefur Ólafur
fengið þá hugmynd að við endur-
greiðslu námslána sé tekið tillit til
fjölskyldustærðar. Því fer hins veg-
ar fjarri. í gömlum lögum frá 1976
segir reyndar að hjón skuli aðeins
greiða árlega helming af fastri
afborgun og aukaafborgun af láni
hvors um sig, ef bæði eru lántak-
ar. Þessi regla var hins vegar felld
niður með nýjum lögum 1982. Síð-
an eru liðin 12 ár! Fjórðung þess
tíma hefur Ólafur verið námslána-
ráðherra.
orð Gunnars Birgissonar, stjórnar-
formanns LÍN sem skipaður er af
menntamálaráðherra, þýðir þetta
nýja endurgreiðslukerfi í reynd að
ungt fólk verður að velja á milli
þess að leggja út í háskólanám og
að koma sér þaki yfir höfuðið.
Ungt fólk sem þarf að endurgreiða
námslán og þarf að bera lán vegna
húsnæðiskaupa að auki, getur ekki
vænst þess nokkurn tímann að ná
að lifa mannsæmandi lífi.
Því miður er þetta hveiju orði
sannara hjá stjórnarformanni lána-
sjóðsins.
Svikalogn
Ólafur Einarsson beit höfuðið
af skömminni í áðumefndu frétta-
viðtali er hann státaði af góðri
sátt og friði um störf Lánasjóðs
íslenskra námsmanna. Mennta-
málaráðherra ætti að vita betur.
Honum ætti að vera afstaða náms-
manna ljós. Og námsmenn standa
ekki einir. Það ríkir nánast einhug-
ur um að margar þeirra breytinga
sem á sjóðnum voru gerðar 1992
hafi verið vondar og til vansa. Það
sést kannski best á því að allir
stjórnmálaflokkar landsins fyrir
utan Sjálfstæðisflokkinn hafa gert
samþykktir um að breyta þurfilög-
um um LÍN. Þetta er nú allur frið-
urinn sem ráðherrann er að lýsa.
Óskynsamlegar breytingar
Það væri einfaldlega óhugsandi
að friður skapaðist um LÍN á með-
an við blasir að ungt fólk þarf að
velja á milli þess að fara í háskóla-
nám eða að lifa mannsæmandi lífi
í eigin húsnæði. Það er heldur ekki
til friðar fallið að námsmenn séu
neyddir á náðir banka til að draga
fram lífið. Þetta er gert með því
að námslán eru ekki greidd út fyrr
en að afloknum prófum. Talsverður
hluti námslánsins getur þannig
farið í greiðslu vaxta á yfirdráttar-
reikningum bankanna. Aldrei gæti
náðst sátt um jafnóþarfan og jafn-
dýran millilið.
Hugur námsmanna
Það hlýtur að vera sameiginlegt
takmark að skapa frið um Lána-
sjóð íslenskra námsmanna, félags-
legan jöfnunarsjóð sem tryggir
jafnrétti til náms og hagsmuni
þjóðarinnar. Jafnljóst er þó að í
núgildandi lögum um LÍN eru at-
riði sem ganga þvert á markmið
sjóðsins og alla skynsemi. Hugur
námsmanna stendur því til breyt-
inga. Fyrir dyrum er starf vinnu-
hóps á vegum menntamálaráð-
herra sem á að kanna afleiðingar
lagabreytinganna frá 1992. Ráð-
herra virðist þannig ætla að vera
maður til að horfast í augu við
afleiðingar gerða sinna. Fyrir það
á hann hrós skilið en ekki fyrir
hitt, að draga undarlegar ályktanir
á annarlegum forsendum. Eins og
ástatt er verður enginn friður um
Lánasjóð íslenskra námsmanna.
DAGUR B. EGGERTSSON,
formaður Stúdentaráðs.
*
Þau styrktu Rauða kross Islands
ÞESSIR krakkar héldu markað í Garðabæ nýlega og létu ágóðaim sem
varð 4.623 krónur renna til hjálparsjóðs Rauða kross íslands. Þau heita
Ester Inga Eyjólfsdóttir. Hai-pa Sif Eyjólfsdóttir, Finnur Snær Októs-
son, Helga Guðrún Óskarsdóttir og Inga Þórey Óskarsdóttir.
Þungar byrgðar
Auðvelt er að láta villast af þess-
um tölum og prósentum sem virð-
ast bæði lágar og viðráðanlegar
venjulegu fólki. En ef marka má
DAGANA 5.-7. júlí sl. héldu þessir krakkar tombólu og gáfu Lands-
samtökum áhugafólks um flogaveiki (LAUF) ágóðann til styrktar
flogaveikum börnum á íslandi. Alls söfnuðust kr. 11.220. LAUF vill
þakka þeim Huldu Katrínu, Sigríði, Stefönu og Friðjóni þetta fram-
tak og þessa rausnarlegu gjöf.
Gagnasafn
Morgunblaðsins
Allt efni sem birtist í Morgun-
blaðinu og Lesbók verður fram-
vegis varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskii-
ur sér rétt til að ráðstafa efninu
þaðan, hvort sem er með endur-
birtingu eða á annan hátt. Þeir
sem afhenda blaðinu efni til
birtingar teljast samþykkja
þetta, ef ekki fylgir fyrirvari
hér að lútandi.
%
i
(
1
■i
J
1