Morgunblaðið - 28.08.1996, Síða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 28. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
EINN þeirra fjölmörgu sem spreyta sig á frumtamningaprófi FT er Sveinn Ragnarsson og er
hann með á annan tug hrossa í tamningu og þjálfun í Múla í Biskupstungum. Hér heldur hann í
Glæði frá Dalsmynni, litfagran og geðprúðan fola, sem væntanlega verður tekinn út í prófraun
Sveins í endaðan september.
Arlega þrjátíu nýir
félagar í F.T.
HESTAR
MEÐ auknum útflutningi reið-
hrossa hefur þörfin fyrir góða
tamningamenn aukist ár frá ári.
Kröfumar um bætta tamningu
hrossanna virka sem vítamín-
sprauta á þá sem annast fræðslu-
þáttinn, þ.e. Félag tamningamanna
í góðu samstarfi við Bændaskólann
á Hólum sem mun að líkindum
yfirtaka þennan mikilvæga þátt
hestamennskunnar á næstu árum.
Tamningar eru vandaverk og
aukast kröfur um verkvöndun stöð-
ugt. Félag tamningamanna hefur
verið í fararbroddi um menntun
tamningamanna í áratugi og nú hin
síðari ár hefur kennslan í auknum
mæli færst yfír á Bændaskólann á
Hólum og hafa þessir aðilar sem
kunnugt er verið í nánu samstarfi.
Einn þáttur í starfsemi félagsins eru
frumtamningaprófin sem menn
þurfa að þreyta og standast til að
fá inngöngu í frumtamningdeild
félagsins. Einnig er mögulegt að
komast inn í þá deild með árs námi
•við Bændaskólann og voru nýlega
útskrifaðir ellefu nemendur sem
voru að klára verknámið sem er
síðasti hluti námsins. Frá síðasta
vetri eiga sextán nemendur eftir að
ljúka verknámi og sagði Trausti Þór
Guðmundsson, formaður félagsins,
að þeir myndu ljúka því eftir ára-
mótin næstu. Trausti sagði að síð-
ustu árin hafí í kringum fimmtán
manns tekið frumtamningapróf fé-
lagsins á ári en eitthvað á þriðja
tuginn komið inn í félagið í gegnum
skólann og afrakstur þessa árs yrði
hátt í fjörutíu nýir félagar.
Um síðustu áramót voru félagar
303. Sagði Trausti að gera mætti
ráð fyrir að árlega hafi á fjórða tug
manna fengið inngöngu í félagið
undanfarin ár og gert væri ráð
fyrir að félagar yrðu 340 um næstu
áramót. Aðspurður kvað Trausti
að menntun tamningamanna og
reiðkennara væri rauði þráðurinn
í starfsemi félagsins. Um þessar
mundir væru þrír að temja fyrir
frumtamningapróf og yrði tekið út
hjá þeim síðar í haust.
Frumtamningapróf gengur
þannig fyrir sig að fulltrúi félagsins
tekur út fimm ótamin trippi hjá
umsækjanda þar sem metið er
ástand þeirra. Þau verða að vera
járnalaus og ekki má hafa verið
komið á bak þeim en í lagi að hring-
teyma þau fyrir úttektina. Próftaki
fær síðan átta vikur til að temja
trippin og velur hann þijú af þess-
um fimm til úttektar. Tveir fulltrú-
ar frá félaginu sjá um úttektina
og eru það fjölmörg atriði stór og
smá sem þurfa að vera í lagi ef
nást eiga háar einkunnir. Þá þurfa
umsækjendur að þreyta próf í kyn-
bótadómum og sækja járninga-
námskeið sem lýkur með prófi.
EITT það fyrsta sem trippunum er kennt er að hlaupa í taum-
hring þannig að þau hlaupi afslöppuð og áreynslulaust
án þess að taka í tauminn.
