Morgunblaðið - 11.05.1999, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 11, MAÍ 1999 3
ALÞINGISKOSNINGAR
kosningum út á sína popúlistísku
framsetningu, segir Steingrímur.
Steingrímur kvaðst ekki síst vera
ánægður með útkomu Vinstrihreyf-
ingarinnar í kjördæmi hans á Norð-
urlandi eystra. „Ég held að hún hljóti
að teljast sterk og að við séum með
mjög góða stöðu upp á framhaldið.
Þar er ekki síst að þakka okkar harð-
snúna starfsliði,“ sagði hann.
Aðspurður um árangur Samfylk-
ingarinnar sagði Steingrímur að sú
hugmynd sem þar lá að baki hefði
hlotið slakan dóm í þessum kosning-
um. „Hvaða skilaboð eru að koma
frá kjósendum í landinu? Þau eru
afdráttarlaus hvað okkur varðar þar
sem nær tíundi hver kjósandi vill
svona flokk og áherslur eins og við
erum með. Það er hinn lýðræðislegi
dómur og eina marktæka niðurstað-
an. Það sannar réttmæti þess sem
við gerðum, sem tókum höndum
saman um að mynda þessa hreyf-
ingu, og við getum ekki fengið betri
einkunn en þá sem felst í þessari
sterku kosningaútkomu. Ég býð
hverjum þeim sem ætlar að reyna
að halda því fram, í ljósi þessara úr-
slita, að við höfum gert rangt eða
brugðist á einhvem hátt, að mæta
mér á vellinum," sagði Steingrímur.
Galopin staða varðandi
stjómarmyndun
Aðspurður um ríkisstjómarmynd-
un segist Steingrímur telja eðlilegt að
formenn ríkistjómarflokkanna ræðist
fyrst við. „Mér finnst staðan í raim
galopin og úrslitin gefa öll tilefni til
þess að málin séu skoðuð frá ýmsum
hliðum vegna þess að í úrslitunum fel-
ast ýmis skilaboð eins og sjá má af því
að annar stjómarflokkurinn styrkir
stöðu sína en hinn tapar verulega.
Þar með fær stjómarþátttaka Fram-
sóknarflokksins ákveðinn dóm. Að
hinu leytinu er þessi sterka útkoma
okkar á vinstri vængnum líka ákveðin
skilaboð. í henni endurspeglast með-
al annars krafa um breyttar áherslur
í velferðarmálum, umhverfismálum
og fleiru," sagði hann.
Steingrímur sagði að Vinstrihreyf-
ingin útilokaði enga möguleika en
fyrsta skrefið væri að sjá hvað kæmi
út úr viðræðum forystumanna
stjórnarflokkanna.
Suðurlandi höldum við fylgi þeirra
flokka, sem stóðu að Samfylking-
unni, og bætum við okkur frá því
sem var.“
Mátti ræða
sjávarútvegsmál meira
Hún sagði að árangur Frjáls-
lynda flokksins kæmi einnig á
óvart. Skoðanakannanir hefðu
ekki sýnt neina sveiflu, ekki einu
sinni á Vestfjörðum: „Sjávarút-
vegsmálin fengu ekki þá umræðu í
kosningabaráttunni, sem þurft
hefði. Við lögðum þar fram skýrar
tillögur. Frjálslyndi flokkurinn
rak sína kosningabaráttu á þessu
máli nánast eingöngu og það að
þeir fá tvo þingmenn er ótvíræð
vísbending um að taka þarf á
kvótamálinu."
Margrét rakti árangur Vinstri-
hreyfingarinnar - græns framboðs
meðal annars til þess að leiðtogi
þess flokks, Steingrímur J. Sigfús-
son, hefði mikið fylgi í sínu kjör-
dæmi og Samfylkingin hefði þar að
auki átt í vissum erfiðleikum sem
haft hefðu áhrif.
„En ég hefði auðvitað viljað sjá
okkur sem eina heild í þessum
kosningum og er enn þeirrar skoð-
unar að hægt hefði verið að standa
saman hefði vilji verið til staðar hjá
þeim. Það eru aUa vega ekki mál-
efnin, sem skUja að þessa hópa,“
sagði hún. „En þetta varð því mið-
ur ekki og er svipuð þróun og í
löndunum í kringum okkur þar
sem oft hefur orðið til stjómmála-
afl, sem hefur kaUað sig til vinstri
við þá, sem em tU vinstri."
