Morgunblaðið - 17.11.2000, Blaðsíða 12

12 FÖSTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Þau tóku þátt í Leonardo-verkefninu Vinnum saman sem jafningjar.
ur pantað sér mat í gegnum Netið.
Hann sagði að það mætti þróa Net-
ið meira til að gera það aðgengi-
legra fyrir fólk með þroskahömlun.
Þórey Rut sagðist hafa haft mjög
gaman af að taka þátt í verkefninu.
Hún greindi frá bresku myndbandi
um fólk á sambýli sem þau áttu síð-
an að ræða um. Hún sagðist ekki
alltaf hafa náð samhenginu í verk-
efninu. Kristín sagðist hafa skilið
myndbandið mjög vel því að hún
hafði búið á sambýli. „Það hjálpar
okkur að tala um eigið líf,“ sagði
hún.
Þá kynntu Dan Schimmel og
Jonny Kold frá Danmörku þátt sinn
í verkefninu. Af máli þeirra mátti
heyra að Danir eni komnir mun
lengra en hinar þjóðirnar í þessum
málaflokki. Jonny Kold sagði að
mörg verkefnin hefðu ekki höfðað
til sín einfaldlega af því að þar væri
rætt um hluti sem þættu sjálfsagðir
í Danmörku. Það hefði hins vegar
verið gagn og gaman að kynnast
fólki frá öðrum löndum. Hann sagði
að margir fatlaðir þekktu lítið eða
ekki til lagaákvæða og ljóst væri að
kjör þeirra væru mismunandi. Tölv-
an væri sér mikils virði því að hann
gæti unnið á hana á sínum hraða.
Hann sagði að fólk með þroska-
hömlun vildi ekki taka mikla
ábyrgð, það væri hrætt við það, en
það mundi styrkja sjálfstraust þess.
Hann gagnrýndi ýmislegt við fram-
kvæmd verkefnisins, sagði að leið-
sögnin hefði þurft að vera styrkari,
verkefnið afmarkaðra. Hann sagð-
ist vilja fá meiri kennslu á Netinu,
það kæmi að gagni. Hann kom með
líkingu. Það hefði verið sér styrkur
að sjá að það væri vegur, sem væri
einnig fyrir hann, „vegur sem ég
get líka gengið".
Var nú gert hlé á fundahöldum
og gæddu gestir sér á súpu og laxi í
hádeginu. Fyrstir eftir matinn tóku
til máls John Lawton, sem áður
hefur verið getið, og Graeme Smith,
félagi í People First (Fólk í fyrir-
rúmi). Þeir kynntu þátt Bretlands í
verkefninu.
Graeme Smith sagði að hann
hefði lítið vitað áður um ísland.
Hann þekkti til þorskastríðsins og
hefði heyrt um jarðskjálfta. Hann
vissi núna miklu meira um land og
þjóð. Hann talaði einnig um mikil-
vægi Netsins eins og aðrir sem tek-
ið höfðu þátt í verkefninu. Verkefn-
ið hafði staðið í tvö ár þegar
ákveðið var að halda
tveggja daga námskeið
um Netið. Þátttakendur
hefðu komið fram með
sextíu hugmyndir sem
þeir vildu sjá á vefsíðu.
Starfsmaður var fenginn
Fámennid hef-
ur marga kosti
þegar leysa
þarf vandamál
til að koma hugmyndunum í fram-
kvæmd í samvinnu við People First.
Var vefsíðan kynnt á fundinum.
Atvinna með stuðningi
Komið hafði fram að mikil
áhersla er lögð á atvinnumál. Þess
vegna hafði Árna Má Björnssyni
verið boðið að gera grein fyrir At-
vinnu með stuðningi í Reykjavík.
Það er tilraunaverkefni til tveggja
ára sem lýkur í lok þessa árs. Arni
Már sagði að hann hefði fyrst
kynnst Atvinnu með stuðningi í
gegnum Evrópuverkefni Helios II,
en svipuð vinnubrögð hefðu verið
notuð á Reykjanesi og á Akureyri.
