Heimskringla - 10.07.1929, Blaðsíða 1

MlmJ 37244 — tv»r linnr
Haítar hrelnnatSlr og endnrnýJatUr.
Betrl hreinsan Jafnðdýr.
nýtíaku lttunar og fatahrelna-
í Kanada. V*rk unnih A. 1 d»KÍ-
BLLICE AVE., and SIMCOB STR.
Winnipeff —x— Man.
Dept. X.
XLJTI. ARGANGUR
MH>WKUDAGINN WINNIPEG, 10. JÚLÍ, 1929
NÚMER 41
AF KIRKJUÞINGINU
fíins SameinaSa Kirkjufélags Islend-
inga í Norður-Ameríku. Haldið í
Riverton, Man., sl. 28. júlí—
1. júlí.
Þingiö hófst kl. 2-30 e. h. föstudag-
inn 28. júní, meö því aö sunginn var
sálmurinn nr. 638, og því næst flutt
í>*n, af séra Friörik A. Friðrikssyni.
Flutti þá forseti Kirkjufélagsins, sr.
Fagnar E. Kvaran þingsetningarræöu
■sína, eða ársskýrslu.
Þessir fultrúar og starfsmenn voru
snættir; ,
Fulltrúar safnaða:
P. K. Bjarnason, Árborg
Jóhann Sæmundsson, Arborg
Mrs. Guörún Johnson, Árnes
Alex Melsted, Arnes
B. B. Olson, Gimli
Sigurjón Jónsson, Lundar
A. J. Skagfeld, Oak Point
S. S- Anderson, Piney
S. Thorvaldson, Riverton
Sigfús Sigurösson, Shoal Lake
P. S. Dalman, Winnipeg
Miss Elin Hall, Winnipeg
Dr. M. B. Halldórsson, Winnipeg
Stefán Scheving, Winnipeg
O. O. Magnússon, Wynyard
Pulltrúar sunnudagaskóla og ung-
*nennafélaga:—
Guðm. O. Einarsson, Árborg
Mrs. Sigríður Árnason, Oak
Point
Miss Þórdís Thorvaldson, River-
ton
Miss Guðrún Magnússon, W’peg
Thorvaldur Pétursson, M.A-,
Winnipeg.
Prestar og embœttismcnn
Kirkjufélagsins:—
Séra Guðm. Árnason, Oak Point
Dr. S. E. Björnsson, Arborg
Séra Fr. A. Friöriksson, Wyny-
ard
Séra Þorgeir Jónsson, Gimli
Séra Benjamín Kristjánsson,
Winnipeg
Séra Ragnar E. Kvaran, W’peg.
Mr. P. S. Pálson, Winnipeg
Miss Guöbjörg Peterson, Wyn-
yard
Cand. Theol. Philip M. Pétursson,
Winnipeg
Dr. Rögnv. Pétursson, Winnipeg
Embætismenn Sambands
Kvenfélaganna:
Mrs. Dr. S. E. Björnsson, Ar-
borg
Miss Hlaðgerður Kristjánsson,
Winnipeg
Mrs. séra R- E. Kvaran, W’peg
Mrs. P. S. Pálsson, Winnipeig
Mrs. Dr. R. Pétursson, W’peg
Fulltrúar Kvenfélaga:—
v Mrs. P. K. Bjarnason, Árborg
Mrs- H. van Rennessee, Árborg
Mrs. Guðrún Johnson, Arnes
Mrs. Ingibjörg Bjarnason, Gimli
Mrs. F. Sigurðsson, Riverton
Mrs. Guðrún Borgfjörð, W’peg.
Mrs- D. Pétursson, Winnipeg
Gestir, cr þingréttindi voru veitt:—
Miss A^albjiörg Björnsson,
Winnipeg
Björn Björnsson, Lundar
Mrs. B. Björnsson, Lundar
Guðm. Björnsson, Riverton
Mrs. G. Björnsson, Riverton
Sigfús Björnsson, Riverton
Miss Björg Hallson, Winnipeg
Mrs. Kapitola Johnson, Riverton
Mrs. Winnie Paul, Chicago
Miss Guðbjörg Sigurðsson,
Winnipeg
Friðgeir Sigurðsson, Riverton
Jón Sigvaldason, Riverton
Jón Straumfjörð, Lundar
Gunnar Sæmundsson, Arborg
Samkvæmt viðtekinni dagskrá lágu
þessi mál fyrir til umræðu og af-
greiðslu:—
1. Skýrslu^ embættSsmanna
2. Útbreiðslumál
3. Útgáfumál
4. Kennslumál
5. Fjármál
6. Samvinna við hérlenda (ensku
mælandi) menn um stofnun
safnaða.
