Morgunblaðið - 20.06.2000, Síða 5

MORGUNBLAÐIÐ
Suðurlandsskjálftar
ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 2000 C 5
Viðar Magnússon, loðdýrabóndi á Hraunbúi, varð fyrir verulegu tjóni
Minkar sluppu úr búrum
þegar þau féllu á gólfíð
Morgunblaðið/RAX
Nágrannar og vinir Vidars Magnússonar hjálpuðu honum að eltast víð minkana sem léku lausum hala um allt húsið. Á efri myndinni er Viðar með dauðan
mink, en mörg dýr drápust í skjálftanum.
VIÐAR Magnússon, loðdýrabóndi á
Hraunbúi í Gnúverjahreppi, varð
fyrir miklu tjóni í skjálftanum, en
minkabúr féllu niður í loðdýrahúsum
hans og við það opnuðust mörg búr
og minkar sluppu út. Hann sagði að
verst væri að áralöng vinna við rækt-
un væri ónýt. Tjónið skipti milljón-
um.
„Þetta var ekki eitthvað sem við
þurftum á að halda,“ sagði Viðar,
sem hefur eins og fleiri loðdýra-
bændur þurft að heyja langa og erf-
iða baráttu við að byggja upp loð-
dýrabú sitt og finna því
fjárhagslegan grundvöll. „Það er
nógu erfitt að berjast við verðfall og
ei’fið rekstrarskilyrði þó að maður
þurfi ekki að berjast við náttúruöflin
líka.“
Meiddist á öxl
Viðar var eins og fleiri íbúar í
Gnúpverjahrepp í Arnesi á 17. júní
skemmtun þegar jarðskjálftinn reið
yfir. Hann sagði að í þeirri skelfingu
sem varð þegar fólk fann fyrir
skjálftanum hefði hann fyrst hugsað
um að bjarga 10 ára dóttur sinni,
Sóleyju Hrund.
„Eg greip hana og skultaðist með
hana undir borð. Ég datt illa og ótt-
aðist um tíma að ég væri farinn úr
æxlarlið, en ég held að það hafi
sloppið," sagði Viðar sem flýtti sér
heim frá Árnesi til að kanna ástand-
ið. Þar hafði mikið dottið úr hillum,
en þó hafði húsið sloppið betur en
víða annars staðar. Afallið kom hins
vegar þegar Viðar fór niður í minka-
bú. Þar höfðu heilu lengjumar af
búrum fallið niður á gólfið eða rétt
héngu uppi. Mjög mörg búr höfðu
opnast og minkar voru um allt húsið.
„Það versta við þetta er að öll
ræktun er ónýt vegna þess að ég veit
ekki úr hvaða búrum dýrin sem
sluppu komu. Öll búr eru merkt og
skráð í tölvu. Frjósemiseinkunn
læðnanna er reiknuð í tölvu á grund-
velli upplýsinga sem ég mata tölvuna
á. A þessu byggi ég síðan allan ásetn-
ing á haustin, en nú verð ég að farga
öllum dýrum sem hafa sloppið út.
Sum af þessum dýrum keypti ég í
fyrrahaust en þau fara núna beint í
skinnaframleiðslu.
Það er ekki mjög mikið sem hefur
drepist, kannski nokkrir tugir, en
varðandi ræktun er þetta milljóna-
tjón. Ég verð 3-4 ár að vinna þetta
upp aftur.“
Viðar er með um 1.700 minkalæð-
ur og stefndi að því að setja á um
2.000 læður í haust. Hann er að
stækka búið og er langt kominn við
byggingu nýs skála. Hann sagði að ef
hann gæti ekki fyllt nýja skálann
yrði fjárfestingin vannýtt sem væri
að sjálfsögðu afar slæmt fyrir rekst-
urinn.
Þegar Morgunblaðið hitti Viðar
var hann ásamt nágrönnum, ættingj-
um og björgunarsveitarmönnum að
eltast við minka um allt hús. Mink-
amir kúrðu sig undir búrunum og í
skúmaskotum og þurfti að hafa tals-
vert mikið fyrir því að ná þeim. Búið
var að klófesta nokkur hundruð
minka, en samt mátti enn sjá minka
skjótast um í húsinu. Nokkrir tugir
minka höfðu drepist þegar þeir
klemmdust í búrunum eða urðu fyrir
því að vatn sprautaðist yfir þá, en
vatnsleiðslur í búrunum slitnuðu í
skjálftanum. Minkar eru viðkvæm
dýr og þola illa óvænta röskun. Viðar
sagðist vonast eftir að yrðlingar sem
væru enn á spena myndu þola þetta
áfall. Hann sagði lán í óláni að
skjálftinn kom ekki mánuði fyrr, en
þá stóð gotið sem hæst. Ef hann
hefði komið þá má búast við að fleiri
hundruð minka hefðu drepist.
