Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1887, Blaðsíða 16

i6
myndazt úr, hafi komið mjög nálægt brennandi eldi. Nú vitum
vjer af reynslunni, að þegar eggjahvítuefni eru hituð upp með öllu
því vatni, sem í þeim er, þá belgjast þau mjög upp og verða loks-
ins holótt og eins og sveppar. Mjólkurostefnið er að þessu leyti
mjög einkennilegt. Sjóði maður mjólk í járnpotti yfir eldi, og sje
ekki hrært vel í mjólkinni, meðan soðið er, þá veit hver kona að
mjólkin vill brenna við og veróa söng. Innan á pottinum myndast
þá þykk skóf, sem er holótt og eins og sveppmynduð. Myndin 5
á spjaldinu II er ljósmynd af mjólkurskófum í náttúrlegri stærð.
Holurnar f mjólkurskófum líkjast í rauninni ekki holunum í hvíta
efninu; þær eru ekki eggmyndaðar eins og holurnar í hvíta efninu
í krukkunni nr. 1, eru víðari að framan og líta út eins og þær
væru sprengdar. þ>að eru þær líka; potturinn hefir verið svo heit-
ur að skófirnar hafa þornað mjög fljótt og vatnsgufan, sem ekki
hefir komizt nógu fljótt út, hefur því sprengt holurnar. Vjer get-
um því álitið mjög líklegt, að hitinn, sem holurnar í hvíta efninu
hafa myndazt við, hafi ekki verið svo mikill sem hitinn, er skófirn-
ar í myndinni 5 hafa myndazt við1.
1 frásögninni um brennuna er þess getið að brennumenn hafi
kveykt í húsunum með arfasátu, sem borin var upp á loptið í skál-
anum. Vjer getum nú hugsað oss, að matvælin hafi verið geymd
á gólfinu í skálanum, og að þakið hafi fallið ofan á geymsluhúsið
þegar á leið brennuna, síðan hafi viðirnir brunnið þar og myndað
heitt öskulag utan um skyrkeröldin, þar við hafi keröldin sviðnað
eða brunnið, og hefir hitinn haldizt lengi í öskunni; við þennan
langvinna hita hefir skyrið þornað og orðið holótt og sveppmynd-
að í öskunni.
Jeg gjörði margar tilraunir til þess að búa til úr vatnsbornu
ostefni líkt efni og í krukkunni nr. 1, en þær heppnuðust ekki.
Loksins reyndi jeg einnig við íslenzka skyrið og tókst mjer það þá
á endanum, með því að þurka það. Jeg ljet dálítið af skyrinu, sem
mjer var sent frá íslandi, í lítið bikarglas, glasið var síðan sett
inn í þerriskáp, sem jeg hitaði upp lítið eitt yfir ioo° C. J>egar
1) Að aska úr mjólkurskófum sje aðeins neutröl sölt eins og askan
úr mjólk og osti, sem búinn er til úr ósúrri mjólk, má sjá á þeirri rann-
sókn, sem jeg set hjer eptir sjálfan mig :
Aska úr mjólkurskófum.
Fosforsýra........ 38,64 j°
Kalk.............. 38,58 —
Magnesía ...... 2,86 —
Kalí................9,12 —
Natron..............4,53 —
Járnsýringur . . . . 0,56 —
Brennisteinssýra . . . 5,57 —
Samtals 99,86