Alþýðublaðið - 15.01.1960, Qupperneq 4

/
manna i
! ÞINGKOSNINGAR
eiga að fara fram í Sví-
4þjóð á næsta hausti, og
jafnaðarmenn hafa und-
irbúið stefnuskrána með
^óðum fyrirvara- Nefnd
tneð Erlander forsætis-
ráðherra sem formann
ixefur samið frumvarp að
.stefnuskrá, sem taka á
til meðferðar á flokks-
fjinginu í júní.
S tef nuskrárf rumvarpið
gerir ráð fyrir, að því er
várðar dægurmál og stefnu-
tnið, sömu meginleiðum og
flokkurinn hefur farið á ár-
unum eftir stríðið. Það er
■<by.ggt á þörf líðandi stundar
Og því, sem þegar hefur á-
unnizt, stefnt að frekari upp-
fcyggingu farsældarríkisins og
fjetta er, sem og nafnið bendir
tii „stefnuskrá fyrir yfir-
standandi 4íma.“
í blaðaskrifum um stefnu-
slcrána hefur því verið fram ..
Iialdið, að lausara sé að orði
kveðið um þjóðnýtingu en í
eldri stefnuskrám fyrir kosn-
ingar, og í röðum borgara-
flokkanna hefur verið uppi
talsverður áhugi á því, hve
langt yrði gengið í „reikn-
ingsskilunum við Karl Marx.“
Það er raunar hreinasti út
úr dúr að draga .Marx inn í
jþessar umræður. Hvað Sví-
þjóð snertir eru þessum reikn-
, ingsskilum lokið fyrir löngu,
. og að þessu leyti kemur ekk-
. ert nýtt fram í stefnuskránni.
— o —
Höfuðlínurnar í stefnu-
skránni hafa verið settar fram
á nýjan hátt, en eru þó hinar
sömu og áður. Á það er bent
í stefnuskránni, að farsældar
samfélagið hafi þegar útrýmt
naargs konar rangindum, sem
einkenndu hið kapitalistiska
þjóðfélag, en þó skortir enn
nægilega styrk lýðræðisleg
-tök á valdastöðum at-
vinnulífsins. Fjöldi launbeg-
, anna, sem vinna hjá einkafyr-
irtækjum, eru enn háðir á-
kvörðunum hinna fáu, og
frjálsræðj il að velja sér at-
vinnu eftir upplagi og áhuga
er enn takmörkunum háð.
Jafnaðarmenn vilja láta
hugsjónir lýðræðisins ráða
allri skipan samfélagsins og
samsk ptum manna á milli,
; svo að hver einstaklingur
eigi kost á auðugu og þrótt-
miklu lífi. Með þetta fyrir
. augum vilja jafnaðarmenn
’ umskapa hina efnahagslegu
og félagslegu skipan þjóðfé-
lagsins, á þann hátt að ráðin
yfir framleiðslunni og skipt-
ingu hennar komi í hendur
allrar þjóðarinnar.
Þetta er nánara skilgreint
bæði í stefnuskránni sjálfri
og eins fyrirætlunum um dæg-
urmál, þar sem rætt er um
einstök atriði atvinnulífsins.
Yfirleitt er samvinna milli
allra framlelðsluafla mikil-
vægt atriði í, stefnuskránni.
Það á að efla einkaframtak
í þeim sviðum, þar sem það
kemur ,í ljós, að unnt er að
sameina framfaravilja og á-
ábyrgðartijfinningu fyrir.
neylendum og starfsliði við
hagkvæman atvinnurekstur.
Atvinnurekstur á vegum
heildarinnar getur Ver.ð rek-
inn af ríkinu, -sveitarfélögum
eða með samvinnusniði, og á
mörgum sviðum getur bein
samvinna milli slíks atvinnu-
rekstrar og einkaframtaksins
verið eðlileg. Jafnaðarmenn
vilja hafa frjálst val milli
þessara rekstursforma, án
þess að vera bundnir af við-
teknum skoðunum um skilin
milli þjóðnýtingar og einka-
reksturs.