Margrét kvaðst vilja þakka öll-
um þeim, sem hefðu unnið að kosn-
ingu Samfylkingarinnar, um leið og
hún sendi þeim hamingjuóskir með
að á Islandi væri orðið til stórt afl
félagshyggjufólks og bætti við:
„Þetta er bara byrjunin."
Talning atkvæða á kjördaff gekk víðast hvar hratt
Almenn ánægja með
framkvæmd kosninga
TALNING atkvæða fór fram með
hefðbundnum hætti í Norðurlands-
kjördæmi eystra að sögn Ólafs B.
Amasonar hæstaréttarlögmanns,
formanns yfirkjörstjómar þar.
„í lokin kom upp eitthvað smá-
vegis við uppgjörið og það tafði
okkur aðeins. Einnig töfðu utan-
kjörfundaratkvæðin okkur talsvert
mikið, en þau vom á milli 1.800 og
1.900 talsins. Við gátum ekki taUð
þau fyrr en búið var að fara yfir
kjördeildir því ljóst verður að vera
hvort maðurinn hafi kosið á kjör-
stað. Mér skilst að í Reykjavík hafi
verið fundin lausn á að rífa upp öll
umslögin með hraði, enda tekur
talsverðan tíma að skera upp tæp-
lega 2.000 umslög. Við verðum að
finna einhverja lausn á þeim fyrir
næstu kosningar,“ segir Ölafur.
Aldrei gengið betur
Hann segir mjög litlar breyting-
ar hafa verið gerðar á atkvæða-
seðlum, h'tið hafi verið um útstrik-
anir eða endurröðun. „Það var að-
eins smávegis tilfærsla á listunum
en lítið um útstrikanir, svo lítið að
ég held að samtals á listunum hafi
það ekki verið meira en á milli 400
og 500 breytingar. Ég held að það
hafi aldrei verið svona lítið. Mest
var um breytingar á B-listanum,
lista Framsóknarflokksins, en mun
minna hjá smærri flokkum."
Hann segir að yfirkjörstjóm hafi
sent út bréf til allra kjördeilda fyrir
kosningamar ásamt leiðbeiningum.
Þær virðist hafa skilað sér vel og
fyrir vikið hafi aldrei borist jaín lítið
aíf ógildum kjörseðlum. „Þetta gekk
eins vel og hægt var og í raun aldrei
betur að ég held,“ segir Ólafur.
Ýmsar tæknilegar nýjungar
höfðu jákvæð áhrif á talningu at-
kvæða í Reykjavíkurkjördæmi að
sögn Jóns Steinars Gunnlaugsson-
ar hæstaréttarlögmanns, formanns
yfirkjörstjómar.
„Við gerðum nokkrar breytingar
á starfsháttum við talninguna frá
því sem áður hefur verið. í fyrsta
lagi vomm við á nýjum stað, í sal í
Hagaskóla sem er stærri og
rúmbetri en aðstaðan sem við höfð-
um í Ráðhúsinu í Reykjavík. I öðm
lagi tókum við í notkun tvær vélar
sem ekki hafa verið í notkun áður,
annars vegar talningarvél sem tel-
ur seðlana eftir að búið er að flokka
þá í bunka, og hins vegar vél sem
sker upp umslögin utan um utan-
kjörfundaratkvæðin. Þegar um er
að ræða 6.000 utankjörstaðarat-
kvæði em handtökin ótrúlega
mörg við að opna umslögin og þessi
vél flýtti mjög fyrir okkur.“
Breytt á röngum lista
Jón Steinar segir að lítið hafi
verið um breytingar á atkvæða-
seðlum og ekki meira en verið hef-
ur í gegnum tíðina. Þær breytingar
sem gerðar hafi verið hafi virst til-
viljunarkenndar. „Það er þó alltaf
eitthvað um að fólk sé að breyta á
öðmm lista en það kýs og um leið
gerir það atkvæði sitt ógilt. Menn
virðast vilja skeyta skapi sínu á
þeim versta af andstæðingunum en
það bitnar á þeim sjálfum," segir
Jón Steinar.
Karl Gauti Hjaltason sýslumað-
ur, formaður yfirkjörstjómar Suð-
urlandskjördæmis, segir að talning
hafi gengið með ágætum í kjör-
dæminu fyrir utan smávægilega
hnökra sem urðu á milli klukkan
eitt og þrjú á kosninganóttina.
