Morgunblaðið - 05.02.1995, Blaðsíða 11

SUNNUDAGUR 5. FEBRÚAR 1995 B 11
MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLSKYLDUFJÁRMÁL
Gieiðsludreifing möguleg
í sex mánuði
Öðlist skiln-
ing á
fjármála-
markaði
■ Mikilvægt er að gera neytend-
um kleift að öðlast innsýn og
skilning á fjármálamarkaðnum
og auka hreyfanleika, svo öll
starfsemi verði skilvirkari.
Helstu einkenni markaðarins nú
eru ófullnægjandi og ósambær-
legar upplýsingar, ennfremur
skortur á hreyfanleika sem meðal
annars má rekja til mikillar sér-
hæfingar, heildarlausna, flókinn-
ar verðlagningar og þess að fé
neytenda er í raun fast.
Norræn samvinna á sviði neyt-
endamála verður að taka mið af
þeirri umræðu sem nú fer fram
á alþjóðlegum vettvangi og lýtur
að opnari fjármálastarfsemi og
aukinni upplýsingaskyldu, í sam-
ræmi við lýðræðisleg og siðferði-
leg sjónarmið.
Fjárhagsleg útgjöld eru stór
langtímaliður í heimilisrekstri en
á sama tima eru vandkvæði á þvi
að almennir neytendur geti öðlast
fulla innsýn í markaðinn. Þetta
hefur i för með sér að stöðugt
verður að tryggja að almennt sé
gætt hófsemi í auglýsingum þann-
ig að tryggt sé að aðstöðumunur
neytenda og seljenda þjónustunn-
ar sé ekki neytendum í óhag.
Markmið: Auglýsingar eiga að
gera mönnum kleift að bera sam-
an ýmsar tegundir þjónustu, með
tilliti til verðs og gæða. Neytend-
um skulu tryggðar betri upplýs-
ingar um fjármálamarkaðinn og
betri aðgangur að upplýsingum.
Framkvæmd: Skipst verði á
upplýsingum og þróaðar aðferðir
til að byggja upp og viðhalda
gagnagrunnum með upplýsing-
um um verð og skilmála hjá pen-
ingastofnunum og tryggingafé-
lögum.
Stuðlað verði að því að fólk
geti haft heildaryfirsýn yfir
tryggingamarkaðinn, ef til vill
með því að þróa upplýsingamódel
sem séu sambærileg fyrir öll
tryggingafélög og staðla þær
upplýsingar sem er að finna í
tryggingaskilmálum, þannig að
þær séu í sem bestu samræmi við
réttmætar væntingar neytandans
um það bil hvers einstakar trygg-
ingar taka.
Kannaðir verði kostir og mögu-
leikar á að koma á fót ráðgjafar-
skrifstofum í þeim norrænu ríkj-
um þar sem engar slíkar eru fyrir.
Kannaðir verði möguleikar á
að auka hreyfanleika. Það verði
gert með því að koma á opnum
og stöðluðum aðferðum við mat
á viðskiptavinum, sem geri þeim
kleift að bera saman hvaða mögu-
leika þeir eiga hjá hinum ýmsu
stofnunum og fyrirtækjum.
Stuðlað verði að því að auka
innsýn í fjármálamarkaðin>
og gera hann skiljanlegri \
almenningi. Þetta verði
gert með því að auka
hlut neytendamála í
menntun blaða-
manna. Koma
má á framfæri 11
í réttum og mik-
ilvægum upplýsing-
um um fjármálaþjónustu
með því að hafa hönd í bagga
með kennslu blaðamannaháskóla
um þessi efni, þ.e. fjármál og
heimilisrekstur; ennfremur með
því að fjármagna og gera tilraun-
ir með blaðamannanámskeið og
aðra endurmenntun.
Könnuð verði skaðleg áhrif,
harðrar auglýsingamennsku og
miðlað reynslu manna af mismun-
andi aðferðum til að tryggja hóf-
semi í auglýsingum.
Skilmálar séu
sanngjarnir
■ Hver neytandi verður að geta
treyst því að umsamdir skilmálar
sem í gildi eru hverju sinni í fjár-
málaviðskiptum séu sanngjarnir.
