Morgunblaðið - 19.03.2000, Blaðsíða 14

14 B SUNNUDAGUR 19. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Hús gestgjafa okkar. Bóndinn aftók að ég tæki nokkra
mynd af honum af ótta við lögregluna í Marokkó en Ieyfði
mér að taka mynd af húsinu.
Marokkómenn eru litlir tilhaldsmenn um umhverfi sitt og
eins og víðar er húsakostur og umhverfi í hassþorpinu
fijálslegt þrátt fyrir sæmilega afkomu heimamanna.
Verðandi hassbændur á götuhorni í vinalega sveitaþorp-
inu hans Ahmed.
Hj á hass-
bændum í
„bled es siba“
Bændurnir í Ketama-sýslu í Rif-f]allgarðin-
um í Marokkó rækta allir það sama, hass.
Heimamenn tala enda um „bled es sibau,
landið þar sem engin lög gilda enda fást
deir sem ekki rækta hass við smygl. Bjarni
Harðarson var á ferð um héraðið, heimsótti
hassbónda og kynnti sér þessa óvenjulegu
og illræmdu landbúnaðarafurð.
Ljósmynd/Bjarni Harðarson
Við erum ekki ríkir en við skrimtum
ágætlega, segir hassbóndinn Ahmed
þar sem hann situr með mér inni í
stofu í litla fjallaþorpinu sínu í Ket-
ama-sýslu í Marokkó. Bændumir í
Ketama rækta allir það sama, hass.
Héraðið er í Rif-fjallgarðinum og
reyndar er hassræktin í vexti þannig
að nú er hass ræktað meira og minna
um hann allan. Heimamenn tala um
„bled es siba“, landið þar sem engin
lög gilda enda fást þeir sem ekki
rækta hass við smygl og til skamms
tíma var sá sem ekki hafði vegið einn
mann um ævina ekki talinn þess
verður að gifta sig. Undirritaður
lagði land undir fót nú í febrúar um
það leyti sem húsfreyjur í sveitum
undirbjuggu sáningu hassplöntunnar
fyrir næstu uppskeru.
7 manna leignbíll
Eftir mikið prútt og allavega leik-
æfingar leigubílstjóranna í Fes við
blaðamann þar sem byrjað er í 9 þús-
und dirham en endað í 52 dh er lagt í
hann áleiðis til Ketama með „Grand
Taxi“. Svo eru kallaðir áætlunar-
leigubílar sem aka milli ákveðinna
staða og fara af stað um leið og tekist
hefur að fylla bíllinn. Og þá er miðað
við að fylla bílinn mjög rækilega eða
þannig að fjórir sitji í þriggja manna
aftursæti og tveir í eins manns fram-
sæti. í bakaleiðinni kaupi ég tvö sæti
fyrir sjálfan mig og fæ þá að sitja
einn í framsætinu. Einhveijir halda
kannski af þessari lýsingu að í fram-
sætinu sé heill bekkur eins og er t.d. í
stýrisskiptum amerískum bílum en
svo er ekki. Venjulegt framsæti í 18
ára gömlum Benz, sem á Vesturlönd-
um er talið fyrir einn, telja Marokkó-
menn vera tveggja manna og ég man
reyndar eftir sams konar hugmynd-
um á Vesturbakka Jórdanár fyrir
mörgum árum, en þetta var útúrdúr.
Leiðin frá Fes til Ketama liggur
um búsældarleg landbúnaðarhéruð
og fyrsti áfanginn er Taounate við
rætur Rif-fjallanna. En áður en
lengra er haldið í ferðasögunni, nokk-
ur orð um hassið.
Alstaðar í Marokkó er hass falboð-
ið bæði ferðamönnum og heimafólki
en því nær sem dregur Rif-fjallgarð-
inum er framboðið meira og verðið
lægra. Undirritaður, sem hefur þann
leiða sið að reykja vindla, varð að
sætta sig við það í Fes að þeir eru þar
talsvert dýrari heldur en hassið, enda
innfluttir meðan hassið er heima-
fengið.
Grammið á 24 kr.