7. Kosning embættismanna.
8- Ný mál
Skýrslur forseta, ritara, féhirðis og
bókavarðar voru samþykktar. Skýrsla
bókavarðar bar með sér, að sumir
söfnuðirnir éru í töluverðri bóka-
skuld við félagið. Voru fulltrúar
hvattir til að ýta undir framkvæmd-
ir í því efni heimafyrir í byggðununi.
Var og fallist á að sú regla skyldi
upp tekin að afgreiða ekki bókapant-
anir nema borgun fylgi. Skýrsla fé-
hirðis bar þess vott að undantekningar
lítið höfðu söfnuðir kirkjufélagsins
orðið við tilmælum þingsins í fyrra
um framlög í félagsþarfir, auk þess
sem Samband Kverífélagtinna laig'ði
til $75.00. Reyndust að vera í
sjóði, í lok starfsársins, $233.40.
Bréf hafði ritara borist frá vara-
forseta kirkjufélagsins, séra Albert
E. Kristjánssyni, sem nú er fluttur
búferlum vestur á Kyrrahafsströnd, og
þjónar nú frjálslyndum söfnuði í
Seattle, Wash. Sakir fjarlægðar-
innar virðist nú ókleift að hann sæki
þing vor eða taki annan beinan þátt
í kirkjufélagsstarfi voru, og mun
mörgum gömlum og nýjum samverka
mönnum þykia mjög fyrir þvi. Var
bréfi hans tekið með fögnuði. Lét
hann hið bezta af líðan þeirra hjón-
anna og horfum félagsmála vestur
þar. Áður þingi lauk var sam-
þykkt að senda séra Albert og frú
hans kveðjur og árnaðaróskir þings-
ins.
Um útbreiðslumálin þótti ekki fært
að gera tillögur mjög frábrugðnar
þvi, sem samþykkt hefir verið á
undanförnum þingum. Kirkjufélag-
ið leitar að sjálfsögðu fyrir sér um
stofnun nýrra safnaða, heimsókn
fjarlægra prestsþjónustulausra
byggða; reynir að styrkja frjálslynd
trúmálasamtök, inn á við og út á
við, með prestaskiftum og hverju öðru
því, er horfa má til gagfns og góðs-
Þá er og starf ungfrú Guðbjangar
Peterson, sem ráðin er i þjónustu
Kirkjufélagsins, að nokkru leyti út-
breiðslustarf.
Samþykkt var tillaga útgáfumála-
nefndar, að hefja útgáfu tímarits,
ekki seinna en með byrjun næstkom-
andi októbermánaðar. Hefir nú
loks ráðist svo fram úr því máli, að
ekkert þykir vera til fyrirstöðu út-
gáfunni. . Ritstjóri er ráðinn séra
Benjamín Kristjánsson, prestur Sam
bandssafnaðar í Winnipeg. Lesendur
“Strauma” og fleiri, er lesið hafa rit
gerðir séra Benjamíns á undanförn-
um árum munu fallast á að vel hafi
tekist um ráðning ritstjórans. Það
tílkynnist hér með að tillögur um
nafn hins væntanlega rits, eru þakk-
samlega þegnar, og sendist séra
Benjamín eða forseta félagsins, séra
R. E. Kvaran.
Eins og ávalt var ungmennafræðsl-
an stærsta og örðugasta úrlausnar-
efnið á þingí. Og veigamesta sam-
þykktin sem gerð var í því efni laut
að ráðningu ungfrú Guðbjargar Peter
son, sem kennslustjóra Kirkjufélags-
ins fyrir næstkomandi starfsár. A
þessu liðna starfsári hefir hún unnið
að skipulagningu og eflingu sunnu-
dagaskólanna í nokkrum söfnuðum
Kirkjufélagsins. Hlaut hún ein-
róma meðmæli á þinginu, frá söfn-
uðum, er hún hafði unnið fyrir. Var
áhugi manna fyrir þessu máli svo mik
ill á þingi, að þar safnaðist á stuttri
stund nokkuð á 4. hundrað dollara
í samskotum til þess að unnt væri að
endurráða ungfrú Peterson. Þykir
hlýða að birta hér álit kennslumála-
nefndar, eins og það var samþykkt
söfnuðunum til leiðbeiningar.
