Morgunblaðið - 29.08.1999, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST '1999 B 13
'j'J J\ / J -J* J I 5 r jxJ J
Lúdó og Stelán í september 1961. Frá vinstri: Baldur Arn-
grímsson, Rúnar Georgsson, Hans Jensson, Hans Kragh,
Ormar Þorgrímsson, Sigurður Þórarinsson og Stelán Jóns-
son. Þessir verða sjállsagt ekki allir í sveitinni á opnunar-
kvöldinu, en Stebbi verður þó örugglega þar.
Trúbrot í sjónvarpssal árið 1969, Irá vínstri Karl Sighvats-
son, Shadie Owens, Gunnar Þórðarson, Rúnar Júlíusson og
Gunnar Jökull Hákonarson. Þau Shadie, Gunnar Þórðar. og
Rúnar verða í hópi þeirra liðsmanna sveitarinnar sem
koma Iram á opnunarhátíðinni.
Bjarni
Böðvarsson
gelur tóninn
með hljómsveit
sinni á Hótel
Borg rétt eltir
seinni heíms-
styrjöldina. Frá
vinstri: Krist-
ján Kristjáns-
son, Bjarni,
Sveinn Ólals-
son,Jóhannes
Eggertsson, Eg-
gert B. Waage
og Carl Billich.
megi upphaf íslenskrar dægurtón-
listar til áranna fyrir stríð. Að-
spurður um hvert hann teldi vera
fyrsta íslenska dægurlagið sagði
Pétur: „Það fer eftir því hvað við
köllum dægurlag, en þetta orð var
ekki tO á fyrri hluta aldarinnar.
Hins vegar má benda á fjölda söng-
laga, sem dansað var eftir og hafa
margir komið við sögu íslenskra
sönglaga sem jafnframt voru dæg-
urlög. Kemur mér þá í hug Dísa
eftir Þórarinn Guðmundsson við
texta Guðmundar Bjömssonar
landlæknis, sem kom út á gramma-
fónsplötu árið 1929, sungið af Pétri
Jónssyni óperusöngvara. Eins má
nefna Lágnætti eftir Karl Ó. Run-
ólfsson og Nú veit ég sem er líka
eftir Karl. Oliver Guðmundsson
prentari samdi fjölda laga sem
dansað var eftir löngu fyrir stríð og
má þar nefna Hvar ertu, Við gleym-
um stund og stað og Góða nótt.
Skúli Halldórsson samdi Jojo vals-
inn og í Danslagakeppni, sem hald-
in var á Hótel íslandi í nóvember
1939 var Dagný eftir Sigfús Hall-
dórsson kjörið besta dægurlagið og
Minning eftir Guðmund Jóhanns-
son hlaut önnur verðlaun. Þannig
mætti lengi telja,“ sagði Pétur Pét-
ursson. Hann sagði einnig að nauð-
synlegt væri, þegar minnst væri á
frumherja í íslenskum dægurlaga-
söng, að minnast Hermanns Guð-
mundssonar, sem söng á fjölda
dansleikja í Bárunni, Iðnó og Odd-
fellowhúsinu á árunum fyrir stríð.
Endurspeglar tíðarandann
I „tónlistarveislunni“ á Broad-
way er fyrst og fremst tekið mið af
þróuninni í íslenskri dægurtónlist
eftir seinni heimsstyrjöldina. Segja
má að bandaríska hernámsliðið hafí
flutt dægurtónlistina með sér til ís-
lands og í kjölfarið fór innlendum
danshljómsveitum fjölgandi. Með
aukinni kaupgetu varð grammó-
Bræðurnir Siglús, Óskar,
Pétur og Gísli Péturssynir
Irá Álltagerði í Skagalirði
komu beint að norðan á
ælinguna og létu sig ekki
muna um að bruna altur
norður að henni lokinni.
og Upp til fjalla sem MA-kvartett-
inn gerði vinsæl á sínum tíma.
Hér er ekki allt upp talið sem
flutt verður á fyrstu skemmtuninni
en þessi upptalning ætti að gefa
nokkuð góða mynd af því sem fram
fer á Broadway þetta kvöld. Að lok-
inni sýningunni munu KK-sextett-
inn og Ragnar Bjamason leika fyr-
ir dansi og síðar um nóttina tekur
við hljómsveitin Trúbrot. í Ásbyrgi
verða það Lúdó-sextett og Stefán
Jónsson sem sjá um danstónlistina.
í byrjun október verður svo
frumsýning á söngskemmtun í
minningu látinna listamanna, en í
þeim hópi vom m.a. Ellý og Vil-
hjálmur Vilhjálms., Haukur
Morthens, Alfreð Clausen, Rúnar
Gunnarsson, Jón Sigurðsson, Guð-
rún A. Símonar, Svavar Gests,
Ingimar og Finnur Eydal, Sigfús
Halldórsson, Karl Sighvatsson,
Jónas Amason og fleiri. Flytjendur
á þeirri sýningu verða m.a. Ragnar
Bjarnason, Pálmi Gunnarsspn,
Guðbergur Auðunsson, Guðrún Ar-
ný Karlsdóttir, Sigrún Hjálmtýs-
dóttir og Kristján Gíslason.