ÞEGAR farið er á bak í fyrstu skiptin er gott að hafa trippin
bundin við stallmúl en ekki í beisli. Allt gengur þetta vel og
greinilegt að Sveini hefur tekist að vinna traust folans.
ÁKJÓSANLEGT er að trippin sæki í brokkið á fyrstu stigum
tamningar og er ekki annað að sjá en þetta fari eins og best
verður á kosið hjá Sveini og Glæði.
Stakkur Háskólans
— og vöxtur
Meðal annarra orða
Það er skylda íslenskra stjómmálamanna að gera Há-
skóla íslands kleift að sinna hlutverki sínu með sóma.
Njörður P. Njarðvík segir: Þeirri skyldu sinna þeir ekki.
ÞEGAR rektor Háskóla íslands tilkynnti að
vantaði um 60 milijónir til að hægt væri að
halda áfram óbreyttu starfi sagði menntamála-
ráðherra að Háskólinn yrði að sniða sér stakk
eftir vexti eins og aðrar stofnanir. Vera má
að svona horfi þetta við honum sem ráðherra
í ríkisstjórn enda átti hann sjálfsagt við að
stofnanir yrðu að sætta sig við fjárlög hverju
sinni. Líkingin við stakkinn á þó ekki alls kost-
ar við af þvi að í raun er það nú svo að Há-
skóli íslands sníður sér ekki stakk sinn sjálf-
ur. Það gera stjórnmálamenn, fjárveitingavald-
ið, og sá stakkur er ekki sniðinn eftir vexti,
heldur stendur hann alls staðar á beini. Sann-
ast að segja er líkingunni hreinlega snúið við.
Þegar barn vex úr grasi þarf að sníða því
nýjan stakk, ekki einu sinni, heldur margoft.
Ráðherrar eru hins vegar að segja, þegar þeir
grípa til líkingarinnar um stakkinn og vöxtinn,
að vextinum skuli haga eftir stakknum, þeim
stakki sem Háskólanum er ákveðinn. En það
er því miður ekki hægt. Stakkurinn hlýtur að
rifna ef gert er ráð fyrir þvi að Háskólinn standi
ekki hreinlega í stað. Og varla getur það verið
eftirsóknarvert.
Engin fastmótuð stefna
Nemendum við Háskóla íslands fjölgar ár
frá ári. Það kallar á fleiri kennara og aukið
húsnæði. Það sér hver heilvita maður. Fjárveit-
ing er hins vegar óbreytt og reyndar krafist
aukins sparnaðar. Þá er ætlast til þess að fleiri
nemendur séu menntaðir með minni tilkostn-
aði. Til hvers leiðir það? Til minni og fábreyti-
legri kennslu. Og því fylgir sú hætta að mennt-
un þeirra sem útskrifast frá Háskóla íslands
sé lakari en vera ætti. Verði svo um einhvern
tíma kemur að því að menntun frá Háskóla
íslands verður smám saman hálfgert hálfkák.
Er það vilji stjómmálamanna?
Eins og fyrri daginn stafar þetta ástand af
því að íslensk stjórnvöld hafa enga raunveru-
lega fastmótaða stefnu í menntamálum.
Stefnumið og framtíðarsýn virðist íslenskum
stjórnmálamönnum um megn. Og þar er eng-
inn sá flokkur undanskilinn sem farið hefur
með stjórn landsins síðustu áratugi.
Gaman væri að fá svör við því frá stjórnmála-
mönnum til hvers þeir ætlist af Háskóla ís-
lands, til hvers íslenskur háskóli eigi að vera.
Það er ekki nóg að segja: til þess að annast
æðstu menntun þjóðarinnar. Sá er auðvitað
tiigangur Háskóla íslands. Honum var ætlað
að vera einn af hornsteinum íslenskrar menn-
ingar. En það er ekki nóg að eiga tilgang,
honum þarf einnig að vera hægt að sinna. Það
er skylda_ íslenskra stjórnmálamanna að gera
Háskóla íslands kleift að sinna hlutverki sínu
meý^óma. Þeirri skyldu sinna þeir ekki.