“Nefndinni kemur saman um, að
aldrei verði það ofbrýnt fyrir Kirkju
félaginu og söfnuðum þess, að nauð-
syn beri til að leggja hina mestu rækt
við kennsluna í sunnudagaskólunum,
og eflingu þeirra út á við- Hún telur
það óyggjandi að nái þeir að vaxa
innan safnaðanna og áhrif þeirra að
komast út til umhverfisins, sé fram-
tið Kirkjufélagsins borgið. Hún bend
ir á, að í þeirri viðleitni á Kirkjufél-
agið öflugan bakhjarl, þar sem eru
alþýðuskólar ríkisins, er veita börnum
undirstöðuþekkingu á lögmálum lífs-
ins hið ytra, sem byggð er á vísinda
legum athugunum, og létta hlýtur
mjög undir með trúarbragðakennsl-
unni.
A því, að hagnýtt yrði þessi mikla
hliðstæða kennsla, hafa verið ýmis-
konar vandkvæði, og þó mest fyrir þá
sök, að skort hefir til þess 'hæfan
kennslustjóra, er gefið gæti sig ein-
göngu við þvi verki, leiðbeint sunnu
dagaskólunum inn á þessar'brautir, og
samrýmt hina trúfræðislegu upp-
fræðslu hinni alþýðlegu. Með þvi
nú, að fram úr þessum vandræðum
virðist að nokkru leyti ráðið, með
kenara þeim, er starfað hefir á veg-
um Kirkjufélagsins, á síðastliðnu
ári„ ungfrú Guðbjörgu Peterson, er
útskrifaðist síðastliðið vor, með lof-
samlegum vitnisburði, frá Tucker-
man kennaraskólanum í Boston, leyf-
ir nefndin sér að leggja til:
1. Að ungfrú Guðbjörg Peterson
sé ráðin til þess, að hafa eftirlit með
og leiðbeina kennslu og skólahaldi
Kirkjufélagsins á næstkomandi ári.
Jafnframt starfi hún að eflingu og
útfærslu safnaðanna, á hverjum þeim
stað er skólahaldi verður viðkomið.
2. Til þæginda við niðurhlutun
starfsins, skal svæði því, er Kirkju-
félagið grípur yfir, skift niður í sex
skólaumdæmi, og skal kennslustjóri
hafa umferð yfir öll umdæmin á ár-
inu, með tveggja mánaða dvöl í
hverjurh stað. Umdæmin eru þessi:
1. Winnipeg
2. Riverton og Árborg
3. Oak Point og Lundar og ná-
grennið
4. Suður Nýja Island
5. Vatnabyggð
6. Piney og Langruth.
Að loknum starfstíma í hverju um
dæmi skal kennslustjóri senda ítarlega
skýrslu til forseta Kirkjufélagsins og
taka þar fram: tölu nemenda og
kennara í hlutaðeigandi skóla; tölu
kennslustunda með kennurum og nem
endum; tölu heimsókna og viðtals-
funda, til útbreiðslu safnaðanna; svo
og annað það, er kennslustjóra skyldi
hugkvæmast að starfa málefninu til
eflingar, og árangrinum af iþví.
1 laun greiðist kennslustjóra $900.00
vfir árið, auk fæðis og húsnæðis, er
hver söfnuður leggi fram ókeypis,
þann tíma er kennslustjóri dvelur hjá
honum. Hvert skólaumdæmi igreiði
að hálfu leiti launin, þann tíma, sem
hjá þvi er unnið, en Kirkjufélagið
að hálfu — og sé nú þegar leitað
gjafa og loforða upp í launaupphæð
þá, er Kirkjufélagið ábyrgist. Skulu
þau loforð greidd fyrir lok næstkom-
andi júlínaánaðar.”
