Morgunblaðið - 13.05.1997, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 13. MAÍ1997 27
LISTIR
Tært og vandað
TONLIST
II n f narborg
KAMMERTÓNLEIKAR
Verk eftir Haydn, Speight (frumfl.)
og Brahms. Tríó Reykjavíkur: Guðný
Guðmundsdóttir, fiðla; Gunnar Kvar-
an, selló; Peter Máté, píanó. Menn-
ingarmiðstöðinni Hafnarborg, Hafn-
arfirði, simnudaginn 11. maí kl. 20.
SÍÐUSTU tónleikar Tríós Reykja-
víkur á þessum starfsvetri fóru fram
í Hafnarborg á sunnudagskvöldið
var við góða aðsókn. Verkefnin voru
tvíþætt, tríó í A-dúr eftir Haydn frá
1785 (Hoboken XV;9), Out of a
Gothic North eftir John Speight
(frumflutt við þetta tækifæri) og
Tríó nr. 1 Op. 8 í H-dúr (endurs.
1891) eftir Johannes Brahms.
Sá er hér ritar hefur lengi,
kannski o/lengi, alið ákveðinn for-
dóm í garð píanótríó-tóngreinarinnar
fyrir hvað hljóðfærasamsetningin
virðist oft einkennilega „þurr“, og
er e.t.v. ekki einn um það, enda
hefur jafnan þótt með afbrigðum
erfitt að ná hæfilegu jafnvægi milli
píanós, fiðlu og sellós, einkum eftir
að flygilsmiðir 19. aldar juku kraft
og fyllingu hljóðfærisins svo um
munaði. Brahms bætir þar gráu ofan
á svart með þykkildislegum rithætti
sínum fyrir píanóið. En til allrar
lukku kom tvennt til mótvægis á
þessum tónleikum: salur Hafn-
arborgar, er virðist hinn ákjósanleg-
asti fyrir slíka áhöfn, ef píanistinn
á annað borð er fær um að hemja
slaghörpuhljóminn nægjanlega til að
draga úr glymjandi og hleypa strok-
færum (sérstaklega sellói) fram -
vitaskuld án þess um leið að draga
allar tennur úr röddinni - og slíkur
píanisti var Peter Máté. Hafi því
eitthvað borið hærra en flest annað
í túlkun umrætt kvöld, var það ein-
mitt frábært jafnvægi, sem stafaði
reyndar ekki síður af afar vel sam-
stilltum samleik sellós og fiðlu.
Það er með ólíkindum hvað tónlist
Mið-Evrópu náði að þróast ald-
arþriðjunginn eftir 1750. Tríó
Haydns frá 1785 (sama ár og kvart-
ett hans Sjö orð Krists) er þegar
fullfleyg Vínarklassík, sem teygir
síðustu form-anga sína til Brahms
100 árum síðar. Tríó Reykjavíkur
fór vandvirkum höndum um hinn
sönghæfa og furðu nútímalega
Adagio fyrriþátt og lék Vivace-þátt-
inn nokkuð frísklega, þó að sumar
hrynáherzlur hefðu kannski mátt
vera framar í spili og vinstri handar
bariolage leikur píanósins rennilegri,
en hvort tveggja var að líkindum
vandhjákvæmilegur liður í upphitun-
arferli samstillingar og aðlögunar
að akústík fullsetins salar.
Hið nýja tríó Johns Speights var
svo meistaralega flutt, að TR virtist
á köflum hafa verið með í ráðum
við sjálfa smíðina, jafnvel þótt manni
skildist að verkið hafi eiginlega ver-
ið ætlað suðurskandinavískum
hljómlistarhóp, sem ég náði ekki
nafninu á úr munnlegri kynningu.
Verkið hófst á leiftursnöggri upprifj-
un á kvæðamannahrynmynztri er
minnti á „Hani, krummi, hundur
svín“; í heild nokkuð rapsódískt í
anda, víða með leikhúslegu yfír-
bragði, en virtist þrátt fyrir epísó-
díska uppbyggingu og fjölda alpásna
loða þokkalega vel saman við fyrstu
heyrn. Bæði fiðla og selló fengu sína
undirleikslausu sólókafla, snöfurlega
leikna af þeim Guðnýju og Gunnari,
og kröftug iðandi atorka skiptist á
við elegískan og víða nærri því klass-
ískan tærleika, sem bar vott um inn-
blástur, rithæfni og tjáningarstyrk.