í þeim tilgangi að skapa
efnahagslegt lýðræði, meiri
framleiðslu, næga atvinnu og
réttláta skiptingu teknanna á
að samhæfa öll þessi rekst-
ursform undir forustu þjóð-
félagsins, svo að framleiðslu-
möguleikarnir verði notaðir
út í æsar. Jaínaðarir.enn
vilja efla nýskipan atvinnu-
lífsins á öllum sviðum. Lögð
er áherzla á lýðræðislegt eftir
lit með valdastöðum efnahags
lífsins. Kjarnorka skal nýtt
undir forustu hins opinbera
og hagkvæmari aðferðum skal
koma á í landbúnaði og skóg
arhöggi.
Rækilega er farið út í áætl-
unarbúskap fyrir landshluta
og einnig atvinnumöguleik-
ana. Þá er um það rætt, hvern
ig verkafólki skulu tryg.gð
meiri áhrif á atvinnufyrirtæk-
ið, sem þð vinnur hjá. Þetta
á auðvitað fyrst og fremst
að vera verkefni verkalýðs-
hreyfingarinnar,enflokkurinn
vill leggja þar sterklega hönd
á plóginn. Réttur hvers ein-
asta manns til að-fá vinnu er
settur fram í þessum hluta
stefnuskrárinnar, og þar sem
45 stúnda vinnuvika er ný-
lega komin til framkvæmda,
er sett fram krafa um 40 st.
vinnuviku.
F.jármagnsmyndun fyrir
þjóðfélagsheildina og at-
vinnuvegina verður fyr'.r
sparnað beggja aðila, ein-
staklinga og þjóðnýttra fyrir-
tækja. Um stefnuna í skatta-
málum er sagt, að þá eigi
menn að bera eftir getu, enda
þótt stighækkandi skatta
skuli ekki leggja á svo frek-
lega, að það verði til að draga
úr vilja manna til sparnaðar.
Þá er og gert ráð fyrir, að
bankar og tryggingarstofn-
anir verði meir undir stjórn
almennings, án þess þó að
ríkið taki þær algerlega undir
sig.
í stefnuskrá sænskra jafn-
aðarmanna hefur jafnan ver-
ið atriði um að taka upp lýð-
veldisskipulag. Tillaga kom
fram um að sleppa þessari
grein, en hún var felld með
miklum atkvæðamun í nefnd-
inni. Þetta er rökstutt þannig
í stefnuskránni, að forréttindi
sem tekin eru að erfðum, og
er þar vitaskuld átt við kon-
ungdóminn, sarnrýmist ekki
grundvallarreglum lýðræðis-
skipulagsins. En einmitt nú,
þegar almenningsálitið er far-
ið að hallast á sveif með jafn-
aðarmönnum í þessu efni, er
unnt að gera kröfuna um lýð-
veldi að veruleika.
Þingræðið er í stefnu-
skránni grundvallaratriði
stiórnskipulagsins. Þjóðkjör
fulltrúa er eðlilegt fyrirkomu
lag í nútíma þjóðfélagi. —*
Þióðaratkvæði, sem gert er
ráð fyrir í undantekningartil-
fellum, á að vera ráðgefandi.
Gert er ráð fyrir áfram-
haldandi hhttleys:sstefnu í ut-
anríkismálum. Svo er að orði
koraizt í stefnuskránni, að
þróunin eftir stríðið hafi sýnt
fram á það, að nauðsynlegt sé
fvrir jafnaðarmenn að standa
fast á hlutleysisstefnunni, og
sú stefna skal studd af sterk-
um vörnum.
Framhald á 14. síðu.
ENN m VAN DER LUBBE
og þing-
húsbrun-
JT
VENJULEGA er litið á
þinghúsbrunann í Berlín 1933
sem pólitískt svindilbrask —
verk nazista, sem hafi ætlað
að varpa sökinni á kommún-
ista og opna sér þannig leið
til valda. Þetta er sú túlkun,
sem gefin er á máknu í flest-
um þýzkum kennslubókum og
viðurkennd af langflestum.
Um það er ekki að villast,
að nazistar notuðu sér brun-
ann til hins ýtrasta og gerðu
allt, sem þeir gátu, til að
flækja kommúnista í málið, en
a. m. k. einn maður, sem rann
sakað hefur málið, þverneit-
ar, að þeir hafi nokkra hug-
mynd um brunann fyrirfram.