Ef söfnuðir Kirkjufélagsins búa
sig vel undir að notfæra sér starf ung
frú Peterson, svo og að sjá hinni
fjárhagslegu hlið starfsins borgið, má
búast við hinum bezta áranigri af
þessum ráðstöfunum, og almennri á-
nægju innan safnaðanna. Allir
finna og játa að æskulýðsfræðslan
er aðalmál og mesti ábyrgðþrhluti
heimila og safnaða. Til þeirra hluta
er aldrei of mikið fórnað, þegar von
eða vissa er fyrir því, að einhverju
verði umþokað til hins betra. Annars
er naumast ástæða til að halda að
fjárhagshlið starfs þessa verði um-
dæmunum tilfinnanleg, því að vænt-
anlega hefir kennslustjórinn samkom
ur með nemendum sínum að skilnaði,
sem efalaust verða ágætlega sóttar
og ættu að borga, að mestu, kostnað-
inn.
(Framh.).
Fyrirlestrar Dr.
Vilhjálms Stefásssonar
Hinn ágæti fræðimaður og rithöf-
undur Vilhjálmur Stefánsson, fer
um Kanada í sumar fyrirlestrarferð
á vegum hins volduga fyrirlestra-
fræðslufélags “The Canadian Chau-
taquas.” Sem fyrirlesari þykir dr.
Vilhjálmur allra manna áheyrilegast
ur, ber jafnt að öðrum í því, sem
rit- og fræðimennsku, enda er hon-
um teflt fram, sem helzta aðdráttar-
afli félagsins í allri þessari ferð.
Þyrpast menn að óralangar leiðir til
þess að hlusta á hann, og Islendingar
auðvitað ekki sízt, enda er nú töluvert
um liðið, síðan hann var hér nyrðra
siðast á fyrirlestraferð.
Sökum þess, að víða hafa menn
kvartað yfir því, að þeir hefðu ekki
fengið vitneskju um fyrirlestrahald
dr- Vilhjálms, fyr en jafnvel um
seinan til þess að ná til þess að hlýða
á hann, fer á eftir skrá yfir fyr-
irlestraferðir Vilhjálms Stefánssonar
um Sléttufylkin og Ontario, frá því
að þetta blað nær til lesendanna.
Júlí 16.—Rosetown, Sask.
17. —Conquest, Sask.
18. —Kerrobert, Sask.
19. —Kindersley, Sask.
20. —Cereal, Alta.
22. —Youngstown, Alta.
23. —Delia, Alta.
24'—Gleichen, Alta.
25. —Duchess, Alta.
26. —Calgary, Alta.
27. —Calgary, Alta.
29. —Calgary, Alta.
30. —Vulcan, Alta.
31. —Nanton, Alta.
Aug- 1.—Claresholm, Alta.
2. —Cardston, Alta.
3. —Lethbridge, Alta.
5. —Taber, Alta.
6. —Swift Current, Sask.
7. —Virden, Man.
8. —Souris, Man.
9. —Reston, Man.
10.—Melita, Man-
12. —Deloraine, Man.
13. —Pilot Mound, Man.
14. —Killarney, Man.
15. —Brandon, Man.
16. —Kenora, Ont.
17. —Dryden, Ont.
19.—Fort William, Ont.
20—Fort Wiliam, Ont.
21. —Port Arthur, Ont.
22. —Sioux Lookout, Ont.
23. —Winnipeg, Man.
24. —Winnipeg, Man.
26. —Rainy River, Ont.
27. —Fort Francis, Ont.
Héðan fóru á mánudagsmorguninn
áleiðis til Norðurálfunnar frú Sig-
riður og Asmundur P. Jóhannsson
byggingameistari, og í för með þeim
ungfrú Helga Stevens, bróðurdóttir
frú Jóhannsson. Stíga þau á skips-
fjöl í Montreal, og er ferðinni heitið
til Wiesbaden á Þýzkalandi, þar sem
frú Jóhannsson mun hafa í hyggju
að dvelja þó nokkurn tíma, sér til
hressingar og heilsubótar, og verður
ungfrú Stevens þar einnig henni til
samlætis. Ásmundur hefir sennilega
stutta viðdvöl á Þýzkalandi, en hrað
ar för sinni til Islands, til þess að ná
í eitthvað af sumarblíðunni norðan-
lands, en á Islandf er sennilegt að
hann dvelji til næsta sumars.—'l'ök
um vér undir árnaðaróskir hinna
mörgu vina þeirra hjóna um endur-
hressingu og hverskonar fararheill í
ferðinni.
