Morgunblaðið - 11.05.1999, Qupperneq 14

14 D ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
I
C5
iSSiStl
. 1?L* ^
|f! fSifliif!
ALÞINGISKOSNINGAR
Morgunblaðið/Kristinn
Spennandi augnablik
FORYSTUMENN stjórnmálaflokkanna fylgjast spenntir með fyrstu tölum á laugardagskvöldið skömmu áður en þeir settust í sjönvarpssal. Frá vinstri Svanhildur Kaaber, Vinstri hreyf-
ingunni - grænu framboði, Margrét Frúnannsddttir, Samfylkingunni, Halldór Ásgrímsson, Framsóknarflokki, Sverrir Hermannsson, Frjálslynda flokknum, og Davíð Oddsson, Sjálfstæð-
isflokknum.
Fjórir flokkar hverfa af
þingi og þrír koma í staðinn
Alþingiskosningarnar eru sögulegar að
því leyti að fjórir stjórnmálaflokkar sem
fengu kjörna alþingismenn í síðustu kosn-
ingum eiga þar ekki lengur sæti. Þrír
nýir þingfiokkar koma í stað þeirra.
I umfjöllun Egils Olafssonar kemur fram
að vinstriflokkarnir fá jafnmarga þing-
menn nú og í síðustu kosningum.
TT’5
i\r
’OSNINGARNAR eru
sögulegar að því leyti að
flokkar sem hafa átt þing-
nenn á Alþingi í áratugi
eiga þar ekki lengur fulltrúa nema
óbeint. Fjórir flokkar hafa horflð af
þingi og þrjú ný framboð eiga nú
menn á þingi í fyrsta skipti. Sé hins
vegar horft á valdahlutfóllin á þingi
hefur sáralítil breyting orðið. Vinstri-
flokkamir voru með 23 þingmenn og
eru með jafnmarga þingmenn að
kosningum loknum. Stjómarflokk-
arnir hafa misst tvo þingmenn, en em
með ömggan 38 þingsæta meirihluta.
Sjálfstæðisflokkurinn vann góðan
sigur í kosningunum og fékk bestu
útkomu síðan í kosningunum 1974
þegar flokkurinn fékk 42,7% at-
kvæða. Hann fékk núna 40,7%. Frá
því lýðveldið var stofnað hefúr Sjálf-
stæðisflokkurinn einungis fjóram
sinnum farið yfir 40% í alþingiskosn-
ingum. Flokkurinn bætti við sig 3,6
prósentustigum. Fara verður aftur til
kosninganna 1956 til að finna viðlíka
fylgisaukningu hjá flokknum eftir að
hafa verið í ríkisstjóm.
Góð fylgisaukning
hjá Sjálfstæðisflokknum
Fylgisaukning Sjálfstæðisflokks-
ins er mest á Reykjanesi (5,4%) og
Reykjavík (3,4%), en í báðum þess-
um kjördæmum bætir flokkurinn við
sig manni. Fylgisaukningin á
Reykjanesi er það mikil að mjög
erfitt hlýtur að vera að ganga fram-
hjá þingmönnum flokksins þegar
kemur að skipan í ráðherrastóla.
Sjálfstæðisflokkurinn á núna
fyrsta þingmann í öllum kjördæmum
landsins nema Austurlandskjör-
dæmi. Oftast nær hefúr Framsókn-
arflokkurinn átt fyrsta þingmann í
Norðurlandskjördæmunum báðum
og á Austurlandi og oft á Vestur-
landi. Frá því núverandi kjördæma-
skipan var tekin upp hefur Fram-
sóknarflokkurinn alltaf átt fyrsta
þingmann á Norðurlandi eystra.
Sjálfstæðisflokkurinn tapaði hins
vegar í Vestfjarðakjördæmi, en þar
klofnaði flokkurinn eftir að Guðjón
A. Kristjánsson varaþingmaður
gekk til liðs við Frjálslynda flokkinn.
