Morgunblaðið - 17.10.1999, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1999 27
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Hópur fulltrúa frá yfirdýralækni og helstu heilbrigðisstofnunum ásamt vísindamönnum hjá Tilrauna-
stöð landbúnaðarins að Keldum vinnur nú að rannsókn á faraldursfræði kampýlobakter hérlendis.
,sarar_

tn*'u1A
mPV'°'
milli fuglanna í hópnum. Jarle segir
að nú sé reynt að einangra hvern
kjúklingahóp í hverju búi enn betur
en fyrr. Hertar ráðstafanir núna
beinist meðal annars að því að
tryggja enn betur að smit í hópnum
berist ekki yfir í aðra hópa.
Allar tegundir búfjár
skoðaðar
Halldór Runólfsson yfirdýra-
læknir segii- að í könnuninni sem
ríkisstjórnin ýtti úr vör í ágúst verði
meðal annars tekin sýni úr öllum
búfjártegundum á landinu og Holl-
ustuvernd ríkisins taki auk þess
sýni úr öllum flokkum matvæla og
vatni.
„Við tökum sýni úr kjúklingum,
svínum, lömbum, folöldum og kálf-
um í sláturhúsi og loks úr gæludýr-
um. Hollustuvernd skoðar aftur á
móti matvæli og afurðir, kjöt í
verslunum, ógerilsneydda mjólk og
neysluvatn hér og þar á landinu.
Enn hefur ekki fundist
kampýlobakter í afurðum en mynd-
in verður ekki skýr fyrr en allar nið-
urstöður liggja fyrir. Við viljum því
sem minnst tjá okkur fyrr en það
gerist.
Auk þessarar könnunar höfum
við hert allar ráðstafanir gegn út-
breiðslu sýkilsins á kjúklingabúum
og í kjúklingasláturhúsum.
Við vitum að bakterían er mjög
víða í umhverfinu og getur t.d. verið
í villtum fuglum eins og mávum og
hröfnum. Þeir geta þá mengað
drykkjarvatn búfjár á beit. Sé þetta
svona í náttúrunni getur verið erfitt
að koma í veg fyrir að mengunin
berist inn í alifuglahúsin. Þau eru
samt sem áður lokuð og aðgerðir
okkar miða að því að tryggja enn
betur en fyrr að smit geti komist
inn í þau.“
Halldór segir að þótt ekki komist
mörg aðskotadýr eða mikið af saur
þeirra inn í húsin geti það nægt og
ekki megi gleyma að loft þurfí líka
að streyma inn í þau og þar þurfi að
nota vatn. Ekki sé talið mikið um
loftborið smit en víða sé byrjað að
rannsaka vatnið sem fuglamir fái.
Sums staðar sé það beinlínis sótt-
hreinsað.
„Einnig fer fóður að sjálfsögðu
inn í húsin en talið er mjög ólíklegt
að kampýlobakter sé í fóðri, bakter-
ían á erfitt með að lifa í þurru fóðri.
Líklegasta smitleiðin -
menn
Þá er eftir fjórða smitleiðin og
það eru mennirnir. Líklega eni þeir
mesta hættan og gerðai- eru nú
auknar ráðstafanir til að koma í veg
fyrir að menn beri með sér smit úr
umhverfinu inn í alifuglahúsin.
Tryggja þarf að þeir sem fara inn
gangi um sérstakt fótabað og skipti
jafnvel um skófatnað og galla og allt
sem flutt getur smitið inn. Gæta
þarf mikillar nákvæmni til þess að
slíkt eftirlit gangi alveg upp. A hinn
bóginn er þetta ekki mikill fjöldi
fólks sem um er að ræða. Haldnir
hafa verið fundir með þeim og mikil
fræðsla er í gangi.“
En telur Halldór að dýra-
læknar og aðrir hafi lagt nægi-
lega áherslu á þennan síðast-
nefnda þátt í fyrirbyggjandi að-
gerðum?
„Aðgerðirnir sem við gripum til
í því skyni að halda niðri salmon-
ellu voru sama eðlis og þær gengu
mjög vel. Brýnt var fyrir mönnum
að ganga snyrtilega um og sótt-
hreinsa húsin eftir að hver
kjúklingahópur hafði verið fluttur á
brott til slátrunar. Þetta hefur því
verið í gangi í mörg ár. Margar
þjóðir myndu vera ánægðar með ár-
angurinn sem náðist í *baráttunni
gegn salmonellu hér. En við sjáum
vísbendingar um að kampýlóbakter
geti verið erfiðari viðureignar að
þessu leyti en salmonella.
Salmonella fannst ekki í tvö ár á
alifuglabúunum og það hefði ekki
tekist ef einhver sóðaskapur hefði
verið í gangi.“
En eitthvað fór nú samt úrskeiðis
á Asmundarstöðum, þar voru dæmi
um óvarkárni. Er þetta ekki dæmi
um að mannlegir brestir fá stundum
yfirhöndina og þarf ekki að gera
fyrirvaralausar skyndikannanir
öðru hverju?
„Það er gert, þannig ferðir hafa
verið famar og það hefur verið
strangt eftirlit. Menn héldu vöku
sinni þótt salmonella hætti að finn-
ast. Við höfum alltaf bent á að hún
gæti komið upp aftur. En við ís-
lendingar sýnum agaleysi í mörgu,
það er rétt. I málum af þessu tagi
þyrfti allt að því heraga vegna þess
auk*"
\o9ar
toaKte*
rsvK\n9a
oianna
gera
KjúKWnð
roe
ðal
land»
toljóta
jootuo
irá
laKíöti*
að
menn
verða að vera svo ná-
kvæmir í vinnubrögðum eigi þetta
að takast.“
Halldór segir að greinst hafi •
kampýlobakter í vatnsbólum sum-
arbústaðalanda. „Það er alveg ljóst
að orsakir þessarar miklu aukning-
ar í tíðni kampýlóbaktersýkinga
meðal manna hér á landi hljóta að
vera fleiri en smitun frá kjúklinga-
kjöti. Aukningin hefur líka verið
mikil á honum Norðurlöndunum
þótt mengunin í kjúklingum sé til-
tölulega lítil í Noregi og Svíþjóð er
hún algeng þar í fólki. Sýkingar-
valdarnir eru fleiri.