Tími effekta effektanna vegna var
hér gleymdur og grafinn. Tónverkið
var áhrifamikið „hlustvænt" nútíma-
stykki sem skilaði sér hér og nú,
þó að endurtekin kynni eigi eftir að
skera úr um slitþol og byggingarleg-
an burðarmátt.
Brahms-tríóið Op. 9 (1854) er
upphaflega æskuverk, en var end-
ursamið 1891, að líkindum frá
grunni. í breidd og lengd (hátt í 40
mínútur) er hugsun þess nánast sin-
fónísk, og mikil þrekraun, bæði and-
leg og líkamleg, fyrir flytjendur.
Brahms fer „vítt og um vítt“ í stór-
brotna fyrsta þættinum, bregður sér
út í guðsgræna náttúru með lúðra-
kallsstefi í 6/8 í tálipru Scherzói
(þar sem ekki sízt píanóparturinn
náði að glitra eftirminnilega hjá
Máté). Adagióið hefst líkt og kór-
sálmur og ber með sér ægifagran,
örlagaþrunginn trega, innilega
strokinn af fíðlu og sellói, sem drif-
mikill lokaþátturinn virðist keppast
við að mana niður.
Spilamennskan útheimti ýtrustu
einbeitni og aðgát - að ekki sé talað
um úthald - en hér var ekkert gef-
ið eftir, og Tríó Reykjavíkur uppskar
að leikslokum miklar, heitar og verð-
skuldaðar undirtektir áheyrenda fyr-
ir sérlega vandaða túlkun.
Ríkarður Ö. Pálsson
•SIR Georg Solti hefur verið
ráðinn heiðursstjórnandi hátíð-
arhljómsveitar Búdapestborg-
ar, en Solti er fæddur í Ung-
verjalandi. Hann er 85 ára en
starfar enn af miklum krafti
og er bókaður fram á næstu
öld. Mun Solti stjórna hljóm-
sveitinni á hátíðartónleikum í
mars á næsta ári en hann
stjórnaði henni síðast árið 1995.
•ÍTÖLSK stjórnvöld hafa
kynnt áætlun til að auka örygg-
isgæslu um listmuni og þjóðar-
gersemar, en málið hefur verið
í brennidepli vegna þjófnaða
og bruna, sem stefnt hafa ómet-
anlegum listaverkum og
dýrgipum í hættu. Er skemmst
að minnast brunans í dómkirkj-
unni í Tórínó í síðasta mánuði,
þar sem minnstu mátti muna
að líkklæði Krists, yrðu eldi að
bráð. Hefur ítalska stjórnin
ákveðið að veija sem svarar til
7 milljarða ísl. kr. til að vernda
listaverk og aðra dýrgripi.
,<
o
o
Pú þarft ekkert að greiða fyrir förgun úrgangs frá daglegum heimilisrekstri
sem þú kemur með á endurvinnslustöðvar okkar. Ekki heldur fyrir úrgang
frá húsfélögum ef íbúarnir vinna verkin sjálf og ekki fyrir málma.
Þetta hafa sumir viljað misnota og þar með aukið byrði heimilanna
sem greiða gjald sitt til sveitarfélagsins. Þess vegna hefur gjaldskyldu verið breytt:
• Byggingarúrgangur
• Bifreiðaviðgerðir
• Lagerar og fyrningar yfirteknar við húsnæðiskaup og húsdýrahald
er gjaldskylt nema málmar.
Hægt er að spara umtalsvert með því greiða fyrir gjaldskyldan úrgang með kortum
sem nú eru seld á endurvinnslustöðvunum.
Það borgar sig að kunna skil á úrgangi.
velKomin ð endurvinnslustöOvarnar
S0RPA
SORPEYÐING
HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS bs
Gufunesi, sími 567 66 77