Morgunblaðið - 17.11.2000, Síða 63

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2000
UMRÆÐAN
Landfylling* í
Arnarnesvog
UNDANFARIÐ hefur nokkuð
verið fjallað um hugmyndir varðandi
landfyllingu í Arnamesvog hér í
Garðabæ. Þeirri umræðu ber að
fagna. I fyrsta lagi vegna þess að um
er að ræða, ekki aðeins einn, lítinn
fallegan vog heldur almennar fram-
kvæmdir við sjávarsíðuna kringum
landið allt og, sem þjóðina alla varð-
ar, en það verður að segjast, og það
með fullum þunga, að of mikið hefur
borið á slakri framtíðarsýn og raun-
sæi hvað slíkar framkvæmdir varðar.
Ekki hef ég fylgst með því öllu, sem
um þetta hefur verið ritað, en nú hef
ég fyrir framan mig Morgunblaðið B.
5. nóv. sl. með grein eftir Tómas H.
Heiðar og fæ þar greinargóða yfirsýn
yfir stöðu þessa máls svo sem hún nú
er, það mér skilst.
Ut frá því leyfi ég mér að leggja
hér nokkur orð í belg. Það á tvennum
meginforsenium. I fyrsta lagi vegna
þess að þama er komið inn á miklu
víðtækara spursmál heldur en til
þessa hefur komið fram og sem ekki
verður undan vikist að taka afstöðu
til. í öðru lagi vegna þess að ég hef
varið mörgum árum í ferðir og rann-
sóknir kringum landið allt, að frá
teknum Vestfjörðum, til þess að
rannsaka þau spursmál, sem hér allt
veltur á og eitt sér gefur afgerandi
svar.
Rannsóknir
Það eru nú meira en þrír áratugir
frá því að þessum rannsóknum taldist
lokið og niðurstöðum þeirra lýst í rit-
gerð: Notes on Changes of Sea-Level
on Iceland, sem birtist í ritröðinni
The Hoffellssandur III Part III.
Geografiska Annaler Stockholm
1957. Rannsókn sú er það eina, það
ég veit, sem nær til landsins í heild að
frá teknum Vestfjörðum.
Fjallað er um breytingar á afstöðu
láðs og lagar við íslandsstrendur,
sem átt hefur sér stað og stöðugt
vinnur „daglangt og árlangt um ei-
lífðar tíðir örugg og máttug, og henn-
ar skal ríkið um síðir“. (Jón Helgason
1986).
Sjálfsagt hafa margir veitt því eft-
irtekt hvað snögglegar breytingar
verða á gróðurfari þar sem sjór tekur
að flæða inn yfir gróið land. í stað
þétt
sem
venjulegs mýrlendis kemur
motta af lágvöxnum gróðri,
þraukar við seltuna um hríð, en fellur
svo, eftir verður mold og loks urð eða
nakið berg.
Þennan gang atburða má rekja
ki-ingum landið allt. Þannig skráir
náttúran sjálf sögu, sem ekki verður
misskilin, en áríðandi er að lesa ekki
línu skakkt. Nærtækt dæmi um þess-
ar hröðu breytingar má skoða við
austurströnd Skógtjarnar og þar get-
ur líka að líta túngarða, sem sokknir
eru í sjó eða eru um það bil að hverfa.
Ljóst er af þessu, að eftir að komið er
fram um miðja þessa öld verður að
fara að verja veginn út á Álftanes fyr-
ir sjó.
Landbrot
Landið er allt að síga,
segir Jón Jónsson. Og
svo hefur verið um aldir.
Um þetta er fjallað í litlu riti, sem
Garðabær gaf út 1994 (Jón Jónsson:
Frá fjöru til fjalls.) Það er því ljóst að
ekki vantar upplýsingar um þessi mál
en aðeins að leita þeirra.
Skipulagðar rannsóknir á þessu
hófust við Hornafjörð 1951. Boranir
og sýnatökur úr mólögum víðs vegar
á því svæði og viðmiðun við öskulagið
frá gosinu mikla í Öræfajökli 1362
fékkst frumniðurstaða sú að á tíma-
bilinu 1362 til 1952 hafi land þar
lækkað um sem næst tæpa 5 mm á ári
hverju þetta tímabil. Til þess að finna
mót ferskvatns - við sjávarmyndanir
var beitt gi-einingu kísilþörunga
(Diatomea) m.ö.o. kisilgúrs en með
því má með mikilli nákvæmni finna
þessi mörk. Rannsóknum þessum var
haldið áfram kringum landið. Fyrir
nokkrum árum tókst mér að bæta við
athugun í Önundarfirði og fann þar
líka mólög, sem sjór flæðir yfir. Sömu
niðurstöður fengust af athugunum
inn við botn í Berufirði nýlega.
