Skírnir - 01.01.1911, Page 84

84
Frá útlöndum.
Jiðinu og varðlið konungshallarinnar sneri gegn uppreisnarmönnum
Qg varð nokkurt mannfall af hvorumtveggju, en þó ekki mikið.
Gekk svo alla nóttina.
Því tjóni urðu uppreisnarmenn fyrir, að þeir mistu einn af
helztu fyrirliðum sínum þegar í byrjun bardagans. Hann hót
Candido dos Reis og var sjóliðsforingi. Hafði hann ráðið mestu
um það meðal foringja samsærismanna um kvöldið, að uppreisnin
væri hafin þá þegar. Sú saga gekk lengi, að hann hefði fyrirfarið
sór sjálfur; hefði honum þótt uppreisnin eigi takast svo vel í
byrjuninni sem hann hafði ætlað og hann þóttist nú sjá fyrir, að
þeir félagar yrðu bráðlega ofurliði bornir af hersveitum þeim, er í
móti stóðu, en sjalfum sór kendi haun um, að flanað hefði verið
um of að fyrirtækinu, og tók sér þetta svo nærri, að hann vildi
eigi lifa og skaut sig. Svo var sagan sögð. Onnur saga segir, að
hann hafi fallið fyrir vopni anuars manns. En hvort sem heldur
er, þá er það víst, að byltingamenn telja sér mikinn mannskaða
orðinn við fráfall hans, og harma það mjög.
Þegar leið fram á morguninn 4. október, tóku herskip, sem
lágu á höfninni í Lissabon, að skjóta á konungshöllina, og varð
hún fyrir miklum skemdum af þeirri skothríð. Konungur var þar
og móðir hans, en herlið hafði varið höllina fyrir uppreisnarmönn-
um. Nú tók bardaganum að halla á konungsmenn, en hinir sóttu
fast fram. Um morguninn komu hersveitir úr nágrenninu við
Lissabon inn til borgarinnar og gengu ýmist í lið með uppreisnar-
mönnum eða konungsmönnum. Sem dæmi um það, hvernig til
hafi gengið, er það sagt, að í einni fótgönguliðsdeild var hér um
bil jafnmargt af hvorum um sig, konungsmönnum og uppreisnar-
mönnum. Sló í bardaga milli þeirra út úr því, hvorum skyldi
fylgja, og í þeim bardaga fóllu margir, þar á meðal yfirforinginn.
En viðureigninni lauk svo, að uppreisnarmenn urðu ofan á, og
gengu þá kouungsmenn, sem uppi stóðu, þeim á hönd og fylgdu
þeim til liðveizlu við uppreisnarmannaflokkinn. Líkt var víðar.
Hermennirnir brutu upp vopnabúrið og fengu borgurunum vopn í
hendur. Borgarlvðurinn var yfirleitt uppreisnarmanna megin, og
sagt er, að er stórskotalið konungsmanna eitt sinn ógnaði með því,
að skjóta á múginn, hafi menn þyrpst saman framundan byssu-
kjöftunum. Sýnir þetta, að menn hafa ekki búist við mikilli
harðneskju frá hálfu þeirra, sem vörn hóldu uppi frá konungs
hendi. Enda gengu nú fleiri og fleiri af þeim yfir til uppreisnar-
manna. Þegar leið fram á þriðjudaginn, 4. okt., varð brátt auð-