Hann sagði að Svæðisskrifstofa
Reykjavíkur hefði átt frumkvæði að
verkefninu og lagt fram fjármagn
(þrjú stöðugildi) en Styrktarfélag
vangefinna hefði lagt til starfs-
mannaaðstöðu. Árni Már sagði að
markmiðið væri að auðvelda ein-
staklingum með skerta vinnufærni
að komast í vinnu á almennum
vinnumarkaði.
Núna væru tuttugu og fjórir ein-
staklingar í starfi á almennum
vinnumarkaði. Þótt ekki gengi allt
eins og best yrði á kosið mátti
heyra að þetta er rétta leiðin, svo
framarlega sem réttur stuðningur
fæst. Núna eru fimmtíu sem bíða
eftir að fá atvinnu með stuðningi.
Árni sagði að lengi hefði verið
óvissa um hvort atvinna með stuðn-
ingi myndi halda áfram. Nú hefði
verið ákveðið að halda henni áfram
í Reykjavík í óbreyttu formi. Þetta
kallaði á aukinn fjölda starfsmanna
þar sem ásóknin væri mikil. Þetta
þýddi þó ekki í raun aukinn kostnað
heldur væri það tilfærsla á pening-
um, sem annars færu í að reka
verndaða vinnustaði eða borga
hærri bætur til fatlaðra og atvinnu-
lausra. „Viðhorf til fatlaðra hefur
breyst mikið undanfarin ár hér á
landi sem og í öðrum löndum. Þetta
ber ekki síst að þakka vilja eða öllu
heldur kröfu fatlaðra til að vera í
vinriu á almennum markaði."
Árni Már sagði að framtíðarsýn
hans væri sú að sjá þessa starfsemi
innan Vinnumálastofnunar Islands.
Atvinnuúrræði fyrir fatlaða ættu
ekki að vera aðskilin frá almennum
úrræðum.
Eftir umfjöllun Árna Más gerðu
þrír einstaklingar gi’ein fyrir
reynslu sinni af atvinnu með og án
stuðnings, þau Aileen Svensdóttii’,
Eyrún Osk Sigurjónsdóttir og Ottó
B. Arnar. Aileen rakti starfsferil
sinn og var ljóst á máli hennar að
það getur skipt sköpum að aðstoðin
sé rétt. Eyrún Ósk sagðist hafa
unnið á vernduðum vinnustað en
hún hefði hætt þar að eigin ósk.
Síðan hefði hún fengið vinnu sem
reyndist of erfið líkamlega. Nú væri
hún í vinnu sem henni líkaði vel í.
Hún fékk fyrst mikla eftirfylgd sem
síðan minnkaði. Stuðningurinn fólst
í þvi að leiðbeina henni þar til hún
réð við starfið.
Ottó sagði frá reynslu sinni af at-
vinnulífinu. Hann lauk máli sínu
með þessum orðum: „Það skiptir
okkur sem erum fötluð svo miklu
máli að hafa vinnu eins og aðrir, en
vegna þess að við erum fötluð þurf-
um við að beijast fyrir því, sem
öðrum þykir sjálfsagt. Því miður
búum við sem fyrr við óréttlæti í
þessum efnum í þessu landi. Eg bið
ykkur sem eruð fötluð eða með
þroskahömlun og hafið misst vinnu
að gefast ekki upp, því það er sama
og láta yfirbugast."
Að berjast fyrir framtíðinni
Fundarstjóri greindi frá því að
handbók fyrir umræðuhópa Átaks
væri komin út og gætu gestir skoð-
að hana í kaffihléinu. Eg skoðaði
bókina. Hún heitir „Að þekkja sjálf-
an sig“ og skiptist í ellefu kafla: Að
kynna sig, Heimilislíf, Skóli, At-
vinna, Samskipti og vinátta, Að
segja sögu sína. Þetta eru heiti
fyrstu kaflanna. Síðasti kaflinn
heitir Að berjast fyrir framtíðinni.
Hverjum kafla fylgir mynd eftir
Stefán Sigvalda Krist-
insson.
Eftir kaffi voru pall-
borðsumræður. Menn
fögnuðu því að fjármagn
hefði fengist til að halda
áfram atvinnu með
Einnig var komið inn á
mál eins og laun fyrir
stuðningi.
viðkvæmt
vinnu á vernduðum vinnustöðum.