Viltu kaupa. Mjög gott efni, bara 3
dirham, segir stráktittur varla eldri
en 12 ára, sá fyrsti sem ávarpar mig í
Fes og reynir hvað hann getur að
draga mig inn á kaffihús þar sem
sölumenn þessa eiturs bíða. I Mara-
kesh, 400 km sunnar í landinu, eru
frændur hans að bjóða sama skammt
á tíföldu verði. 1 dirham er jafngildi
um 7 króna og á kaffihúsum í Mar-
okkó kostar bollinn 2-4 dirham. Til
samanburðar er talið að hassgramm-
ið kosti hér heima um 1500 krónur en
mjög líklega er hassgrammið í Mar-
okkó ígildi 3 gramma af hassi eins og
það er á götunni hér heima á Fróni.
Hassið þama úti er svo miklu hreinna
og sterkara. Stór hluti af hassinu á
markaði hér heima kemur einmitt frá
Marokkó og er á íslensku slangi kall-
að „marri“. Áður en „marrinn" fer á
götumarkað fíkniefnasala á Fróni er
búið að drýgja efnið með aukaefnum
og drasli til að drýgja tekjur smygl-
ara og sölumanna eitursins.
Hassneysla er í orði kveðnu bönn-
uð í Marokkó en engin tekur það
bann alvarlega. Engu að síður eru
hassbændurnir í Ketama orðnir lang-
þreyttir á tvöfeldni stjómvalda sem
þykjast ektó vita að stórt og öflugt
landbúnaðarhérað lifir eingöngu á
ræktun þessarar plöntu og hefur gert
í kynslóðir. Erlendir hassneytendur
em mitóð til hættir að leggja leið sína
upp til Ketama vegna ótta við að vera
gripnir af lögreglu á leið út úr hérað-
inu en það er aftur á móti talið alveg
áhættulaust að kaupa efnið utan Ket-
ama.
Þegar arabar hófú trúboð meðal
berbanna í Norður-Afríku fyrir
meira en 1000 ámm er talað um að
mæst hafi lögmál Kóransins og „bled
es siba“, land þar sem engin lög em. I
dag er þetta hugtak aðeins haft um
Rif-fjallgarðinn í Marokkó. Berbarn-
ir þar hafa jafnan þótt fremstir landa
sinna í mannvígum, skapofsa, óhlýðni
við stjómvöld og glæpum. Fyrir tíma
nýlenduherranna neituðu þessir
fjallabúar að gjalda soldáninum
skatt, á nýlendutímanum vom þeir
Spánverjum óþægir, en Spánveijar
réðu í þessum hluta Marokkó og eftir
sjálfstæði gerðu þeir uppreisn gegn
konunginum sem var kæfð í blóði árið
1957.
í einni ferðamannahandbók er
gengið svo langt að halda að blóð-
hefndin hafi verið ráðandi þáttur í
fólksfjölda og gróðureyðingu í Rif-
fjöllunum allt fram á okkar daga. Allt
fram á síðustu öld hafi það tíðkast í
innbyrðis átökum að brenna land
óvinarins um leið og hann og hans
skyldulið var brytjað niður. Sama
heimild segir að sá sem ekki hafi fyrir
giftingu vegið að minnsta kosti einn
mann hafi ektó talist maður með
mönnum.
Þorp Ahmed í Ketama. Á stöll-
unum ofan við húsin rækta
bændurnir hass eins og forfeður
þeirra hafa gert í margar kyns-
léðir.
I dag hafa hinar gömlu berba-ætt-
kvíslir Rif-fjallanna nær allar atvinnu
af hassræktinni. Byggð stendur hér
hátt og úrkoma er talsverð. Mér er
sagt að enginn annar staður í Mar-
okkó henti til hassræktar enda er
hún nær óþekkt í öðram landshlut-
um.
í vesturhluta Rif-fjallanna búa
arabar sem hafa samið sig að hugsun-
arhætti héraðsins. Þeirra aðalstarfi
er að smygla alls kyns vestrænum
iðnvamingi inn frá fríhöfnum á Spáni
og selja hann Marokkómönnum sem
koma gagngert hingað norður til að
kaupa sér sjónvarpstætó og hass.
