Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1887, Blaðsíða 8

8
inni; en til þess að ganga úr skugga um þetta, hefði þurft að
vega fosforsýruna í báðum tilraununum, en efnið var ekki nægi-
lega mikið til þess að jeg gæti það. En sje fosfor í hinum or-
ganiska parti hvíta efnisins, þá má af því draga allmerkilega á-
lyktun um uppruna þess. Organiskt efni, sem köfnunarefni og
fosfor er i, og að öðru leyti hefir þau kemisku einkenni, sem jeg
hefi fundið hjá efni því, sem um er að ræða, sver sig eflaust í
ætt við þann flokk eggjahvítuefnanna sem kölluð eru Nukleoal-
bumin, en eitt hið almennasta og mest notaða nukleoalbumin er
osteýnið (kasein) í mjólkinni. En fyrir þá sök, að mjer hefir ekki
tekizt að sanna til hlýtar, að fosfor sje til staðar, verður að kom-
azt eptir uppruna hvfta efnisins á annan hátt. Ef vjer nú, áður en
vjer tökum þessa rannsókn fyrir, athugum hvað vjer höfum feng-
ið að vita um organiska efnið: að organiska efnið er einn af
helztu pörtum hvita efnisins og hefir að nokkru leyti verið sú
grind, sem hefir gefið því sína lögun, að organiska efnið hefir
inni að halda talsvert köfnunarefni, og að á því hafa lifað og þrif-
izt ótal sveppir, og loksins að því fylgir mikið af fosforsýru og
kalki, þá má af þessu með áreiðanlegri vissu draga þær ályktanir:
að organiska efnið hafi ekki af tilviljun blandazt. saman við hvíta
efnið, og að jað sje leifar af einhverju eggjahvítuejni.
Hvíta efnið hefir, eins og sagt hefir verið áður, fundizt í ösku,
auðsjáanlega eptir húsbruna, í þessu hvíta efni er organiskur part-
ur, sem köfnunarefni kemur fyrir í, auk þess er í hvíta efninu mik-
ið af fosforsýru og kalki, og í sjálfum organiska partinum er mjög
liklegt að fosfor komi fyrir ; allt þetta bendir á lík efni og ostefm
úr mjólk. En sökum þess að ekki er fyllilega sannað, að fosfor
sje f organiska efninu sjálfu, þá væri ástæða til að spyrja: geta
ekki þau einkenni, sem vjer höfum fundið, átt eins vel við einhver
önnur dýra-eða plöntu-efni. Til þess að geta svarað þessari spurn-
ingu, verðum vjer að rannsaka mínerölsku efnin í hvíta efninu, og
af rannsókn þeirra og samanburði reyna að draga nýjar ályktanir.
J>ess skal þá fyrst getið, að einn af minerölsku pörtunum í
hvita efninu, kemur aldrei fyrir með eggjahvítuefnum hvorki úr
dýrum nje plöntum. |>etta efni er leirjörð. f>að er nú ekkert efa-
mál, að mestur hluti leirjarðarinnar i hvíta efninu úr krukkunni nr.
i. er í sambandi við fosforsýruna, og sama má einnig segja um
talsvert af leirjörðinni í hvíta efninu úr hinum krukkunum, þó er
þar nokkuð af leirjörðinni að Hkindum sameinað kísilsýru, og verð-
um vjer að ætla, að það hafi blandazt saman við hvíta efnið af til-
viljan. þrátt fyrir það, þó að þessu sje þannig varið, að leirjörð-
in sje mestöll í sambandi við fosforsýruna, þá verð jeg að vera á
þeirri skoðun, að öll leirjörðin sje til komin á þann hátt, að berg-
tegundirnar í jörðunni, einkum blágrýti, hafi smám saman eyðzt