Morgunblaðið - 29.12.1994, Blaðsíða 16

16 FIMMTUDAGUR 29. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
ESB og Bandaríkin gera bráðabirgða-
samkomulag um tollamál
Sennilega ekki
samið við Island
fyrr en í janúar
EVRÓPUSAMBANDIÐ og Banda-
ríkin hafa náð bráðabirgðasam-
komulagi um að Bandaríkjamönnum
verði bætt það óhagræði, sem þeir
hefðu orðið fyrir vegna tollahækk-
ana við inngöngu Svíþjóðar, Finn-
lands og Austurríkis í Evrópusam-
bandið. íslendingar hafa sótzt eftir
svipuðu bráðabirgðasamkomulagi,
en tæplega vinnst tími til að ganga
frá því fyrr en í janúar.
Bandaríkjamenn höfðu óttazt að
tollar á ýmsum vörum, allt frá
kröbbum til bifreiða, myndu hækka
er EFTA-ríkin þtjú gengju í ESB.
Nú hefur hins vegar náðst sam-
komulag um að Bandaríkjamenn fái
innflutningskvóta á lægri tollum
fyrir iðnvarning, eða álíka fyrir-
komulag og aður gilti um saltfisk-
innflutning íslendinga á Evrópu-
markað. Landbúnaðarvörur eru
undanskildar samkomulaginu.
Samkomulagið gildir í hæsta lagi
í hálft ár, en fellur úr gildi semjist
fyrr um varanlegt fyrirkomulag
tollamála.
íslendingar og Norðmenn hafa
óskað eftir svipuðu samkomulagi til
bráðabirgða vegna hærri tolla, sem
munu um áramót leggjast á ýmsar
útflutningsafurðir þeirra til EFTA-
ríkjanna þriggja, til dæmis síld, sem
Svíar og Finnar kaupa mikið af.
Listi yfir forgangs-
kröfur hjá ESB
Að sögn Kristins F. Árnasonar,
skrifstofustjóra viðskiptaskrifstofu
utanríkisráðuneytisins, eru íslend-
ingar heldur lengra komnir en
Norðmenn í viðræðum við Evrópu-
sambandið, þar sem þeir óskuðu
eftir viðræðum um tollamálin strax
síðastliðið sumar. Listi yfir for-
gangskröfur íslendinga er nú til
skoðunar hjá ESB og hafa viðræður
einkum verið óformlegar og í gegn-
um síma, að sögn Kristins.
Stofnanir Evrópusambandsins
eru lokaðar fram yfir nýár og sagð-
ist Kristinn ekki búast við að geng-
ið yrði frá bráðabirgðasamkomulagi
um tollamál fyrr en í janúar. íslend-
ingar vonast til að varanlegt sam-
komulag verði í formi yiðbótar við
fn'verzlunarsamning íslands og
Efnahagsbandalagsins, sem gerður
var 1972. Bráðabirgðasamkomulag
myndi hins vegar fela í sér innflutn-
ingskvóta, líkt og samningurinn við
B andaríkj amenn.
LEYLA Zana, 33 ára tveggja barna móðir, var einn þingmann-
anna sem dæmdir voru í desember. Hún hlaut 15 ára fangelsi.
ESB óttast þróun-
ina í Tyrklandi
ÞRÓUN mála í Tyrklandi undanfarið
hefur verið evrópskum stjórnvöldum
mikið áhyggjuefni. Áhrif íslamskra
heittrúarmanna vaxa dag frá degi
og stjórn landsins ber takmarkaða
virðingu fyrir mannréttindum.
í sveitarstjórnarkosningum í vor
vann Velferðarflokkurinn, sem er
flokkur heittrúaðra múslima, sigur
í mörgum af stærstu borgum lands-
ins þar á meðal Istanbul og höfuð-
borginni, Ankara.
Umræðu um umsókn frestað
Kosningaúrslitin í vor vöktu upp
ótta annars staðar í Evrópu um að
Tyrkir (sem eiga t.d. aðild að Evr-
ópuráðinu og NATO) væru að snúa
baki við Vesturlöndum.
• Árið 1987 sóttu Tyrkir um aðild
að ESB en umfjöllun um umsókn
þeirra var frestað um óákveðinn tíma
árið 1989. Tyrkir eru ein fjölmenn-
asta þjóð Evrópu og óttast menn
mjög afleiðingarnar af sameiginleg-
um vinnumarkaði með Tyrkjum.
Hins vegar hefur verið rætt um
tollabandalag og nánari samvinnu á
viðskiptasviðinu frá árinu 1970. Átti
að undirrita samkomulag um slíkt
bandalag í Brussel fyrir jól. Af því
varð hins vegar ekki.
Grikkir neituðu að samþykkja
bandalag en þeir og Tyrkir hafa
löngum eldað grátt silfur. Grikkir
og Tyrkir deila t.d. um hvar draga
eigi landamæri ríkjanna í Eyjahafi
og enn hefur ekki tekist að leysa
Kýpurdeiluna. Þá olli það mikilli reiði
í öðrum ESB-ríkjum er átta kúrdísk-
ir þingmenn voru dæmdir til langrar
fangelsisvistar fyrri hluta desember
vegna meintra samskipta við Kúr-
díska verkamannaflokkinn (PKK).
Sagði Jacques Delors, fráfarandi
forseti framkvæmdastjórnarinnar,
dómana vera hneyksli og að hann
myndi beijast gegn tollabandalagi
við Tyrki á meðan þeir virtu ekki
mannréttindi.