Að sögn Ólafs Laufdal verður
þriðja sýningin í þessu tónlistar-
flóði helguð ýmsum sönghópum svo
sem Savanna-tríói, Ríó tríói, Þrem
á palli, Lítið eitt, Þokkabót og fleiri
sönghópum sem nutu mikilla vin-
sælda hér í eina tíð. Fjórða kvöldið
verður svo „Grín aldarinnar", en
þar verður farið aftur til þess tíma
er Alfreð Andrésson kitlaði hlátur-
taugar Islendinga og teknir fyrir
helstu gi-ínistar þjóðarinnar allt
fram á okkar dag.
Að loknum sýningunum verða svo
dansleikir þar sem hljómsveitir frá
hinum ýmsu tímabilum dægurtón-
listarinnar munu stíga á stokk og
leika fyrir dansi og kvaðst Ólafur
hafa orðið var við mikinn áhuga
tónlistarmanna á að taka þátt í
þessum sögulega viðburði.
Fyrsta íslenska
dægurlagið?
Dans- og dægurtónlist er fyrir-
brigði sem sprottið er upp úr tíðar-
anda þessarar aldar. Eflaust má
færa rök fyrir því að einhver af-
brigði klassískrar tónlistar hafi ver-
ið „dægurtónlist síns tíma“, en með
dægurlögum 20. aldarinnar verður
tónlist fyrst „almenningseign", ef
svo má að orði komast. Raunar fór
sú þróun fremur hægt af stað hér á
landi og það er ekki fyrr en með
seinni heimstyrjöldinni að hægt er
að tala um eins konar byltingu í
þeim efnum. Forsendur fyrir hraðri
útbreiðslu dægurtónlistar voru ef
til vill ekki fyrir hendi á árunum
fyrir stríð. Grammafóneign var
ekki eins almenn og síðar varð og
eini ljósvakamiðillinn, Ríkisútvarp-
ið, lagði meiri áherslu á að miðla sí-
gildri tónlist á fyrstu árum útvarps
á Islandi.
Pétur Pétursson, sem greinar-
höfundur leyfír sér að kalla hér
„fræðaþul" vegna þekkingar hans á
mönnum og málefnum á þessari
öld, er þó þeirrar skoðunar að rekja
fónninn algengt heimilistæki og
hljómplötuverslun tók fjörkipp. I
auknum mæli fóru menn nú að gefa
út hljómplötur með íslenskum flytj-
endum, bæði erlend lög með ís-
lenskum textum og íslenskar tón-
smíðar. Rikisútvarpið fór í vaxandi
mæli að leika „létt lög“ af hljóm-
plötum og þróunin varð hröð.
A þessum frumbýlingsárum
dægurtónlistarinnar voru flestir ís-
lenskir hljómlistarmenn „djassá-
hugamenn" og bar tónlistin keim af
því, en á böllunum urðu þeir vita-
skuld að leika einnig „gömlu
dansana" og þau dægurlög sem vin-
sælust voru hverju sinni. Um miðj-
an sjötta áratuginn hélt rokktón-
listin innreið sína í dægurmenningu
Vesturlanda og á sjöunda áratugn-
um tók bítlaæðið við. Þá hættu
menn að spila eins og KK og mörg-
um hinna eldri leist ekki á blikuna.
Á hippaárunum tengdist dægur-
tónhst mjög þjóðfélagsátökum og
breyttum lífsviðhorfum ungmenna,
og ef til vill hefur svo alltaf verið í
einhverjum mæli. Þungarokk,
diskó, pönk, fónk og hvað svo sem
allar þessar tónlistarstefnur eru
kallaðar, segja ákveðna sögu og úr
textunum má lesa óskir, vonir og
þrá, gleði og sorg, væntingar og
vonbrigði og yfírhöfuð það sem
venjulegt fólk er að hugsa. Þannig
endurspeglar dægurtónlistin tíðar-
andann hverju sinni.
Óþarfi er að rekja þessa sögu
frekar. Á Broadway geta menn hins
vegar upplifað hana í tónum og tali
á næstu mánuðum. Og vísast verð-
ur kátt þar á laugardagskvöldum í
vetur, ekki síður en á Gili forðum
daga.
A L D J\ ÁJ £> T J\
pEIR hafa
ISTAÐIST
TJNANSTÖNN
Enn í fullu fjöri: Gunnar Þórðarson og Ragnar Bjarnason.
Það er líklega engin tilviljun að
burðarásar á opnunarhátíð tónlist-
arveislu aldarinnar á Broadway eru
þeir Ragnar Bjarnason og Gunnar
Þórðarson. Báðir eru þeir þjóð-
sagnapersónur í íslensku daegur-
tónlistarlífi, hvor á sinn hátt.