Skinnaverð á uppleið
þegar þetta tjón verður
Viðar sagði að hann og sonur hans,
sem býr með honum, hefðu ætlað að
vinna af krafti að því í sumar að ljúka
smíði innréttinga í nýja skálanum.
Nú þyrfti hann að fara að laga
skemmdir af völdum jarðskjálftans.
„Það er búið að ganga mjög vel í ár.
Afföll hafa verið lítil, fóðrið hefur
verið gott og verð á skinnum er á
uppleið. Svo kemur þetta.“
Stefán Guðmundsson, formaður
Loðdýraræktarfélags Suðurlands,
sem rekur loðdýrabú um fimm kíló-
metra frá Hraunbúi, var ásamt fleir-
um að aðstoða Viðar um helgina.
Engar skemmdir urðu á hans búi.
Hann sagði þetta mikið áfall fyrir
ræktunarstarfið, sérstaklega í ljósi
þess að þarna hefðu átt sér stað
miklar framfarir enda stæðu loð-
dýrabændur á Suðurlandi mjög
framarlega. Það væri núna bjartara
yfir loðdýraræktinni en oft áður og
hugur í mönnum að sækja fram.
Þetta væri því verulegt áfall.
A
Ibúðarhúsið á Brekkum ónýtt eftir skjálftann
Einn útveggur
hrundi að hluta
Morgunblaðið/RAX
Gamla fjósið á Brekkum er krosssprungið. Ágúst Ómar segir að það sé ónýtt líkt og íbúðarhúsið.
ÍBÚÐARHÚSIÐ á Brekkum, sem stendur
skammt frá þjóðveginum við Rauðalæk, er
ónýtt eftir jarðskjálftann. Húsið er mikið
sprungið og gengið til á sökklinum. Útveggur
er hruninn að hluta svo að það sér inn í kjallara
hússins. Innbú er stórskemmt. Fjölskyldan
hefur gist hjá ættingjum á Rauðalæk frá því að
skjálftinn reið yfir, en hún var inni í húsinu
þegar skjálftinn kom.
„Við voru inni í stofu og vorum að horfa á
sjónvarpið þegar ósköpin dundu yfir. Þetta
byrjaði ekki með neinum svaka látum en
magnaðist svo upp þannig að allt ætlaði um
koll að keyra. Við hlupum strax út. Barnabarn-
ið, sem er á öðru ári, stóð í útidyrunum og við
gripum það á leiðinni út,“ sagði Ágúst Omar
Eyvindsson, húsasmiður og bóndi á Brekkum.
Ágúst og Ragnheiður Jónasdóttir, eiginkona
hans, skoðuðu húsið með Morgunblaðinu
nokkrum klukkutímum eftir skjálftann. „Það
er ömurlegt að horfa upp á heimilið sitt sem nú
er rústir einar. Mér finnst þetta eitthvað svo
óraunverulegt. Það er eins og maður sé í miðri
bíómynd," sagði Ragnheiður. Hún sagði að
óneitalega væri uggur í fólki. Sérstaklega væri
Hafdís, dóttir hennar, hrædd, en hún var að
heimann þegar skjálftinn reið yfir og hafði
eðlilega áhyggjur af Daníel Frey Steinarssyni,
syni sínum, sem er á öðru ári, en hann var
heima hjá ömmu og afa á Brekkum.
Eyvindur, bróðir Hafdísar, var á salerninu
þegar jarðskjálftinn reið yfir. Hann reyndi
eins og aðrir að flýta sér út en átti í hálfgerðu
basli við að losa krók sem læsir hurðinni og að
ná tökum á hurðarhúninum. Hann sagði að
þetta hefði verið ónotarleg lífsreynsla en sem
betur fer hefði hann komist fljótt út, ómeiddur.
I ráðleggingum Almannavarna er fólk hvatt
til að skrúfa stórar hillur í veggi til að varna
því að þær falli á fólk í jarðskjálftum. Þetta ráð
dugði ekki á Brekkum því að stór og þung
hillusamstæða í stofunni, sem skrúfuð hafði
verið í vegginn, féll fram fyrir sig og á gólfið
skammt frá þeim stað þar sem íbúarnir voru.
Húsið, sem er forskalað timburhús, byggt árið
1904, er gjörónýtt. Veggir eru mikið sprungnir
og útveggur sunnanmegin í húsinu brotnaði
þannig að það sér inn í kjallara hússins. Engin
rúða er hins vegar brotin í húsinu. Mikil eyði-
legging blasir við í eldhúsinu þar sem leirtau
og eldhúsáhöld eru brotin og liggja í einum
graut á gólfinu. Ný eldavél brotnaði og ör-
bylgjuofn féll tvo metra niður á gólf. Ragn-
heiður sagðist þakka guði fyrir að Daníel
Freyr var ekki að leika sér í eldhúsinu þegar
jarðskjálftinn reið yfir.