Salmagundi
Þekktur ritdómari komst þannig að
orði um bók Henri Barbusse, “Un-
der Fire,’ þegar hún kom út í enskri
þýðing, að þar hefði lýsing á nútíð-
ar bardaga náð hámarki, ef miðað er
við reynslu óbreytts liðsmanns. En
nú hefir ungur, þýzkur maður, Erich
M. Remarque, sem á átjánda aldurs-
ári, sogaðist inn í “sjálfboðalið”
keisarans og þjónaði honum i þrjú
ár í skotgröfunum, ritað bók (“All
Quiet on the Western Front”) sem
þykir taka Barbusse fram að mörgu
leyti. Er þar sagt hispurslaust frá
lífi, líðau og athöfnum hins óbreytta
liðsmanns í þýzka hernurn. En sag
an er þó meira en saga þýzks liðs-
manns; þar talar höfundurinn ósjálf-
rátt fyrir munn allra hugsandi liðs-
manna, undir hvaða merki sem þeir
kunna að hafa verið. Enda ber
sala bókarinnar því vitni, að hún sé
ekki bundin merkjalínum. Innan 30
daga frá því, er hún var fyrst prent
uð á Englandi (i apríl s. 1.), höfðu
tiu endurprentanir selst upp.
Mér er nær skapi að halda að
hverjum þeim, sem í það leggur, að
lesa þessa bók, sé hentast að vera
viðbúinn árekstrum. Og sé honum
gjarnt til að ganga framhjá, með ó-
hýru hornauga, þar sem lífið birtist
í nekt sinni og neyð, afklætt flíkurn
siðvenjanna, þá sé honum fyrir beztu
að láta lestur hennar sér undir höfuð
leggjast í eitt skifti og öll. Því að
þar mun margur kannast við sjálfan
sig, og mannskepnuna, eins og hún
er undir hjúpi venjanna.
* * *
Höfundurinn lýsir ekki aðeins
æfintýrum sínum og lífi í stríðinu,
heldur og einnig áhrifum þess á innri
mann sinn. Hann finnur sig dauða
dæmdan, hvort sem hann kóklast af
með líkamlegri líftóru eða ekki. Þeg
ar hann rekur rýting sinn í kviðarhol
franska liðsmannsins, og bindur svo
sár hans og hjúkrar honum eins og
móðir sjúku barni sinu, unz hann
deyr, fullur harms og örvæntingar,
þá íinnst honum lífið óbærilegt. Svo
koma frídagarnir, og löngunin til að
hrista af sér þunga stríðsins færir
honum ný æfintýr, algeng og eðlileg,
en sem flestir höfundar kjósa heldur
að renna sér glissandi yfir í frásögn.
En !>ar gengur hann hreint að verki,
sem annarsstaðar, og þar verður
kannske flestum lesendum bókarinn-
ar það á, að þykja helzti langt far-
ið.
* * *
V'eigamestu kaflar bókarinnar eru
vafalaust þeir, sem flytja samtöl her
mannanna hvern við annan. Þeir
skeggræða um lxfiíS og veröldina, um
menn og málefni, og innra eðli at-
vikanna. Eitt slíkt samtal hefst
eftir að keisarinn, ásamt skara af
fyrirliðum, hefir litið yfir hersveit-
ina. Höfundurinn og nokkrir af
félögum hans flatmaga í grasinu og
masa saman.
“Það sem ég vildi fá að vita,”
segir einn, “er það, hvort nokkuð
hefði orðið af styrjöld, hefði keisarinn
sagt “Nei.’ ”
“Eg >er sannfærður um,” segir
annar, “að hann var stríðinu mót-
fallinn frá upphafi-”
“Jæja þá, ef hann, og svo sem tutt
ugu eða þrjátíu aðriif hefðu allir
sagt ‘Nei.’ ”
“Hvað sem um það er,” segir
hinn, “þeir sögðu “já,” í fjandans
nafni...”
