Skírnir - 01.01.1911, Blaðsíða 43

Alheimsmál.
43
Orðaskipunin er ekki einskorðuð við neinar fast-
ákveðnar reglur, enda geiir þolfallið það óþarft; öll nafn-
orð og lýsingarorð andlagsliðsins í setningunni eru höfð í
þolfalli; vitanlega er þó þeim orðum vanalega skipað
saman, er saman eiga, nema eitthvað sérstakt sé því til
fyrirstöðu. Eina orðaskipunarreglan er sú, að neitunin
ne á ætíð að standa næst á undan sögninni.
Af þvi, er hér hefir verið sagt, er auðsætt, að Esper-
anto er mjög svo auðlært mál, einkum fyrir Norðurálfu-
þjóðir og Ameríkumenn, því þaðan eru orðstofnarnir lekn-
ir. Og jafnvel Japönum og Kínverjum veitir, að sjálfra
þeirra sögn, mun léttara að læra það en nokkurt Norður-
álfumál. Málfræðina má læra á einni klukkustund. —
Aðalókosturinn, sem fundinn hefir verið Esperanto til foráttu,
er þess eðlis, að hann hlýtur að fylgja hverju því gervi-
máli, sem einfalt á að vera og auðlært; það er þurleik-
inn og tilbreytingaleysið. Hljómfagurt mál er Esperanto
í verunni. En sá er hængur á að beita því til ljóðagerð-
ar, að jafnan verður að ríma nafnorð við nafnorð, sagnir
í nútíð við sagnir í nútíð o. s. frv. Sömuleiðis er það
óviðfeldið, að Ijóðlínurnar verða jafnan að enda á kvenn-
hendingum. Sumir hafa að vísu reynt að fá karl-hending-
ar með því að fella niður endinguna o í nafnorðum; en
sá er gallinn á, að það rýrir hljómfegurð málsins og svift-
ir hana að miklu leyti einkennisblæ sinum. Á hinn bóg-
inn ber þess að gæta, að aðalhlutverk Esperantos lýtur
ekki að skáldskap, heldur að því, að vera verslunarmál
og vísindamál. Það mun naumast taka því að þýða
annað af fagurfræðilegum bókmentum á Esperanto en rit
í óbundnu máli — og ef til vill söngteksta, því að málið
lætur einkarvel að söng, sakir þess hversu auðugt það er
að mjúkum sérhljóðum.
Ekki alls fyrir löngu var kjörin nefnd manna, úr
flokki vísindamanna og annara menningarfrömuða hvaðan-
æfa úr Norðurálfunni, í því skyni að hún skyldi greiða
götu alheims-málshugmyndarinnar, án þess þó að fastráða
nokkuð um valið að svo stöddu. En fyrir nærfelt tveim