íslenskir stjórnmálamenn virðast einna
helst haga sér eins og maður sem er alls stað-
ar í vanskilum og ævinlega í tímaþröng. Þeir
grípa til fálmkenndra örvæntingarráða sem
veita enga lausn af því að í þeim felst engin
framtíðarsýn. íslenskum stjórnmálamönnum
virðist fyrirmunað að skilja að niðurskurður
þarf ekki að leiða til sparnaðar. Hann getur
þvert á móti orðið til stórfellds skaða þegar
til lengri tíma er litið. Það kemur skýrt fram
í stefnuleysi ríkisstjórnarinnar í heilbrigðis-
málum. Það getur enginn sannfært mig um
að það sé þjóðinni hagkvæmt að fólk sé sjúkt
og fái ekki eins skjóta bót meina sinna og
unnt er að veita.
Forsenda velmegunar
Ég vil leyfa mér að taka dæmi úr eigin starfi.
íslenskuskor heimspekideildar annast menntun
móðurmálskennara á framhaldsskólastigi. En
nú er svo þrengt að skor okkar að við getum
ekki með góðu móti veitt nemendum okkar þá
kennslu sem þeim er nauðsynleg. Því fylgir sú
hætta að nemendur okkar hafi síðar ekki nægi-
lega þekkingu til að kenna framhaldsskólanem-
endum móðurmál sitt. Það 'hefur kannski ekki
bein áhrif á peningaeign þjóðarinnar en slök
tök á móðurmáli leiða til andlegrar fátæktar.
Og nú er brýnni þörf á dugmiklum móðurmáls-
kennurum en nokkru sinni fyrr því að mikill
fjöldi manna er blátt áfram að missa tökin á
íslensku beygingakerfi. Það heyrum við dag
hvern í útvarpi og sjáum oft á prenti í dagblöð-
um. Þannig getur niðurskurður og „sparnað-
ur“ leitt til óbætaniegs tjóns fyrir íslenska
menningu.
Menn hafa stungið upp á því að takmarka
ijölda nema til að leysa fjárhagsvanda Háskól-
ans. Það er hægt að gera með háum skólagjöld-
um en þá yrði háskólanám að forréttindum
efnafólks. Nefnd hafa verið inntökupróf eða
kröfur um háar einkunnir á stúdentsprófi. Á
móti því mælir sú staðreynd að ungt fólk þrosk-
ast mishratt. Þá hefði sá er þetta ritar ekki
komist að í íslenskunámi í háskóla því að hann
var heldur slakur nemandi í menntaskóla þótt
honum gengi vel í háskóla. Sagt hefur verið
að greiða mætti háskóla ákveðna fjárhæð fyr-
ir hvern útskrifaðan nemanda. Það gæti orðið
til þess að slaka á kröfum til þess að kapp
yrði lagt á að útskrifa sem flesta til að fá
meira fé.
Engin þessara tillagna er til bóta af þeirri
einföldu ástæðu að grundvöllur háskólanáms
er fijáls þekkingarleit og fijó, skapandi hugs-
un. Og það tvennt mun skila beinum arði til
þjóðarinnar. Ekki þegar í stað, heldur smám
saman um ókomna framtíð. Þess vegna á að
efla háskólanám því að það er ein meginfor-
senda aukinnar velmegunar í framtíðinni, jafnt
andlegrar sem veraldlegrar velmegunar. Aukin
hákólamenntun mun skila auknum arði. Mikið
væri gaman ef hægt væri að koma íslenskum
stjórnmálamönnum í skilning um það. Að
þrengja að Háskóla íslands er að þrengja að
framtíð íslensku þjóðarinnar.
Höfundur er prófessor í íslenskum
bókmenntum við Háskóla Ishtntls.