“Skritið. Við erum hér að verja
föðurlandið og Frakkarnir eru að
verja sitt föðurland.. Prestar og
prófessorar okkar segja að okkar
málstaður sé sá rétti, og prestar og
prófessorar Frakka segja að málstað-
ur þeirra sé sá rétti. Hvað um
það ?”...
“Utm hvað er þá þessi bölvaður
skollaleikur ?”
Kat ypptir öxlum. “Einhverjum er
hann sjálfsagt gagnlegur.”
“Jæja, ég er ekki í tölu þeirra.”
“Nei, og enginn annar hér um slóð
ir.”
“Hverjir eru þá þeir, sem stríðið
er í hag? Ekki keisarinn. Hann
hafði þegar allt, sem nokkur gat
æskt.”
“Eg er ekki svo viss um það. Hann
hafði aldrei fengið styrjöld til að
leika §ér að. Og hver fullmektugur
keisari þarfnast að minnsta kosti
eins ófriðar, annars yrði hann ekki
eins frægur. Lestu skólabækurnar.”
“Og þá hershöfðingjarnir,” bætir
Detering við; “þeir verða frægir af
stríðum.”
“Já, öllu meira en keisarar.”
“Og svo eru fleiri, sem græða
fjármunalega á stríðinu, það er víst-”
* * *
Eitt af því, sem er merkilegt við
þessa bók, er það, að þar er svo að
segja hvergi minst á guð eða for-
sjónina, og er það bending um það,
sem sá, er þetta ritar, hefir áður vik-
ið að, að trú og umhyggja fyrir
sáluhjálp og öðru lífi lágu í mjög
litlu rúmi allflestum þeirra, er nokk
urn verulegan þátt tóku í orustum
stríðsins mikla, þrátt fyrir nærvist
dauðans og það, að þeir máttu eiga
hans von 'hvenær sem var. Eg þótt-
ist skilja, að þetta umhyggjuleysi her
mannsins ætti rót sina í trausti hans á
herra lífs og dauða, að dóqiur hans
yrði réttur og óvilhallur, þegar yfir
kæmi, hvað svo sem formlegum með-
mælum eða öðrum sáluhjálpar með-
ölum liðu. Nú finnst mér ég skilja
þetta á nokkuð annan veg — að um-
hyggjuleysið stafaði beinlínis af trú-
leysi á guð og annað líf, að liðsmaður
inn kom þar fram eðli sínu sam-
kvæmt, og laus við álög venjanna.
Hvor af þessum skoðunum er nær
sanni, verður ekki sagt, en víst er um
það, að flestir líkamlega heilbrigðir
hermenn í styrjöldinni miklu, létu sig
eilífðarmálin mjög litlu skifta, eins
I og sjá má af þessari bók, hversu á-
kaft sem heimasetu-berserkir ákölluðu
l guð og forsjónina til vitnis og hjálp-
ar.
* * *
Eg get hispurslaust mælt með þess
ari bók, sem alvarlegri hugvekju
hverjum þeim, er í einlægni Ieitar
sannleikans. Hún er meira en saga
óbreytts liðsmannsins; hún er fyrst og
fremst ádeila á þá falsmenningu, sem
gerði mögulega styrjöldina miklu. Þar
í er að finna kjarna hennar og sál.
—L. F.
Fjær og nær.
Messur
Séra Ragnar E. Kvaran messar í
Sambandskirkju, á horni Banning og
Sargent stræta á sunnudaginn kemur,
14. þ. m., kl. 7 síðdegis-
Cand. Theol. Philip Pétursson flyt
ur messu á ensku í Sambandskirkju
i Winnipeg. á sunnudaginn kemur 14.
þ. .m., kl. 11 f. h.
Séra Þorgeir Jónsson rtiessar að
Árborg næstkomandi sunnudag, 14.
iþ. m., kl- 2 e. m.
Ungmennafélagið “Aldan,” yngri
deildin, fer skemtiferð niður til
Gimli á sunnudaginn kemur, 14. þ. m.
Verður lagt á stað frá Sambands-
kirkju á horni Sargent og Banning
stræta á sunnudagsmorguninn, og
eru allir þátttakendur fastlega áminnt
ir um að vera komnir þangað eigi
síðar en kl. 9 f. h.