Leikreglur á fjármálamarkaðn-
um verða að styrkja stöðu ein-
staklingsins og ekki síst að skapa
meira jafnræði með aðilum, þ.e.
seljendum þjónustunnar, sem er
fólk með sérþekkingu, og kaup-
endum hennar sem hafa allt aðr-
ar forsendur. Hefðbundna neyt-
endavernd í þessu skyni verður
að þróa og fullkomna i takt við
nýjungar í söluvörum og söluað-
ferðum. Markaður fyrir ýmiss
konar rafræna greiðslumiðlun
fer ört stækkandi og gerir þörf-
ina fyrir skýrar reglur, sem
tryggja stöðu neytenda, enn
brýnni en áður.
Markmið: Að styrkja réttar-
stöðu neytenda gagnvart aðilum
á fjármálamarkaðnum.
Framkvæmd: Menn beri saman
bækur sínar um mikilvægi þess
að uppfylltar séu ákveðnar
grundvallarkröfur þegar samið
er um skilmála fyrir einstakar
tegundir fjármálaþjónustu.
Menn beri saman mismunandi
reynslu og áætlanir að þvi er
varðar ábyrgð á ráðgjöf, sem
m.a. tekur til verðbréfasala og
annarra fjármálaráðgjafa.
Könnuð verði ábyrgðar- og
sönnunarskylda fjármálastofn-
ana í tilvikum þar sem tæknileg
bilun á sér stað, svo sem þegar
viðskiptavinur tekur út úr hrað-
banka án þess að fá peningana i
hendur.
Könnuð verði vandamál sem
neytendur geta staðið frammi
fyrir við bótauppgjör trygginga-
félaga.
ÞEIR sem hafa tekið jólakostnað-
inn út á greiðslukortið treysta
margir á að nýta sér greiðsludreif-
ingu greiðslukortafyrirtækjanna
nú um mánaðamótin. Mögulegt
er að dreifa greiðslukortareikningi
á sex mánuði í stað þriggja áður.
En það gildir í þessu eins og öðru
að það er dýrt að vera blankur,
því útreikningar sem birtir hafa
verið á undanförnum árum sýna
að greiðsludreif-
ing er tiltölulega
dýr þjónusta.
Kostnaður við
greiðsludreif-
ingu Visa-reikninga er mismun-
andi á milli banka enda er samið
um hana beint við viðkomandi
bankastofnun. Hins vegar gefur
Kreditkort hf., sem gefur út
Eurocard, út gjaldskrá á hveiju
ári. Þar er miðað við meðaltal
yfirdráttarvaxta bankanna með
2% álagi. í báðum tilvikum þarf
að greiða útskriftargjöld, 150 á
hveija afborgun hjá Euro og 145
til 250 kr. hjá Visa.
í útreikningum á kostnaði við
sex mánaða greiðsludreifíngu sem
birtir voru hér í blaðinu um jólin
kom í ljós að lægsti kostnaðurinn
var hjá sparisjóðunum, 6.266 kr.
fyrir sex mánaða jafna dreifíngu,
en dýrust var greiðsludreifingin
hjá Búnaðarbankanum, 7.184 kr.
Eurocard tók 7.037 kr. Þetta mið-
ast við þau kjör sem þá voru í
gildi. Sýna þessar tölur að um
umtalsverðan mun á kjörum getur
verið að ræða.
Greiðsludreifíng er háð ýmsum
skilyrðum, til dæmis um lágmarks-
tíma í viðskiptum, vanskil og fjölda
greiðsludreifíngarsamninga á ári.
Þá er nauðsynlegt að óska eftir
greiðsludreifíngu fyrir eindaga
greiðslukortareikningsins.
Greiðsludreifíng er mjög þægi-
legt form á því að leysa tímabund-
inn greiðslukortavanda því gengið
er frá málinu á
staðnum án skrif-
fínnsku. Þetta
getur hins vegar
verið dýr þjón-
usta. Aðrir kostir kunna að vera
ódýrari og getur borgað sig að
athuga þá.
Aðrlr möguleikar
Skuldabréfalán, víxlar og aukn-
ing yfírdráttar um tíma eru kostir
sem geta hentað fólki. Vextir á
þessum lánaformum eru mismun-
andi eftir bönkum.
Sumir reyna að leysa málið
öðruvísi, til dæmis með stífum
spamaði, frestun annarra
greiðslna og með því að létta á
þessum tilteknu mánaðarmótum
með því að nota greiðslukortið
meira envenjulega við nauðsynleg
útgjöld. í þessu sambandi verður
þó að hafa í huga að sá hluti
greiðslukortareikningsins sem
frestað hefur verið greiðslu á
skerðir aðra möguleika á úttekt
ef úttektarheimild er ekki þeim
mun rýmri.