„Bókhaldið úr kjördeildum
stemmdi ekki alveg við tölurnar,
Formenn yfírkjörstjórna í kjördæmunum
átta eru að jafnaði ánægðir með hvernig
til tókst með framkvæmd Alþingiskosning-
anna á laugardag. Fátt hafí valdið töfum,
nema ef vera skyldu utankjörfundar-
atkvæði.
Kjördeild ^
þannig að við þurftum að telja upp
úr kjörskrám. Við þurftum því að
telja íbúaskrámar alveg og merk-
ingamar í þeim frá þó nokkuð
mörgum stöðum. Menn vita ekki
afhverju þetta gerðist, en í kjör-
deildum fer fram mikil nákvæmnis-
vinna og þegar um er að ræða 32
kjördeildir eins og var að þessu
sinni, er kannski ekki skrýtið að
villur læðist með,“ segir Kari
Gauti. „Þessar villur hefðu ekki
verið til sérstaks ama ef um litlar
kjördeildir hefði verið að ræða, en
þama var um að ræða stórar kjör-
deildir, fleiri en eina. Fyrir utan
þetta skotgekk talningin."
Karl Gauti segir að útstrikanir
hafi verið í hóflegum mæli, mestar
hafi þær verið rúmlega 5% hjá D-
lista Sjálfstæðisflokksins en mun
minna hjá öðmm flokkum. Þá hafi
aðeins örfáir ráðist í að breyta röð
frambjóðenda á listunum, kannski
á milli 10 og 15 kjósendur.
Óvenju margir seðlar auðir
Talning gekk hraðar en oftast
áður í Vesturlandskjördæmi að
sögn Gísla Kjartanssonar spari-
sjóðsstjóra, formanns yfirkjör-
stjórnar Vesturlandskjördæmis.
„Það gekk vel að safna kössum og
eins að telja, og engin vandamál
sem komu upp,“ segir hann. „Lög-
reglan sá eins og áður um að safna
kjörgögnum og stóð vel að sínu
starfi. Kassarnir vora komnir
mjög snemma í hús og við voram
búnir að fá þá alla um klukkan
hálftvö. Oft hafa kassarnir komið
miklu seinna og það hefur tafið
okkur, en að þessu sinni voram við
búnir um tveimur klukkustundum
fyrr en vanalega. Við gerðum
þetta með gamla laginu en allt
gekk eins og smurt.“
Hann segir kjósendur
hafa gert lítið af því að
breyta kjörseðlum og
hafi þeir virst fremur
sáttir við framboðs-
listana í þeirri mynd
sem þeir voru boðnir
fram.
Öðra máli gegndi um
auða seðla og ógilda en
þeir voru óvenju marg-
ir að þessu sinni að
sögn Gísla.
„Talning atkvæða í
Norðurlandskjördæmi
vestra gekk vel eftir
að öll kjörgögn bárust
á talningarstað," segir
Þorbjöm Arnason lög-
fræðingur, formáður
yfirkjörstjórnar. Hann
segir að það sem tafið
hafi helst hafi verið
óvenju mörg utankjör-
fundaratkvæði, eða um
950 alls. „Það er mikið
verk að fara yfir þessi
atkvæði og bera sam-
an við kjörskrár,
þannig að við voram
býsna lengi að því að
taka þetta saman, „
segir Þorbjörn. Seinustu kjörkass-
ar komu um klukkan eitt um nótt-
ina á talningarstað þannig að taln-
ing hófst ekki af verulegum krafti
fyrr en um sama leyti. „Við voram
tilbúnir með fyrstu tölur strax
klukkan tíu en þegar upp var stað-
ið vorum við næst seinastir að
ljúka talningu. Við voram með
mjög gott starfslið en það hefði
verið gott að hafa t.d. vél til að
opna umslögin. Síðan kom það í
ljós að ég var eini maðurinn með
almennilegan hníf á mér og það
var ekki vegna þess að ég byggist
við að þurfa að opna utankjör-
fundaratkvæði. En hann kom að
góðu gagni og verður brýndur fyr-
ir næstu kosningar."
Þorbjörn kveðst teija óvenju lítið
um útstrikanir eða breytingar að
þessu sinni og þær sem gerðar
vora hafi haft hverfandi áhrif.
„Maður sá jafnvel seinasta nafnið á
listanum strikað út, sem skiptir
ekki miklu máli fyrir listann í heild
sinni,“ segir hann.