'Vestur-þýzka fréttatímaritið
Der Spiegel hefur nýlega lok-
ið við að birta greinaflokk
eftir Herr Fritz Tobias, opin-
beran starfsmann í Hannov-
er. sem byrjaði árið 1955 að
safna gögnum um brunann,
sem mörg hver voru ekki að-
gengileg á meðan nazistar
sátu að völdum.
I stuttu cnáli heldur hann
iþví fram að Van dar Lubbe,
ungi Hollendingurinn, sem
dæmdur var tiíl dauða fyrir
að kveikja í byggingunni.
ihafi ekki verið hálfgeirður fá-
viti í þjónustu nazista, heldur
heilbrigður maður, mjög
vinslri sinnaður, er ákveðið
'hafi sjálfur, og næstum án
lumhugsunar, að koma fraim
einhverjum mótmælum g&gn
Ikapítalismanum.
STÓRBLAÐIÐ The Times
í Lundúnum átti fyrir
skemmstu viðtal við Herr
Tobias. þar seim hann segir,
að eitt' af markmiðuð sínum
imeð greinunum sé að biðja
anenn að gæfca varúðar í því
að kenna mesta sbálkinum
um allt umhugsunarlaust.
Þá kveðst hann telja þessa
'beiðni sína skipta máli fyrír
samskipti austurs og vesturs,
þar sem hvor aðilinn um sig
sé of fús til að tkenna hinum
um svo til allia hluti.
iHann kvaðst .ekki hafa
neina löngun til að firra naz-
ista ábyrgð. Hann var sjálfur
fórnarlamb ofsókna nazista og
er enn þann dag í dag vinur
Torglers, kommúnistaleiðtog-
ans, sem ásamt þrem Búlgör
um, þar á meðal hinum fræga
Dimitorv, var stefnt fyrir rétt
með Van der Lubbe, og sýkn-
aður. En hann er sannfærður
um, að sú trú, að nazistar hafí
kveikt í — það var almennt
talið, að Karl Ernst, foringi
S.A. (brúnstakkanna) í Ber-
lín, sem síðar var drepinn á
nótt hinna löngu hnífa, hefði
staðið fyrir því — standist
ekki frammi fyrir þeim sönn-
unum, sem hann hafi fundið.
HANN þykist ekki vita alla
söguna. Sum skjöl eru týnd,
í önnur er ekki hægt að ná frá
Austur-Þýzkalandi. Hann tel-
ur, að hin síðarnefndu mundu
styðja skoðun hans um, að
Vian der Lubbe hafi unnið
upp á eigin spýtur, og það sé
ástæðan fyrir því, að komm-
únistar vilji ekki láta þau af
hendi.
Ef tiji vill eru veigamestu
skjölin, sem hann vitnar í,
skýrslur um samtöl niazistaleið
toganna og stjórnarfunda.
Hann telur þær sýna, að naz-
istar hafi vissulega haft á
prjónunum allsherjar árás á
vinstrimenn — er gera átti
eftir þingkosningarnar.
TI'LRAUNINA til að not-
færa sér þinghússbrunann
mat á greinunum og hefur til
athugunar frekari rannsókn,
er nýtti gögn Herr Tobias.
segir hann hafa verið gerða
undirbúningslaust og hafi
hún alls ekki tekizt vel. Hann
finnur engar sannanir fyrir
því, að Van der Lubbe hafi
nokkru sinni haft samband
við nazista, eða að aðrir en
hann hafj tekið þátt í að
kveikja eldinn ,eða að tafið
ihafi verið af ásettu ráði fyrir
brunabílum, þar til eldurinn
var búinn að ná öruggum tök-
um, eða að deyfilyfjum hafi
verið beitt til að hindra van
der Lubbe í að segja sann-
leikann við réttarhöldin.
Greinar þær, sem birzt hafa
í Der Spiegel eru aðeins um
fimmti hluti handrits Herr
Tobias, segir The Times að
lokum, og margt af því viröist
fremur ófullnægjandi, en
Herr Tobias hefur bent á all-
margar vitaðar staðreyndir,
sem ekki samrýmast auðveld-
lega þeirri trú, að nazistar
hafi lagt á ráðin um brunann
eðia hefðu einhverju að leyna.
Samtímasögu-stofnunin í
Múnchen hyggst gefa út stutt
15. jan. 1980 — Alþýðublaðið