Síðan slitu María Hreiðarsdóttir og
John Lawton ráðstefnunni. Þau
þökkuðu ráðamönnum í Brussel
fyrir að hafa trú á verkefninu. Þetta
hefði ekki bara verið vinna heldur
hefðu þátttakendur kynnst fólki frá
öðnim löndum.
Ræður voru þýddar jafnóðum.
Var degi tekið að halla þegar ráð-
stefnunni var slitið, en hana sóttu
um áttatíu manns. Daginn eftir var
síðan opinber fyrirlestur í Odda á
vegum félagsvísindadeildar Há-
skóla Islands þar sem verkefnið var
kynnt.
K
1LUKKAN vai’ að verða
hálftíu að morgni þegar
ég gekk inn í fundarsal-
inn. Ég hafði verið hér
síðast fyrir tveimur dögum á morg-
unverðarfundi
dansk-íslenska
Verslunarráðsins og hlýtt á ræðu
Pouls Nyrups Rasmussens, forsæt-
isráðherra Dana, um dönsk stjórn-
mál. Búið var að taka hringborðin
og setja bekki í salinn og við ræðu-
púltið var komið langt háborð.
María Hreiðarsdóttir, formaður
Ataks, félags fólks með þroska-
hömlun, bauð gesti velkomna. Hún
þakkaði menntamálaráðuneytinu og
öðrum styrktaraðilum fyrir fjár-
hagslegan stuðning, svo og Leon-
ardo-skrifstofunni á íslandi. Þá
gerði hún grein fyrir verkefninu,
sem Átak hefur tekið þátt í með
Bretum og Dönum. Það var Opni
háskólinn (The Open University) í
Bretlandi sem útbjó efni í samvinnu
við félag fólks með þroskahömlun í
Bretlandi (People First). „Mark-
miðið með verkefninu Vinnum sam-
an sem jafningjar miðar að því að
fólk með þroskahömlun, stuðnings-
aðilar þess og foreldrar geti unnið
saman sem jafningjar," sagði Mar-
ía. Hún lagði áherslu á að annað
mikilvægt markmið væri að fólk
með þroskahömlun gæti barist
sjálft fyrir réttindum sínum. Það
væru sjálfsögð mannréttindi að fólk
með fötlun byggi við sama rétt og
aðrir „og þar mættum við öll taka
okkur á til að ná sem bestum ár-
angri hvað jöfn lífsgæði og tækifæri
varðar".
María sagði að Átak væri fyrsta
félag fólks með þroskahömlun sem
hefði fengið styrk út Leonardo-
sjóðnum til að taka þátt í svona
verkefni. „Það var enn mikilvægara
fyrir Átak að gera vel og voru gerð-
ar miklai’ kröfur um vinnuframlag
frá félaginu okkar,“ sagði María, en
það er Átak sem stendur fyrir ráð-
stefnunni. „Við erum stolt félag og
tilbúin að gera vel en til þess þurf-
um við stuðning góðra manna til
góðra verka.“
Eftir ávarp formannsins tók Stef-
án Baldursson, skrifstofustjóri í
menntamálaráðuneytinu, til máls og
setti ráðstefnuna. Hann ræddi um
menntun sem leið til mennsku og
menningar. Hann fjallaði um nem-
endur með þroskahömlun í fram-
haldsskólum og sagði að verkefnið
væri erfitt. Ástæðan væri sú að fóir
kennarar hefði þekkingu
á viðfangsefninu þar sem
þeir litu á sig sem fag-
greinakennara. Hann
sagði að í framhaldsskól-
um væri núna kennt það
sem kallast lífsleikni og
hefði það gefist vel. Hann taldi að
fámennið hefði marga kosti þegar
leysa þyrfti vandamál. Einnig
minntist hann á alþjóðlegt samstarf
og möguleika kennara og nemenda
til að taka þátt í því.
Færni, gæði og nýsköpun
Sigurður Guðmundsson tók næst-
ur til máls. Hann talaði fyrir hönd
Leonardo da Vinci-skrifstofunnar á
íslandi og kynnti áætlun Evrópu-
sambandsins 2000-2006. Hann taldi
fulla ástæðu til að halda áfram
verkefninu sem hér væri kynnt.