Það má þó búast við að þessi
ákvörðun verði endurskoðuð á næsta
ári. Þó að aðildarríki ESB hafi viljað
mótmæla mannréttindabrotum vilja
þáu ekki veita vatni á myllu heittrú-
armanna með því að einangra Tyrki
enn frekar í Evrópu. Nú þegar nota
þeir afstöðu ESB sem röksemd fyrir
því að Tyrkir eigi að snúa sér til
hins íslamska heims en ekki Evrópu.
ERLENT
Reuter
Etja spörfuglum saman
MEÐAL tómstundaáhugamála gamla fólksins í Tashkent í Úzbekístan er spörfuglaslagur. Var mynd-
in tekin er tveir menn öttu fuglum sínum saman. Nota þeir handabendingar til að hvetjá þá til dáða.
Veðmál eru snar þáttur í leiknum. Slagur af þessu tagi stendur að jafnaði í 10-15 sekúndur.
Fjórir prestar frá Frakklandi og Belgíu myrtir í Alsír
íslamska vopnasveitin
að baki verknaðinum
París, Nikosíu. Reuter.
SAMTÖKIN íslamska vopnasveitin,
GIA, í Alsír sagðist í gær bera
ábyrgð á morði fjögurra kaþólskra
presta, þriggja franskra og eins
belgísks, í bænum Tizi-Ouzou í
Kabýlahéraði landsins á þriðjudag.
í yfirlýsingu samtakanna sagði að
morðin hefðu verið þáttur í barátt-
unni fyrir því að „útrýma kristnu
krossförunum". Frönsk yfirvöld
hófu í gær að kanna hvort flugræn-
ingjar, sem náðu á sitt vald farþega-
vél en voru yfirbugaðir á sunnudag
í Marseille, hafi notið aðstoðar vit-
orðsmanna meðal farþega í vélinni
eða í Frakklandi.
Á sunnudag gerðu franskir sér-
sveitarmenn áhlaup á farþegaflug-
vélina sem fjórir félagar í GIA höfðu
telcið í gíslingu og felldu mennina
í skotbardaga; gíslarnir slúppu að
mestu óskaddaðir. GIA segir flug-
ræningjana hafa verið félaga í sama
hóp og morðingjar prestanna.
„íslamska vopnasveitin mun
halda áfram heilögu stríði sínu, ef
Guð lofar, gegn öllum sem reyna
að koma í veg fyrir að lög Guðs
verði ríkjandi á jörðunni og stofnun
ríkis íslams", sagði í yfirlýsingu
GIA. Flugræningjarnir myrtu þijá
af farþegum vélarinnar og meðal
þeirra var matsveinn franska sendi-
ráðsins í Algeirsborg. Hann var frá
smábæ í vesturhluta Frakklands,
Chemille. Fyrir einskæra tilviljun
var einn prestanna ljögurra einnig
þaðan og ríkir mikil sorg í bænum.
Myrða útlendinga
GIA er nú talinn einhver hættu-
legasti öfgahópurinn í Alsír þar sem
tugþúsundir manna hafa fallið í
átökum stjórnvalda og heittrúar-
manna undanfarin ár eftir að kosn-
ingum var aflýst 1992. Þá var sigur
flokks heittrúarmanna, FIS, talinn
í augsýn. 76 útlendingar, þar af
26 Frakkar, hafa einnig verið myrt-
ir og munu liðsmenn GIA oft hafa
verið að verki, samtökin hótuðu
fyrir ári öllum útlendingum lífláti
ef þeir færu ekki úr landi. Talið er
að einn af fyrrverandi leiðtbgum
þeirra, sem nýlega féll í bardaga
við stjórnarhermenn, hafi sjálfur
skorið marga útlendinga á háls.
Alsír var frönsk nýlenda í meira
en öld en hlaut sjálfstæði 1962 eft-
ir blóðugt frelsisstríð. Til skamms
tíma störfuðu mörg þúsund Frakkar
í landinu en munu nú vera fáein
hundruð.
Rannsókn hafin
Embætti saksóknara í París hóf
í gær að kanna hvort „óþekktir
menn“ hefðu veitt alsírsku flugræn-
ingjunum aðstoð en ekki er ljóst
hvort átt er við fólk í Frakklandi,
þar sem þijár milljónir múslima
búa, eða farþega í vélinni. Orðróm-
ur var á kreiki skömmu eftir að
sérsveitirnar réðust á vélina um að
einhveijir farþeganna hefðu verið í
vitorði með mönnunum íjórum en
Charles Pasqua innanríkisráðherra
sagðist telja það ósennilegt.
Reuter
VÖRUR liggja á gólfi verslunar í Hachinohe í Japan.
Jarð-
skjálfti í
Japan
AÐ minnsta kosti þrír
létust og yfir 150 manns
slösuðust er öflugur
jarðskjálfti reið yfir
norðurhluta Japáns í
gær. Þetta er í annað
sinn á þremur mánuðum
sem stór jarðskjálfti
verður á þessum slóðum.
Skjálftinn, sem átti upp-
tök sín undan ströndum
Japans, mældist 7,5 á
Richter. Mest varð tjónið
í Hachinohe, um 400 km
norður af Tókýó en
myndin var tekin í einni
stórverslun þar. Var
skjálftinn svo öflugur að
hann fannst í höfuðborg-
inni. Ekki er ljóst hversu
miklar skemmdir urðu í
skjálftanum.