Kvartanir
og kærur
■ Möguleikar neytenda til að
koma kvörtunum og kærum á
framfærí skipta miklu máli, ann-
ars vegar sem liður í réttaröryggi
hvers einstaklings og hins vegar
til að réttar og sanngjamar venjur
séu viðhafðar í fjármálaviðskipt-
um. Þau atríði sem nefnd eru hér
að framan, ekki síst um alþjóða-
væðingu og aukna sérhæfingu,
sýna glöggt fram á nauðsyn þess
að halda fast í og þróa frekar
norrænar hefðir í þessum efnum.
Markmið: Að fyrirbyggja
vandamál með bættri upplýsinga-
dreifingu og bættum aðferðum
við málsmeðferð hjá fjármála-
stofnunum.
Að varðveita og þróa skilvirk
kerfi kæru- og úrskurðarnefnda
sem neytendur geta leitað til
vegna fjármálaviðskipta.
Framkvæmd: Menn beri
saman mismunandi reynslu og
áætlanir hvað varðar að fylgja
eftir ákvörðunum úrskurðar-
nefnda og notfæra sér þær
ákvarðanir við setningu laga og
reglugerða er lúta að markaðs-
setningu.
Aðstoð við
fólk í greiðslu-
erfíðleikum
■ Einn helsti vandinn sem við er
að etja í neytendamálum er sá
hvemig eigi að hjálpa fólki í
greiðsluerfiðleikum og fyrir-
byggja slík vandamál. Samdrátt-
ur undanfarinna ára og aukið
frelsi á lánamarkaði gerir það
enn brýnna en áður að fundin
verði lausn á þessum vanda. Hér
verða að koma til nýjar aðgerðir
sem samræmast nútímastefnu í
neytendamálum, en einnig er
þörf fyrir stöðuga þróun og end-
urmat út frá þeirri reynslu sem
fyrir er.
Markmið: Að fyrirbyggja
skuldavanda og reyna að leysa
vandamál sem af honum hljótast,
t.d. varðandi ábyrgðir.
Framkvæmd: Safnað verði
saman upplýsingum um reynslu
af skuldbreytingum og fyrír-
byggjandi aðgerðum, meðal ann-
ars til að ganga úr skugga um
að áþekk mál fái sambærilega
meðferð.
Þróaðar verði aðferðir og tæki
til að ráðgjafar í fjármálum án
miðstýringar.
Unnið verði áð því að koma
kennslu í fjármálum einstaklinga
inn í námsáætlanir.
Unnar verði tillögur um það
hvernig tryggja megi stöðu neyt-
enda í sambandi við ábyrgðir.
GREIÐSLUKORTA-
REIKNINGAR
Við
viljum minna á að tilkynna þátttöku fyrir
10. febrúar.
Námsstefna VIB um bestu ávöxtun og uppbyggingu eigna fyrir einstaklinga og fjölskyldur,
sérstaklega ætluð fjrir þá sem vilja tryggja sér
góða afkomu á eftirlaunaárunum.
/ Súlnasal Hótels Sögu
laugardaginn 18. fetmiar 1995, kl. 11:00-17:00
Á námsstefnunni. birtast í fyrsta sinn niðurstöður skoðana-
könnunar Gallups um hugmyndir fólks um fjármál á
eftirlaunaárunum.
Hvað þarft þú að eiga mikla peninga til að geta hætt að vinna?
Flytjendur erinda;
Sigurður B. Stefánsson, Ásgeir Þórðarson, Hrafn Magnússon,
Gunnar Baldvinsson, Margrét Sveinsdóttir.
Hádegisverðarerindi flytur Friðrik Sophusson fjármálaráðherra.
Frekari upplýsingar og þátttökutilkynning:
Þátttaka tilkynnist til Hildar Kr. Þorbjörnsdóttur eða Önnu Karenar
Hauksdóttur hjá VÍB eigi síðar en föstudaginn 10. febrúar 1995.
Sími: 560-8920, myndsendir 560-8910.
Verð:
Viðskiptavinir VÍB: Einstaklingar 3.900 krónur og hjón 5.900 krónur.
Almennt verð: Einstaklingar 5.900 krónur og hjón 7.900 krónur.
Innifalið er námskeiðsgögn, hádegisverður og aðrar veitingar.
Þátttaka greiðist við skráningu.
VlB
VERÐBRÉFAMARKAÐUR ÍSLANDSBANKA HF.
• Aðili að Verðbréíaþingi íslands •
Ármúla 13a, 155 Reykjavik. Simi 560-8900.