Stórfróðlegt er að lesa í Arbók F.í.
2000 um ágang sjávar norðanlands og
ætti enginn að láta það fi-amhjá sér
fara.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ilagnarssun
Félag eldri borgara
í Kópavogi
Föstudaginn 10. nóv. mættu 23
pör til spilamennsku og var að venju
spilaður Mitchell-tvímenningur.
Hæsta skor í N/S:
Ingibj. Stefánsd. - Þorsteinn Davíðss. 272
Ingibj. Kristjánsd. - Þorsteinn Erlingss. 252
Einar Markússon - Sverrir Gunnarss. 241
Hæstaskorí A/V:
Guðjón Kristjánss. - Lárus Hermannss. 274
Andrés Bertelsson - Bragi Melax 240
Guðlaugur Sveinss. - Magnús Halldórss. 227
Enn er afbragðsþátttaka á þriðju-
dögum og nú mættu 26 pör til leiks.
Hæsta skor í N/S:
Lárus Hermannss. - Kristján Ólafss. 379
EysteinnEinarss.-JónStefánss. 376
Sigriður Pálsd. - Eyvindur Valdimarss. 366
Hæsta skor í A/V:
Garðar Sigurðss. - Vilhjálmur Sigurðss. 427
Aðalheiður Torfad. - Ragnar Ásmundss. 420
Elín Guðmundsd. - Páll Guðmundss. 358
Meðalskor á föstudag var 216 en
312 á þriðjudag.
Föstudaginn 24. nóvember verður
spiluð sveitakeppni í Gjábakka.
Keppt verður við spilafélaga úr
Gullsmára á átta borðum. Fullskipað
er í sveitir.
Bridsfélag
Hafnarfjarðar
Mánudaginn 13. nóvember var
spiluð síðasta umferð tvímennings,
þar sem tvö bestu kvöld hvers pars
gilda til heildarverðlauna.
Úrslit þetta kvöld urðu þannig:
N-S
HalldórEinarss.-TraustiHarðars. 204
Erla Sigurjónsd. - Sigfus Þórðars. 195
Ásgeir Asbjömss. - Dröfn Guðmundsd. 184
A-V
Bjöm Svavarss. - Unnar Jóhanness. 195
Friðþj. Einarss. - Guðbr. Sigurbergss. 192
Gunnar Péturss. - Gunnl. Gunnlaugss. 174
Heildarúrslit þegar reiknuð hafa
verið saman tvö bestu kvöld hvers
pars eru þannig, þegar öll kvöld hafa
verið reiknuð með 100 í miðlung:
HalldórEinarss. - Trausti Harðars. 251
ÁsgeirÁsbjömss.-DröfnGuðmundsd. 239
Friðþj. Einarss. - Guðbr. Sigurbergss. 234
ErlaSigurjónsd.-SigfúsÞórðars. 227
Högni Friðþjófss. - Gunnl. Óskarss. 223
Dagskrá félagsins til jóla verður
þannig:
20. nóv. eins kvölds tvímenningur.
27. nóv. aðaltvím., baróm. 1. kvöld.
4. des. aðaltvímenningur 2. kvöld.
11. des. aðaltvímenningur 3. kvöld.
18. des. Jólasveinakeppni.
Spilað er í Álfafelli, félagssal
íþróttahússins við Strandgötu og
byrjað kl. 19:30.
Bridsfélag
Fjarðabyggðar
Þriðjudagskvöldið 14.11. var spil-
uð fjórða umferðin í aðaltvímenningi
Bridgefélags Fjarðabyggðar og
urðu úrlsit á þessa leið:
Ásgeir Metúsalemss. - Ragna Hreinsd. 33
Óttar Guðmundss. - Einar Þorvarðarson 31
Aðalsteinn Jónsson - Gísli Stefánsson 17
BjamiEinarsson-SvavarBjörnsson 16
Staðan að loknum fjórum umferð-
um er á þessa leið:
Svavar Björnsson - Oddur Hannesson 130
JónE. Jónsson-PéturSigurðsson 109
Aðalsteinn Jónsson - Gísli Stefánsson 63
Magnús Bjarnason - Búi Birgisson 49
Jón
Jónsson
Það er því fullkom-
lega Ijóst að landið
allt er að síga og að
svo hefur verið um
aldir. Ekki þarf annað
en að líta á kort með
dýptarlínum til að
sannfærast um það.
Einkar málandi er að
sjá hvernig gömlu
firðimir skerast inn í
landgrunnið utan við
núverandi firði og
dali. Þykkust fersk-
vatnsjarðlög fann ég
við Dyrhólaós í Mýr-
dal, 7,7 m neðan við
meðalhæð sjávar þar.