RAGNAR BJARNASON er
fyrir löngu orðinn eins konar
„persónugervingur" ís-
lenskrar dægurtónlistar
og hefur staðið á sviðinu
nánast frá upphafi og
sumir fullyrða að hann
hafi aldrei verið betri en
nú. Það er því vel við
hæfi að hann skuli opna
skemmtunina með laginu
„Meira fjör“ eftir föður
sinn, Bjarna Böðvarsson,
sem var kunnur hljóm-
sveitarstjóri á sinni tíð og
fyrsti formaður FÍH.
Ragnar fæddist í
Reykjavík 22. september
1934 og hóf tónlistarferil
sinn sem trommuleikari á
unglingsárunum. Hann
hefur sagt svo frá að hann
hafi orðið söngvari „fyrir
tilviljun", en það gerðist á
Hótel KEA á Akureyri ár-
ið 1952, einfaldlega af því
það vantaði söngvara í
hljómsveitina.
Ragnar söng með KK-sextettin-
um á árunum 1956 til 1959 og
varð landskunnur söngvari á þeim
árum. Það verður því vissulega til-
hlökkunarefni að heyra hann og
gömlu félagana úr KK leika fyrir
dansi á opnunarhátíðinni á Broad-
way næstkomandi laugardag, en
KK-sextettinn var án efa virtasta
og vinsælasta danshljómsveit
landsins á sjötta áratugnum. Ragn-
ar söng inn á nokkrar hljómplötur
með KK-sextettinum, sem náði
miklum vinsældum, og síðan hefur
hann sungið inn á fjölda hljóm-
platna, með hljómsveit Svavars
Gests, eigin hljómsveit og fleirum
allt fram á okkar dag.
Reyndar söng Ragnar inn á sína
fyrstu plötu árið 1954 lagið I
faðmi dalsins", sem var verðlauna-
lag úr danslagakeppni SKT eftir
Bjarna Gíslason við texta Guð-
mundar Þórðarsonar. Líklega hef-
ur Ragnar aldrei verið sáttur við
útkomuna á þeirri hljóðritun því
sjálfur hefur hann sagt þá gaman-
sögu af pabba sínum, Bjarna
Böðvarssyni, að honum hafi ekkert
litist á plötuna þegar hann heyrði
hana og á þá að hafa sagt við
strákinn: „Raggi minn! Þú verður
kannski einhvern tíma góður
söngvari, en I guðanna bænum
syngdu ekki inn á fleiri hljómplötur
í bráð.“ Ragnar hefur hins vegar
borið því við að hann hafi verið
kvefaður daginn sem platan var
hljóðrituð.
Ragnar lét hins vegar ekki deig-
an síga, hljóðritaði hverja
hljómplötuna á fætur
annarri og söng jafnframt á
sviðinu í Súlnasal Hótel
Sögu í hartnær tuttugu ár,
fyrst með hljómsveit
Svavars Gests og síðan
með eigin hljómsveit.
Þjóðsagan segir að í teikn-
ingum af Hótel Sögu hafi
verið gert ráð fyrir Ragn-
ari á sínum stað á sviðinu.
GUNNAR
ÞÓRÐARSON er af-
kastamesta dægurlagatón-
skáld íslendinga frá upp-
hafi. Samkvæmt opinberum
skrám STEF er Gunnar
skráður fyrir 433 lögum
og hafa mörg þeirra notið
mikilla vinsælda með þjóð-
inni og viðbúið að þau
muni lifa höfund sinn, og
okkur hin, um ókomna
framtíð. Gunnar var frum-
kvöðull í fyrstu „bítla-
hljómsveit" á (slandi,
Hljómum frá Keflavík, og hefur
stundum verið nefndur „afi ís-
lenska poppsins". í Ijósi þess að
Gunnar tilheyrir kynslóðinni á eftir
Ragnari Bjarnasyni mætti þá kalla
Ragga „langafa íslenska rokksins11.
Gunnar fæddist á Hólmavík á
Ströndum 4. janúar 1945. Árið
1952 fluttist hann með foreldrum
sínum og systkinum til Reykjavíkur
og ári síðar til Kefiavíkur þar sem
hann ólst upp. Hann byrjaði tón-
listarferil sinn sem trommuleikari í
skólahljómsveit, en skipti um
hljóðfæri þegar hann gekk í Skugga
og lék þá á bassa. Síðar skipti hann
yfir í gítar og hóf að leika með
hljómsveit Guðmundar Ingólfsson-
ar frá Keflavík 17 ára gamall.
Hann var einn af frumkvöðlum
þeirrar byltingar í dægurtónlist
sem fylgdi í kjölfar bítlaæðisins og
einn af fyrstu lagasmiðunum sem
hófu að semja tónlist i þeim anda
á sjöunda áratugnum. Gunnar var
einn af stofnendum hljómsveitar-
innar „Trúbrots", sem kölluð var
fyrsta íslenska „súpergrúppan", en
sú hljómsveit mun einmitt stíga á
stokk á Broadway á opnunarhátíð-
inni og leika fyrir dansi á eftir KK-
sextettnum.
Ragnarsöng í
Súlnasal í hart-
nær 20 ár.
Gunnar á fyrsta
ballinu með
Hljómum í októ-
ber 1963.