Flutningur gagna boðinn út
Talning atkvæða gekk mjög
greiðlega fyrir sig í Austurlands-
kjördæmi að sögn Lárasar Bjama-
sonar sýslumanns, formanns yfir-
kjörstjórnar Austurlandskjördæm-
is. „Við hófumst handa um klukkan
átta um kvöldið, og tókum þá til við
að flokka úr kössum sem við feng-
um frá Homafirði, Fjarðabyggð,
Austur-Héraði og Seyðisfirði, og
gáfum upp lokatölur klukkan hálf-
fjögur. Þetta gekk mjög vel,“ segir
Láras.
Yfirleitt hefur lögreglan séð um
að koma kjörkössum á talningar-
stað en að þessu sinni var bryddað
upp á þeirri nýjung að bjóða út
akstur með gögnin og segir Láras
þá nýbreytni hafa gefið góða raun.
Kostnaðurinn hafi numið 150 þús-
und krónum, sem teljast verði við-
unandi.
„Ég tel það hafa heppnast vel og
vera ódýrara en verið hefur að
mörgu leyti, auk þess sem lögregl-
an hafði þá svigrúm til að sinna
öðram störfum sem skiptu kannski
meira máli.“
Hann segir að eitthvað hafi verið
um útstrikanir en lítið um að fólk
breytti röð á lista. Utstrikanir hafi
komið nokkuð jafnt niður á stærri
flokkunum og virst vera bundnar
við ákveðna einstaklinga, en
smærri flokkamir hafi verið svo að
segja án útstrikana.
„Það var hins vegar of áberandi
að sumt fólk kann ekki að kjósa og
gerir vitleysur sem eyðileggja at-
kvæðin. Við fengum allar útgáfur,
torkennileg merki, x-ið sett á bak-
hlið seðilsins, einkennilegar at-
hugasemdir og mjög margir settu
blindraspjöldin sem höfð eru í kjör-
klefanum yfir stafinn og gerðu
hring utan um hann. Við tókum
síðastnefndu atkvæðin þó gild,“
segir Láras.
Ýmis túlkunaratriði
Talning gekk áfallalítið fyrir sig í
Vestfjarðakjördæmi að sögn
Bjöms Teitssonar formanns yfir-
kjörstjómar. „Við birtum fyrstu
tölur um fimmtán mínútur fyrir ell-
efu um kvöldið og þær seinustu um
tuttugu mínútur yfir tvö. Við erum
yfirleitt með þeim seinustu að birta
fyrstu tölur, þar sem við eram í
vandræðum með að smala saman
gögnum, en þegar þau era komin í
hús eram við fljótir að telja. Það
var nokkuð um utankjörfundarat-
kvæði en mjög lítið um útstrikanir,
kannski einna mest hjá Samfylk-
ingunni en samt svo lítið að varla
tekur að nefna það,“ segir Bjöm.
„Um örfá vafaatkvæði þurfti að úr-
skurða en það þekkjum við frá
fyrri tíð. Kosningalögin era hins
vegar orðin rýmri en áður um
margt, þannig að maður túlkar ým-
islegt sem viljayfirlýsingu og sumt
það sem áður hefði hugsanlega
verið ógilt er nú orðið gilt at-
kvæði.“
Sigríður Jósefsdóttir saksóknari,
formaður jfirkjörstjórnar í
Reykjaneskjördæmi, segir að taln-
ing hafi almennt gengið vel í kjör-
dæminu. „Kjörgögnin skiluðu sér
nokkuð vel úr flestum kjördeildum,
þó svo að nokkurn tíma hafi tekið
að fá öll gögn í hús. Ég held að
þetta hafi í heildina verið svipað og
við mátti búast og verið hefur,“
segir hún. '
Talsverður munur var á at-
kvæðatölum milli fyrstu og annarr-
ar birtingar talna úr kjördæminu,
en Sigríður segir enga einhlíta
skýringu á að svo hafi verið. „Ég
veit ekki til þess að eitthvað hafi
verið með sérstökum hætti sem
skýri þennan mun. SennOega hefur
einhver bunki verið flokkaður en
ótalinn þegar við lásum fyrstu töl-
ur en það er hrein tilviljun að þetta
blandaðist með svona misjöfnum
hætti,“ segir hún.
Yfir 800 kjósendur skiluðu auðu í
kjördæminu og segir Sigríður
erfitt að túlka þá afstöðu með öðr-
um hætti en að viðkomandi treysti
sér ekki til að merkja við neinn
þeirra flokka sem í framboði voru.
Hvort það endurspegli óánægju
eða eitthvað annað sé erfiðara um
að segja.