Skírnir - 01.01.1911, Qupperneq 85

Prá útlöndum.
85
séS, hvorir sigra mundu. Flögg nppreisnarmanna komu upp í
hverri götunni eftir aðra, til merkis um, að þar væru þeir orðnir
sigurvegarar, eu flöggum hinna fækkiði að sama skapi. En allan
þann dag var barist, og svo næstu nótt, alls yfir 30 klukkustund-
ir. 5. október var alt orðið á valdi uppreisnarmatma, og þá fyrst
bárust fregnir af byltingunni út um heiminn, því uppreisnarmenn
höfðu skorið sundur fréttaþræðina, til þess að engar fregnir bærust
af bardaganum, meðan á honum stóð. Fyrstu fregnirnar skýrðu
frá því, að Manúel konungur væri rekinn frá ríki og lýðveldi sett
á stofn. En rétt á eftir kom sú fregn, að Theophilo Braga hefði
tekið að sér, að verða fyrsti forseti lýðveldisins.
En það er frá Manúel konungi að segja, að þegar herskipin
tóku að skjóta á konungshöllina, var honum ráðlagt, að flýja það-
an, og gerði hann það, fór ásamt móður sinni og ömmu út úr
borginni. Komust þau síðan út á listiskip, er konungur átti þar
á höfninni og héldu á því til Gíbraltar með fylgd enskra herskipa.
Yar þeim þar vel tekið af Englendingum, og þar dvöldu þau um
hríð, en siðan hélt konungur til Englands.
Byltingamenn skipuðu nú nýja stjórn og var svohljóðandi til-
kynning um það send út um heiminn kvöldið 5. október:
J>I>jóðin og herinn hafa rétt í þessu afnumið konungsveldið og
lýst Portúgal lýðveldi samkvæmt óskum, er menn hafa lengi búið
yfir. Gleðinni yfir þessu er ekki hægt að lýsa. Það hefir verið
mynduð bráðabirgðastjórn, og er hún svo skipuð: Forseti: Theo-
philo Braga; innanríkisráðherra: José de Almeida; hermálaráðherra:
Xavier Barretó óberst; dómsmálaráðherra: Alfonso Costa; flotamála-
ráðherra og nýlendnmálaráðherra: Azevedo Gomes; utanríkismála-
ráðherra: Bernadino Machado; verknaðarmálaráðherra: Antonio Luiz
Gomes. Stjórnin hefir með samhug allra borgara trygt almennan
frið ott reglu. Sífelt streyma að, utan úr hóruðunum, yfirlýsingar
um, að stofnun lýðveldisins só tekið með hinni mestu gleði.
Theophilo Braga, forseti.«
Allir foringjar í her og flota hét.u hinni nýju stjórn þegar
hylli og trygðum. Til alþjóðar í Portúgal birti nýja stjórnin svo-
hljóðandi ávarp:
»PortúgaIsmenn ! Þjóðin, herinu og flotinn hafa lýst yfir
stofnun lýðveldisins. Konungsættin Braganza, sem glæpsamlega og
með ásetuingi hefir spilt þjóðfriði í laudinu, er fyrir fult og alt út
rekin úr Portúgal. Þessi atburður er vottur um djarfleik og
hreysti þjóðarinnar og fyllir hjörtu allra föðurlandsvina með fögn-