Morgunblaðið - 17.10.1999, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
í sannleika sagt!
í kjölfar Jjeirrar ómálefnalegu umræáu sem átt kefur sér stað í
fjölmiðlum undanfamar vikur um íslenska garáyrkju er eálilegt aá
almenningur í landinu spyrji sig aá }jví kvaáa jiýáingu [lessi
atvinnugrein kefur fyrir okkar samfélag. Viá íslenska garáyrkju
starfa samtals um 1.500 manns. Garáyrkjukýlin, sem flest eru
fjölskyldufyrirtæki, em nánast öll staðsett í sveitum landsins.
Tilvist þessarar atvinnugreinar er }>ví augljós lega mikilvægt
kyggðarmál sem vissulega er ógnað af yfirlýsingaglöðum
einstaklingum sem ekki gera sér grein fyrir ákyrgð ummæla
sinna. Ég spyr: Er ekki kverri Í’jóð mikilvægt að framleiða sjálf
meiri kluta sinnar fæðu og kafa af Jrví atvinnu? Eða vill
almenningur ef til vill flytja inn alla matvöm og missa Jjannig í
raun sjálfstæði sitt? Tæpast.
Rekstrarumkverfiá
íslensk garðyrkja er ein }>eirra kugreina sem ekki kefur notið
fjárfestingastyrkja og/eða niðurgreiðslna á vöm'Vprði, keldur kefur
allar sínar tekjur frá markaðinum, Jj.e. alíarið frá Jieim sem kaupa
vömna líkt og gengur og gerist meá flestar vömr.
Á næsta ári verður stuðningur skattgreiðenda við kinar
kefðkundnu greinar landkúnaðarins samtals 5,8 milljarðar króna
sem kemur fram í lægra vömverði til neytenda. Samkvæmt
klutd eild garðyrkjunnar í keildarframleiáslu-verðmæti
landkúnaðarins mundi slíkur stuðningur nema um 400
milljónum á ári. Hingað til kafa garðyrkjukændur ekki óskaá
íslenskar aástæáur.
Ræktunarskilyrðin em líka önnur. Til að tryggja kreinleika og
kollustu grænmetis er mikilvægt að vamarefnanotkun sé í
lágmarki. Hér á landi er notkunin um 0,6 kg. á kekt ara á
móti 18,5 kg. á kekt ara í Hollandi og er meginástæðan fyrir
muninum sú að við notum lífrænar varnir að mestu í stað
varnarefna. Birtuskilyrði em einnig afar ólík kér og í Suður-
Evrópu og raflýsing nokkuð frákmgðin sólarljósi }>egar taliá
kerst að kostnaði. Það er |dví kæpin samankurðarfræði að kera
saman verð á sömu grænmetistegund sem framleidd er á 65.
kreiddargráðu og jseirri 39-
Ekki má keldur gleyma sérstöáu íslenskrar garðyrkju sem felst
í Jieim auðlindum sem atvinnugreinin nýtir, [).e. keitt vatn til
uppkitunar gróðurkúsa og garða, ferskt kalt vatn til vökvunar,
fallvötn til raforkuframleiðslu og framleiðsla kolsým úr
jarðgufu. Umkverfisvænna gerist Jiað vart. Neysla er sífellt að
eftir })ess káttar stuðningi Jirátt fyrir aá slík niðurgreiðsla mundi
kirtast í lægra vömverði.
Útflutningur garðyrkjuafurða frá íslandi til Evrópu er útilokaður
[jar sem tollar inn í Evrópusamkandið em gríðarlega káir og geta
numið allt að markaðsverði garðyrkjuafurða kérlendis í krónum
talið. Slíkir tollar fengju líklega nafngiftina
7TÖfgatollar“ kérlenclis.
Þegar misvel upplýstir aðilar koma fram með yfirlýsingar og
samankurð á verði á íslensku grænmeti og grænmeti sem ræktað
er í suðrænum löndum vekur slxkt jafnan undmn manns. Annars
vegar er framleiðslukostnaðurinn í Jxessum löndum miklu lægri en
kér gerist og kins vegar er erlenda framleiðslan niðurgreidd í
formi fjárfestingastyrkja til kygginga og keingreiðslna og nema
styrkirnir 25% af vömverðinu. Rekstrarskilyrðin em Jdví vissulega
ólík. Markaðsaðstæáur kérlendis em líka allt aðrar. Á íslandi er
markaðurinn lítill og verðlag almennt kátt, erlendis em
markaðamir stærri, velta meiri og verðlag skaplegra.
Viráisaukaskattur á matvælum kér er 14%, en 0% í Bretl andi,
Bandaríkjunum, Kanada og á írlandi. Það er Jxví að mörgu að
kyggja Jxegar verðlag milli landa er korið saman.
aukast á grænmeti framleiddu kérlendis sem klýtur að teljast
gleðiefni fyrir opinkera stefnu stjómvalda í kollustumálum.
Ef rekstrarskilyrðin í Evrópu og á Islandi verða samtærileg
m.t.t. tolla og stuðnings af kendi kins opinkera Jxá er íslensk
garðyrkja reiðukúin í erlenda samkeppni af fullum krafti.
Það er kins vegar ekki kægt að taka eina Jxjóð af Jx eim
fjölmörgu sem em aðilar að GATT-samningnum og skikka
kana til aá mæta ójafnri samkeppni líkt og lagt kefur verið til
undanfamar vikur. Við getum J)á alveg eins gleymt öllum
milliríkjasamningum og flutt inn grænmeti Jmðan sem J)að
fæst ódýrast, t.d. frá Afríku. Ofangreindar staðreyndir em
fyrst og fremst til að upplýsa J)ig, lesandi góáur, um kvaá
íslensk garðyrkja snýst. I sannlei ka sagt átt J)ú skilið að fá
réttar upplýsingar.
Ma<5 kve&ju úr sveitinni,
Kjartan Ólafsson,
formaður SambanJs garðyrkjubœnda.