Vel þekkt er það
um víða jörð að eldfjallaeyjar síga
vegna mikillar upphleðslu þungra
gosefna, sem á þær hefur hlaðist.
Náttúran skráir söguna. Það þarf
bara að lesa rétt og varast línufeil.
Ekki hefur mér enn heppnast að
finna mismunun milli landshluta hvað
þetta varðar. Sé svo, ætti það vænt-
anlega að koma fram á mælingum frá
gervimána (Satellit). Vart verður sá
um hlutdrægni sakaður og allar deil-
ur ættu þá að sjálfdeyja.
Ibúa höfuðborgarsvæðisins ætti
vart að þurfa að minna á hvað sjór
gengur þar ört á land og það leiðinda
frumhlaup að drífa ráðhús borgarinn-
ar í Tjömina, sem Reykjavík er búin
að vera að nauðga í meira en hálfa öld
til augnayndis íbúum og landsmönn-
um öllum og gestum þeirra. Ekki
vildi svo Hafnarfjörður minni vera og
flýtti sér að hnoða stórhýsum niður í
hafnarsvæðið. Næsta Ijóst er að þess-
ar byggingar nýtast vart meira en
þrem kynslóðum frá og með þeim,
sem nú em að sjá dagsins Ijós.
Eftir miklar vangaveltur og nokkr-
ar mælingar hef ég breytt fyiri tölu
um líklegt landsig í 3,8 mm á ári. Það
skal fúslega játað að hér er ekki um
að ræða neinar strangvísindalega ná-
kvæmai' mælingar en þær hafa þann
kost að vera gerðar á
staðnum þar sem sýni var
tekið og samtímis því. Á
þetta kom svo margra
mánaða þrotlaus vinna
við smásjárrannsóknir,
sem ekki era neitt
áhlaupaverk, en þetta vit-
um við nú, en af mörgum
„ft'ammámönnum“ okkar
ástkæra, auðsælu þjóðar
virðist um of tamt að
þegja þunnu hjjóði við
nöldri kjósenda sinna,
stangist þær á við eitt-
hvað heimagert munstur.
I skrautþrungnum há-
tíðarræðum freyðir af lofi
um hæfni og ágæti okkar
vísinda- og fræðafólks á öllum svið-
um. Því trúi ég að sjálfsögðu öllu og
meiru til, en verði til þeirra ráða leit-
að og ráðin ekki falli alveg inn í
heimatilbúið munstur, er eins víst að
aftur sé þagað þunnu hljóði. Lagðar
hafa verið fram hugmyndir um jarð-
göng milli lands og Eyja og nokkur
hópur manna (vonandi ekki líka
kvenna) virðist hafa sest á strenginn.
Þykir það traustvekjandi?
Á sama tíma er steinhljóð um
vandamálið á Breiðamerkursandi,
sem færist nær með þungum hraða.
Flóðahætta og landbrot
Hvers vegna brýtur sjór land? Al-
mennt mun skuldinni skellt á veður-
ofsa, en það nægir hvergi nærri til.
Orsökin er einfaldlega sú að sjór og
land era ekki í jafnvægi. Sjór brýtur
ekki kyrrstæða strönd nema óvera-
lega og staðbundið í aftökum.
Ég vona að lesendum verði Ijóst að
hér hafa verið dregin fram atriði, sem
auðvelt er að staðreyna.
Og því tel ég að nú sé kominn tími
til að endanlega þurrka út allar glans-
myndir um landfyllingu í Arnarnes-
vog.
Höfundur erjarðfræðingur.
Ábyrgð
áreiðanleiki!
Gullsmiðir
CERUM VID ALLFLESTAR GERDIR VOCA
ÓLAFUR GISLASON
SliNDABORG 3
www.oiafurgisla:
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Silhouette
ár og öld
Við kynnum
Re-Nutriv
Intensiv Lifting Serum
frá Estée Lauder
Hér er komin enn ný viðbót við
Re-Nutriv Intensive Lifting línuna.
Unaðslega mjúkt kristallafleyti, sem
nýtir nýjustu tœkni til að verjast
öldrun húðarinnar. Það veitir sam-
fellda viðgerð og vernd, gerir húð-
ina áþreifanlega stinnari og ung-
legri, dregur úr smáhrukkunum og
jafnar áferðina, svo húðin verður
silkimjúk. Sérstök verndarefni við-
halda áhrifunum.
Þessi nýuppgötvaða efnablanda
eflir virkni annarra snyrtivöruteg-
unda f Re-Nutriv línunni.
Notaðu hana ásamt þeim og pú
sérð muninn.
Því lofum við.
Kringlunnl,
sími 5689033.
Estée Lauder ráðgjafi verður í versl-
uninni í dag, föstudag, frá kl. 13-18
og laugardag frá kl. 12-16.