Hvoratveggja er vel þekkt og látið
óátalið af stjómvöldum. Það er því
ekki af engu sem þetta land er ennþá
talið „bled es siba“.
Eftir allt þetta er það með hálfum
hug sem ég legg í dagsferð upp til
Ketama. Mér verður líka ljóst á leið-
inni að auðvitað sé ég engar hass-
plöntur í febrúar. Það er vetur í Rif
fjöllum og snjórinn nær víða niður að
efstu bæjum. Uppskeratíma lauk í
ágúst.
Glæpamannslegnr
sölumaður...
Ég er varla kominn út úr bílnum í
smábænum Issagen í Ketama þegar
slánalegur náungi á miðjum aldri gef-
ur sig á tal við mig og talar ágæta
ensku. Nokkuð sem er fágætt í þess-
ari gömlu frönsku nýlendu þar sem
allir tala auk arabískunnar og nokk-
urra berba-tungumála frönsku. Ég
get ekki sagt að mér hafi við þessi
fyrstu kynni litist nokkuð á manninn.
Hann er eins og svo margir landar
hans hálfglæpamannslegur í augum
sveitadrengs ofan úr Tungum. Hor-
aður og grár með fjarrænt og tóm-
legt viðmót eins og títt er um kannab-
isneytendur.
Eftir nærri klukkutímaspjall yfir
kaffibolla verður það samt úr að ég
fer heim með þessum manni. Ég er
búinn að segja honum að ég ætli ektó
að kaupa hass, hafi aldrei reykt hass
og ætli ekki að breyta því. En mig
Béndakona í Ketama undirbýr
hassfræin fyrir sáningu. Hvfta
húsið að baki henni er moskan i
þorpinu, hús guðs þar sem hass-
bændurnir fara flestir 5 sinnum
á dag til bænahalds.
Úrkast hassbéndans fyrir
manna og dýra fétum, - ein-
hverjum hér heima tækist vafa-
laust að gera sér mat úr þessu
sem af fellur þé mjög sé vafa-
samt að nokkrum verði gott af
þessari landbúnaðarfram-
leiðslu.
langi til að heimsækja þorp þar sem
allir lifa af hassrækt og helst að fá að
taka þar myndir af uppskeranni og
störfum fólksins. Ahmed samþykkir
þetta fúslega, sannfærður um að
þetta sé bara eitthvert bragð eða yf-
irvarp til þess að fá að skoða fram-
leiðsluna.
Ahmed gerir upp við veitinga-
manninn og við tökum leigubíl. Auk
hans era í bílnum bflstjóri og tveir
aðrir farþegar sem eiga leið í sömu
sveit. Þeir félagar sannfæra mig um
að þetta séu ekki nema 9 km og þeir
muni stóla mér aftur á sama stað.
Lfldega hef ég samt aldrei verið eins
hræddur í bfl eins og þennan hálftíma
sem það tekur að aka 20 km um afdali
heim að bæ Ahmeds. Hann er búinn
að segja mér að hann sé giftur 7
bama faðir og kominn á fimmtugs-
aldur svo ektó þarf hann þess vegna
að vega mann. En hættumar eru
fleiri. Ferðamenn era hér varaðir við
spilltri lögreglu sem fær skósveina
sína til að troða hassi inn á fólk til að
geta svo hirt það af því rétt seinna.
En ef þeir ætla nú hvortó að drepa
mig né henda mér í fangið á lög-
reglunni gætu þessir slánar sem eru
allir frekar skuggalegir orðið reiðir
þegar þeir átta sig á að ég ætla í raun
og vera ektó að kaupa neitt. Þeir
kannstó ræna mig og stólja mig eftir
hér úti í skógi. Ég yrði svo að labba
peningalaus út á þjóðveg. Mín eina
trygging er leigubflstjórinn sem kom
mér hingað, hann veit með hverjum
ég fór og fullyrðir á bjagaðri ensku að