Hægt væri að sækja árlega um
styrk í sjóðinn. Markmiðið væri að
bæta fagkunnáttu og færni fólks
Vinnum
saman sem
jafningjar
Nýlega var haldin ráðstefna á Grand Hóteli
í Reykjavík sem bar heitið Vinnum saman
sem jafningiar. Þar var gerð grein fyrir
evrópsku samstarfsverkefni, sem staðið
hefur í þrjú ár. Verkefnið hlaut styrk úr
sjóði Evrópusambandsins sem kenndur er
við Leonardo da Vinci. Gerður Steinþórs-
dóttir sat ráðstefnuna.
Viðhorf tilfatl
aðra hefur
breyst mikið
undanfarið
með starfstengdri þjálfun, að auka
gæði starfsþjálfunar og stuðla að
nýsköpun í starfsmenntun. Sam-
starfsaðilar yrðu að vera frá tveim-
ur löndum hið minnsta og annar að
vera í Evrópusambandinu.
Næst kynntu John Lawton og dr.
Jan Walmsley verkefnið Vinnum
saman sem jafningjar. Dr. Walms-
ley starfar við The Open Univers-
ity. Kennsluefnið var unnið innan
háskólans í samstarfi við samtökin
People First, eins og áður hefur
komið fram. Það byggist á þeirri
hugmyndafræði að við séum jöfn og
getum lært hvert af öðru. John
Lawton var yfinimsjónaimaður
verkefnisins. Hann er fram-
kvæmdastjóri Mencap, sem eru
systursamtök Landssamtakanna
Þroskahjálpar í Bretlandi. Hann
gerði grein fyrir verkefninu sem
hann sagði að hefði verið erfitt.
Tungumálaörðugleikar hefðu átt
þátt í því. En árangur hefði náðst.
Sjálfstraust þátttakenda hefði auk-
ist. Hann nefndi sem dæmi að hafa
skoðun, að þora að vera ósammála
öðrum. Hann nefndi
einnig að eiga rétt á að
gera mistök. Hann sagði
að fólk með þroskahöml-
un hefði mörgu að miðla
ófötluðu fólki. Að lokum
—— nefndi hann Netið og
gerð vefsíðu, sem hefði slegið í
gegn meðal þátttakenda. John
Lawton flutti mál sitt á mjög lifandi
hátt, frjálsmannlegur í fasi, slifsið
með mynd af Big Ben. Það lá við að
maður heyrði klukkuna slá!
Eftir kaffihlé tók María Rúnars-
dóttir, verkefnisstjóri Átaks, til
máls og kynnti þátt félagsins í
verkefninu. Hún sagði að umræðu-
hópar Átaks hefðu prófað hluta af
fræðsluefninu sem Opni háskólinn
vann til að leggja mat á hvaða þætt-
ir kæmu að mestu gagni hér á
landi. í framhaldi af því var unnin
handbók sem byggist að mestu á
umræðuverkefnum. Hún sagði að
von væri á handbókinni síðar um
María Hreiðarsdóttir ávarpar
gesti á Grand Hóteli.
daginn úr prentun. Sjónum væri
m.a. beint að því hvað félagar í
Átaki vilja sjá í réttindabaráttunni.
Eitt meginverkefnið væri að
styrkja fatlaða til þátttöku í at-
vinnulífinu og því væri sérstök
áhersla á umræðu um það efni.
Átak hefði samið við leikhópinn
Perluna um talsetningu myndbands
sem fylgir handbókinni. Þá hefði
verið haldið námskeið fyrir leið-
beinendur í umræðuhópum, bæði
fatlaða og ófatlaða.
Netið fyrir alla
Eftir kynningu Maríu sögðu
Björgvin Kristbergsson, Þórey Rut
Jóhannsdóttir og Kristín Jónsdótt-
ir, félagar í Átaki, frá þátttöku sinni
í verkefninu Vinnum saman sem
jafningjar. Björgvin greindi sér-
staklega frá námskeiði sem hann
sótti í Bretlandi um notkun Nets-
ins. Hann hafði lært að senda póst.
Myndir voru teknar af þátttakend-
um og settar á Netið. Það hefði ver-
ið gaman. Einnig hefðu þátttakend-