Heimdallur - 01.11.1884, Blaðsíða 2

Krossgangan.
Eptir Kristian Elster.
Uppi á eyöi fjöllum milli byggða í Noregi
eru hér og hvar heiðabæir, er svo eru kallaðir,
par sem góð er útbeit. Yfir bæjum þeim, sem
ei'U nokkuð úr þjóðleið milli héraða, livílir slík
ömurleg depurð, að hverjum þeim rís hugur við,
sem er óvanur því, að sjá mannbýlí uppi við
jöklabörð.
Ef mann ber sjálfan að úr neðri byggð og
auðugri, ef maður kemur beint út úr menn-
ingarlífinu með margbreytni þess og litafjöld,
ineð hugsunarveldi það, sem í því ríkir, eða
þegar svo vill til, sem nýlega skeði, aö loptfar
ber upp á þessar jökulköldu slóðir eins og hita-
gust úr stórbruna í heimslífinu, og leiðir tvær
myndir, mynd hins æsta heimslífs og mynd hins
dapurlegasta fjallalífs, -fram fyrir hugsjón manns,
— þá leitar hugurinn um hríð fyrir sjer að ein-
hverju sambandsmerki, er beri vott um, að
maður hafi fyrir sjer sama mannlífið með hinum
sömu frumkröptuin, og þaö er eins og maður
verði reykull í trúnni á hið mikla orð um sam-
eiginn uppruna alls mannlífs, sameigin frum-
kjör og sameigna lífsvon; það er eins og maður
hefði fyrir sjer kalinn iim á hinni miklu
skepnu, og maður fær ekki bundizt þeirrar
spurningar: hví var þetta skapað?
Og líti maður einungis á hið ytra líf hjer
efra, þá leysist heldur ekki trú manns og traust
úr þeim klakalæðingi, sem fjötrar það eins og
hann fjötrar víðlendiö, sem augað starir út yfir.
Ef maður kemur hingað um vetrartíma,
þegar öskrandi byljir dynja á hinni íeykilegu
víðáttu, þegar allt er hvítt sem rjúkandi sær,
hvfnandi moldviöri, er keyrir niður fannir, sem
hylja mann og hest og færa húsin í kaf upp að
þakskeggi; ef maöur er staddur hjer í þessari
æðisgengnu vetrar grimmd, seni vofir yfir dal-
botninum þarsem sjórinn hinsvegar grefur von
dalbúa, og ef Ijóstíra úr húsi niðri í fannkerginu
þytur vindarins og skruðningur í snjóskriðu er
hinn einasti lífsvottur, — þá verður vonin um,
að þetta líf standi í sambandi við hið auðugra
líf á neðri stöðuin, að ljósi, sein blaktir í vindi.
Og þegar maður daginn eptir slíkt óveður sjer
fólk, sem er eins og skinin bein, verða að
grafa gat á snjóinn til að fá sjer lopt og Ijós, þá
lítur so út sem ervitt sje fyrir þessa fjallabúa að
afla sjer meira enn solítillar andlegrar glætu, so
að hægra verði að lifa nýja nótt niðri í snjónum.
I'egar vorið kemur þá lítur so út sem það hafi
ekki önnur áhrif á fjallahúana enn þá lángi
út í víða veröld, eðaað minnsta kosti niðrí dalinn,
þar sem þeir sjá, að vorið muni vera miklu
blíðara, því upptil fjallanna éi' ennþá skafl við
skafl um allar heiðarnar. Eins er hver á lögð
ennþá, nema kannske rjett við bakkana. Um
þessar mundir er reyndar fariö yfir fjallið. I’að
eru einkum verzlunarmenn, sem eiga leiö milli
byggðanna, en vegurinn er ekki betri enn so, að
fjallabúar verða að fylgja þeim og tosa far-
! angri þeirra yfir fannirnar. Eegar sumartíminn er
löngu búinn að þýða allar menjar um veturinn
niðri í byggðinni og allt er á tjá og tundri um
i sveitina, þá fer líka loksins að þiðna og grænka
upp til fjallanna, en þaö er mjög óvíða að risið
i sje hærra enn so, að móleitt lyng eða grár mosi
koini í staðinn fyrir snjóinn. Nú fer maður og
maður að leggja leið sína upp og fjallabúarnir
bregða sjer líka niður í sveitina, en hvaða tími
árs sem er eru viðskiptin milli fjallabúanna og
allra annara manna á guðs grænni jörðu mest
fólgin í sögum, sem hafa opt verið færðar und-
arlega í stílinn á leiðinni og taka þá ekki
síður stakkaskiptum þarna uppi í kuldanum.
Ik) þetta andlega líf sje ekki mikið, þá er þaö
þó vottur um, að fjöllin eru byggð ból og víst
er það að fjallabúarnir eru menn eins og hverir
aðrir.
Hið andlega líf kemur að vísu opt undarlega
f'ram uppi á heiðunum, eins og eðlilegt er. Ikið
er opt í þvl kyrkingur eins og hrísi og það er
opt eins hrufótt og hrísbörkurinn, en enginn
efast lengur um það, að sama eymd vofi yfir
lífinu hjer og annarstaðar. I’að sjá allir, að
það er sami harmurinn, sem hrjáir það og sama
sólbirtan, sem veitir því vöxt og viðgang. Mað-
ur heyrir opt getið um grimmd og blóðsúthell-
ingar í stórorustum. Sömu hvatirnar eru til
hjá fjallabúum. Ef einhver hetjuskapur kemur
fyrir í stórlöndunum þá gengur maður undir
mannshönd að bera hann út. Sami hetjuskapur-
inn kemui' fyrir þarsem þessi saga gjörist, en