Morgunblaðið - 21.09.1997, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 21. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ÍÞRÓTTIR
Hversvegna hafa Afríkumenn stungið aðra hlaupara af á hlaupabrautum heimsins?
HLAUPARAR af afrísku bergi
brotnir sönnuðu enn einu sinni
í sumar hversu djúp gjá hefur
myndast á milli þeirra og
hlaupara annarra þjóða. Þeir
hafa ekki einatt nær undan-
tekningarlaust komið fyrstir í
mark heldur settu þeir einnig
11 heimsmet íhlaupagreinum,
þar af sjö á tólf daga kaf la í
ágústmánuði. Þar með eru tal-
in met Danans Wilson Kipket-
ers sem fæddur er og uppalinn
í Kenýa, en flutti þaðan fyrir
nokkrum árum. Þó svo hann
eigi lögheimili sitt í Danmörku
dvelur hann þar einungis
nokkra daga á ári, en eyðir
stærstum hluta ársins í
Bandaríkjunum við æfingar
sem byggðar eru upp á sama
hátt og fyrrum landar hans
byggja sínar æfingar auk þess
sem grunnur hans kemur frá
Afríku.
Heimsmet fyrrverandi og núver-
andi Afríkumanna í hlaupa-
greinum voru þau einu sem sett
voru í karlaflokki á keppnistímabil-
inu sem nú er nær því lokið. Tvö
þeirra komu í 800 m hlaupi hjá
Kipketer auk þess sem hann jafn-
aði 16 ára gamalt heimsmet Bret-
ans Sebastians Coe einu sinni áður
en hann lét til skarar skríða gegn
því. í tvígang voru heimsmetin í
tveggja mílu hlaupi bætt og í síð-
ara skiptið var vegalengdin farin
á skemmri tíma en 8 mínútum, 32
árum eftir að ein míla var fyrst
hlaupin undir 4 mínútum. Einnig
var metið í 3.000 m hindrunar-
hlaupi bætt tvisvar og þar með
bættust tveir hlauparar, Kenýu-
menn, í flokk með Moses Kiptanui
sem einn hafði hlaupið greinina á
skemmri tíma en 8 mínútum fyrir
keppnistímabilið. Síðast en ekki
síst litu tvö heimsmet dagsins ljós
í 5.000 og 10.000 m hlaupi. Ljóst
er að sumrið 1997 mun lengi lifa
í minningu hlaupara í Afríku og
þeirra kynslóða sem á eftir þeim
kemur.
Ólíkar þjálfunaraðferðir
Aðallega eru það fjórar þjóðir
Afríku sem setja mark sitt á
hlaupabrautirnar um þessar mund-
ir og hafa nær alveg skilið Evr-
ópubúa, svo dæmi sé tekið, eftir.
Þetta eru Kenýa, Eþíópía, Marokkó
og Aisír, en einnig á þjóð eins og
Búrúndi mjög frambærilega hlaup-
ara. En hver er skýringin á því að
Afríkumenn hafa stungið aðra af
á síðustu árum? Eflaust er engin
einhlít skýring á því, en margt
bendir til að lykillinn að velgengn-
inni sé fólginn í þjálfunaraðferðun-
um sem eru ólíkar þeim sem ger-
ast t.d. í Evrópu. Einnig er það
upplagið í hvetjum og einum auk
hugsunarháttarins hjá ungum
hlaupurum sem eru farnir að venj-
ast því að landar þeirra séu þeir
allra bestu.
„Ég var fæddur til að verða
meistari," segir Moses Kiptanui,
fremsti hindrunarhlaupari Kenýu
sl. ár og fyrrum heimsmethafi í
greininni auk þess sem hann átti
um tíma heimsmetið í 5.000 m
hlaupi. „Þess vegna og einnig
vegna þjálfunarinnar hef ég náð
eins langt og raun ber vitni.“
Hæfileikar og þrotlaus vinna er
hans svar og víst er að margir land-
ar hans geta sagt hið sama. Gríðar-
leg ósérhlífni virðist skilja Afríku-
mennina frá öðrum hlaupurum,
þeir æfa í hópum og hlaupa að
jafnaði 200 km á viku.