Samanlagt kjörfylgi eftirtalinna 1 199 ^
fiokka í kosningum til Alþingis 1931-1999
Kommúnistaflokkur 1931 -37 Bandalag jafnaðannanna 1983-87,
Sósíalistaflokkur 1942-53 Samtök um kvennalista 1983-1995,
Alþýðubandalag 1956-91 Þjóðvaki 1995
Samtök frjálsl. og vinstri m. 1971 -78 Samfylkingin 1999 og Vinstri-grænir 1999
Þó sigur Sjálfstæðisflokksins sé
glæsilegur hlýtur að vera viss von-
brigði fyrir stuðningsmenn hans að
sigurinn dugar flokknum aðeins til að
hann bætir við sig einum manni.
Kosning tveggja þingmanna Frjáls-
lynda flokksins á þátt í því að sigur-
inn skilar flokknum ekki fleiri þing-
mönnum.
Verulegt fylgistap
hjá Framsókn
Framsóknarflokkurinn fékk 18,4%
fylgi og tapaði 4,9 prósentustigum í
kosningunum. Þetta er að mestu í
samræmi við spár í skoðanakönnun-
um. Þó að tap flokksins sé verulegt
verður að hafa í huga að hann vann
mikinn sigur í síðustu alþingiskosn-
ingum þegar hann fékk 23,3% at-
kvæða. í kosningunum 1987 og 1991
fékk hann 18,9% fylgi og 19,5% í
kosningunum 1983. Niðurstaðan
núna er því ekki fjarri því sem flokk-
urinn hefur verið að fá í kosningum á
seinni ámm.
Fyrir kosningamar sagði Halldór
Ásgrímsson, formaður Framsóknar-
flokksins, að flokkurinn færi tæplega
í ríkisstjóm fengi hann slæma kosn-
ingu, en hann skilgreindi þó engin
mörk í því sambandi. Sálfræðilega er
ömgglega mikilvægt fyrir flokkinn að
komast upp fyrir 18%. Versta kosn-
ing flokksins á seinni áram var árið
1978 þegar hann fékk 16,9%. Fram-
sóknarmenn geta þó ekki horft fram-
hjá því að þetta em þriðju verstu
kosningaúrslit sem flokkurinn hefur
fengið frá kosningunum 1923.
Kosningarnar eru sögulegar fyrir
Framsóknarflokkinn að því leyti að
hann fær nú í fyrsta skipti jöfnunar-
sæti. Ástæðan er sú að flokkurinn
tapar mönnum á Vesturlandi, Norð-
urlandi vestra og Norðurlandi
eystra. Tapið í þessum kjördæmum
hlýtur að teljast mikið áfall fyrir
flokkinn, ekki síst vegna að hann
tapar forystusætinu í þessum kjör-
dæmum. Á móti kemur að flokkur-
inn heldur öllum sínum þingmönn-
um í Reykjavík og Reykjanesi sem
er að sjálfsögðu mikilvægt fyrir
flokkinn ekki síst vegna þess að
honum hefur gengið illa að halda
þingmannatölu sinni í þessum kjör-
dæmum milli kosninga.
Framsóknarflokkurinn bætir að-
eins við sig á Vestfjörðum þar sem
flokkurinn klofnaði árið 1995 og bætir
örlitlu við sig á Suðurlandi. Athyglis-
vert er að bera útkomu ílokksins
saman við kosningamar 1991. Fylgi
flokksins í Reykjavík er nánast það
sama nú og þá, en hann bætir hins
vegar talsvert stöðu sína á Reykja-
nesi, fer úr 13,9% í 16%. Þetta ætti að
styrkja stöðu Sivjar Friðleifsdóttur
þegar kemur að skiptingu ráðherra-
stóla.
Sameiningu vinstrimanna
er ekki lokið
Urslit kosninganna er tæplega
hægt að túlka sem sigur fyrir Sam-
fylkinguna. Flokkarnir sem stóðu að
Samfylkingunni fengu í síðustu
kosningum 37,8% atkvæða, en fá
núna 26,8%. Óraunhæft var að gera
ráð fyrir að flokkarnir fengju sama
fylgi og síðast vegna framboðs
Vinstrihreyfingarinnar, en engu að