Við þekkjum dæmi þess fyrir ein-
um eða tveim ái'atugum að
kampýlobakter í menguðum vatns-
bólum á Stöðvarfirði og á Akranesi
olli stöðugum veikindum meðal
fólks. Þá var talið að vatnsbólin
hefðu mengast af völdum drits úr
villtum fuglum.“
Hann segir að við slátrun á sauð-
fé, nautgripum og hrossum sé hægt
að tryggja allvel að saur úr dýrun-
um valdi ekki mengun í kjötinu sem
ætlað er til neyslu. Hins vegar sé
það mjög erfitt í kjúklingaslátrun,
um allt öðruvísi vinnubrögð sé að
ræða vegna smæðar fuglanna og
sköpulags þeirra.
Halldór segist ekki álíta að snögg
aukning á framleiðslu alifuglakjöts
hér hafi valdið því að eftirlitsaðilai'
og framleiðendur hafi ekki náð að
tryggja jafngott eftirlit og áður, t.d.
í sláturhúsinu á Hellu. Hann segir
að notuð séu nýleg tæki við slátrun-
ina og allar aðstæður séu sambæri-
legar við það sem gerist erlendis í
þeim málum.
Reglur um eftirlit séu einnig svip-
aðar enda eigi embættið mikið sam-
starf við önnur Norðurlönd og reynt
sé að gæta þess að kröfurnar séu
jafnmiklar hér. Islenskir dýralækn-
ar séu líka yfirleitt menntaðir á
Norðurlöndunum og í Þýskalandi.
Þeir fari til þessara landa í kynnis-
ferðir og séu vel með á nótunum.
En hvað með umgengni við gælu-
dýr? Halldór segir að tekin verði
með skipulegum hætti sýni úr þeim.
„Erlendis er rætt um að mengun
frá gæludýrum geti verið líkleg or-
sök sýkingar í mönnum. Það sama
gæti verið uppi á teningnum hér, ég
yrði ekki undrandi á því. Hins vegar
hafa sýkingar í mönnum hérlendis
ekki verið tengdar beint við gælu-
dýr en kannski hefur enginn hugsað
út í þann möguleika. Með rannsókn-
unum sem ég nefndi tekst okkur
vonandi að skýra myndina í þessu
eins og öðru.“
Halldór segir að hér sem víða
annars staðar hafi útbreiðsla
kampýlobakters komið nokk-
uð flatt upp á menn. Menn
hafi vitað af tilvist bakterí-
unnar en hún ekki verið
jafnmikið til umræðu og
salmonella.
Hann er spurður hvort
framleiðendur hér hafi
reynt að humma fram af
sér vandann en vísar því
á bug. Umræðan í sum-
ar hafi verið býsna fyr-
irferðarmikil en
kannski þörf. Hún hafi hins
vegar verið óvægin, ásakanir hafi
komið fram um vanhæfni og enn sé
ekki séð fyrir endann á þeim mál-
um.
Aðalatriðið að fólk
var að veikjast
„En auðvitað mega menn ekki
gleyma aðalatriði málsins, að fólk
var að veikjast. Miðað við það hvað
margir veiktust hér var full þörf á
að taka á þessu með fullum krafti
og það tel ég að hafi verið gert. Um-
ræðan varð til þess að fólk gerði sér
grein fyrir því sem var að gerast og
stundum þarf nú að kosta miklu til
við að koma upplýsingum á fram-
færi. Sýkingum í fólki hefur snar-
fækkað í sumar og haust, væntan-
lega að hluta til vegna þess að fólk
gætir sín betur við matseld og
vegna áðurnefndra ráðstafana á bú-
unum.
Rannsóknir á kampýlobakter eru
miklu skemur á veg komnar en á
salmonellu en við stefnum að því að
ná tíðninni hér niður eins langt og
unnt er. Þetta er í umhverfinu eins
og salmonella og margir voru svart-
sýnir á að hægt yrði að draga úr
viðgangi hennar. En við ætlum okk-
ur að ná sama árangri með
kampýlobakter. Reynslan verður að
leiða í ljós hvort það tekst.“
1899-1999
100 ára hátíðin
miðasalan er hafin
100 ára hátíó KR fer fram laugardaginn 13. nóvember
í nýju félagsheimili KR.
Miðasala á hátíðina er hjá deildum félagsins og á skrifstofu
aðalstjórnar í KR-heimilinu alla virka daga kl. 10 -12.
Sjáumst á hátíð aldarinnar!
ÞU FINNUR ORUGGIEGA hhslu
EITTHVAÐ VIÐ ÞITT HJEFI „"
HJÁ OKKUR
jmi KENNARAR SKÓLATj®
enska

0*KAR MÁL
NÁMSKEIÐIN HEFJAST 1. NÓVEMBER
ÁHERSLA Á TALMÁL
FJÖLBREYTT NÁMSKEIÐ í BOÐI
INNRITUN STENDUR YFIR I SIMA 588 0303 EÐA 588 0305. Hringdu og fáðu frekari upplýsingar
EnskUskólinn
FAXAFENI 10, 108 Reykjavík