„Af hvetju erum við svo góðir?“
segir Kiptanui. „Að verða meistari
í hlaupum kostar svita, blóð og
jafnvel tár í a.m.k. fimm ár. Það
er samt ekki allt. Uppeldi okkar
er gjörólíkt því sem tíðkast í Evr-
ópu og við erum heldur ekki eins
góðu vanir í daglegu lífi. Mörgum
Evrópubúum líkar illa að vera lengi
ijarri heimili sínu og öllum þægind-
unum. Því er ólíkt farið hjá okkur,
við erum fjarri heimilum okkar um
langan tíma bæði á æfingatímabil-
ÞRÍEYKIÐ sem englnn hefur átt mögulelka á aö fylgja eftir í 3.000 m hlndrunarhlaupl á keppn-
istímabilinu, frá vlnstrl: Wilson Boit Kipketer, sem varö helmsmeistari í Aþenu og bættl heims-
metlð í Ziirich skömmu síðar, Bernard Barmasai og Moses Klptanui.
Kostar svita, blóð
og jafnvel tár í
a.m.k. fimm ár
að verða meistari
inu og eins á keppnistímabilinu.
Síðast en ekki sist æfum við í hóp-
um, sem hefur mikla kosti að mínu
mati, það er nokkuð sem fáir aðrir
hafa tamið sér. Þannig styðjum við
hver annan og stundum bæði já-
kvæða og neikvæða gagnrýni hver
á annan og æfingaáætlanir okkar.“
Kiptanui á búgarð í Kenýa þar
sem kona hans býr ásamt nokkrum
börnum þeirra. Hann segist vera
heima hjá sér í tvo mánuði á ári
því auk þess að æfa sjálfur hefur
hann umsjón með þjálfun margra
hlaupara frá heimalandinu, þ.á m.
Daniels Komens heimsmethafans
unga í 5.000 m hlaupi og fyrsta
mannsins sem hleypur tvær mílur
að skemmri tíma en 8 mínútum.
„Ég hef hvorki þjálfað né æft með
hæfileikaríkari manni en Komen,“
segir lærimeistarinn. „Hann hlust-
ar, spyr og hlýðir vegna þess að
hann vill vita meira og verða enn
betri. Komen getur sett heimsmet
hvenær sem er.“ Hann er einstakur
hlaupari og hefur oft verið líkt við
Marokkómanninn Said Aouita sem
var upp á sitt besta á síðari hluta
síðasta áratugar. Komen getur líkt
og hann ógnað öllum heimsmetum
frá 800 upp í 10.000 m. „Kiptanui
er mér mikilvægur, ég æfí með
honum og reyni að feta í fótspor
hans. Það er lykillinn að árangri
mínum," segir Komen um þjálfara
sinn.
„Fáir hlauparar frá Evrópu æfa
í hópum, en þeir sem hafa reynt
það eins og Þjóðveijarnir og Spán-
veijarnir hafa tekið framförum við
það,“ segir Kiptanui. „Spánverjar
hlutu gull og silfur í maraþon-
hlaupi á HM í sumar, Fermin Cac-
ho, Spáni, varð annar í 1.500 m
hlaupi á sama móti og Dieter Bau-
mann sem æfði með okkur í Kenýa
sl. vetur bætti nýverið Evrópumet-
ið í 5.000 m hlaupi.“
Ódýr kostur
Kiptanui heldur fast við þá skoðun
að æfa í hópum sé best fyrir alla
og bendir á árangurinn sem talar
sínu máli. „Auk þess er þetta fyrir-
komulag ódýrt og gott fyrir unga
hlaupara sem ekki hafa efni á að
ráða sér þjálfara. Þegar þeir koma
inn í hóp eins og okkar fá þeir allar
upplýsingar sem þeir þurfa og geta
komist í fremstu röð fyrir lítið fé.“
Hann segist ekki sjá nein mörk á
því hversu hratt menn geta hlaupið,
svo fremi sem þeir æfi rétt og ieggi
mikið á sig. Ég þekki ekki þjálfunar-
aðferðir Evrópumanna til hlítar en
mér sýnist að þeir hlaupi ekki nógu
mikið og séu ekki tilbúnir að leggja
eins mikið á sig til að ná árangri
og við. Auðvitað eru til undantekn-
ingar eins og þær sem ég nefndi
áðan.“ Kiptanui nefnir sem dæmi
hinn þýska Baumann sem æfði með
Kenýamönnum í fyrravetur og síðan
Bretann Andrew Pearson er einnig
kom og æfði um tíma, en gafst
snemma upp. „Hann treysti sér ekki
til að æfa eins og við gerðum, hvem-
ig getur hann þá ætlast til þess að
ná árangri?"
Steve Cram frá Bretlandi og
heimsmethafí í 1.500 m hlaupi og
mfluhlaupi á síðasta áratug segist
hafa notað báðar aðferðir við þjálf-
un, æft jafnt einn síns liðs og einn-
ig með öðrum. Hann er ekki sam-
mála þeirri fullyrðingu að Evrópubú-
ar séu upp til hópa værukærir og
ekki tilbúnir að leggja hart að sér
til að ná árangri. Með hliðsjón af
árangri Kenýumanna segir Cram
hins vegar að það gæti hjálpað mik-
ið að æfa í hópum.
„Hópæfingar geta hjálpað mikið
og ég tel að of margir Evrópubúar
séu að æfa upp á eigin spýtur og
við getum margt lært af þjálfunar-
aðferðum annarra, en það er engin
ein leið til á toppinn og þar skipta
hæfileikar einnig máli. Hinsvegar tel
ég ljóst að Afríkumenn eiga eftir
að vera þeir bestu í millivega- og
langhlaupum á næstu árum líkt og
síðustu ár um leið og þeir bæta
heimsmetin jafnt og þétt.“
Verðum
að leika
agað
„MÉR leist vel á svissneska liðið,
en það erjafnljóst að við verðum
að gæta okkar vel gegn þeim og
leika agaðan leik,“ sagði Þor-
björn Jensson, landsliðsþjálfari í
handknattieik, en hann er ný-
kominn frá Sviss þar sem hann
sá heimamenn gera í tvígang
jafntefli við Pólverja, 25:25 og
20:20.
Næsta verkefni íslenska lands-
liðsins er undankeppni Evrópu-
mótsins o g fyrstu andsæðingar
þess eru Svisslendingar. Fyrri
leikurinn verður hér á landi á
miðvikudaginn kemur og sá síð-
ari ytra fjórum dögum síðar.
Þorbjörn telur líklegt að Sviss-
lendingar verði keppinautur ís-
lenska liðsins um annað sætið í
riðlinum, en tvö efstu sætin veita
þátttökurétt í lokakeppni Evr-
ópumótsins á Ítalíu næsta vor.
Einnig eru Litháar og Júgóslavar
með í riölinum.
„Aðalmaðurinn þjá þeim er
sem fyrr Marc Baumgartner og
hann var bara með í fyrri leikn-
um. Þá snerist leikur liðsins mik-
ið í kringum hann. í síðari leikn-
um fékk ég meira að sjá hvað
aðrir geta og það var kærkom-
ið.“ Þorbjörn sagði svissneska
liðið ekki vera hávaxið. „Leik-
menn er stuttir og mjög snöggir
og því ljóst að við verðum að
leika góða vöm gegn þeirn." Þeir
brydda hins vegar ekki upp á
íjölbreytni í vöminni þar sem
eingöngu er leikin flöt 6-0 vörn.
„Aðalmarkvörðurinn er mjög
góður og hann gæti reynst okkur
óþægur Ijár í þúfu, sýnist mér.“
Þorbjöm telur möguleika' ís-
lenska liðsins gegn Sviss vera
góða. „Til þess verðum við að
koma af fullum krafti í leikina
og einbeitingin þarf að vera al-
gjör.“ Þorbjöm tilkynnir lands-
liðshópinn vegna leikjanna
tveggja á mánudaginn og kemur
hann saman til æfrnga á þriðju-
daginn.