Heimskringla - 10.07.1929, Blaðsíða 10

10. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. JÚLÍ, 1929
bátarnir hér öfluöu vel í maímánuCi
í Jökuldjúpinu, en eru nú aö hsetta
þorskveiðum, sömuleiöis Hávaröur
Isfiröingur. Beitusíld fékkst í Se>Ö
isfiröi fyrir nokkru, fremur litiö, en
ekki síðan. Bjargfuglaegg hafa nær
engin fengist á Hornströndum enn-
þá, og er kennt um fugladauða í
vetur.
Mesta kuldatíö aö undanförnu og
gróöurlítiö.
Merkilegt brúðkaup
Jóakim Jóakimsson kaupmaður hef
ir kvænst í fjóröa skifti. Hann er nn
77 ára aö aldri.
Vélbátinn Hauk frá Isafirði rak á
land i Hornvík nýlega og er báturinn
algert strand. Menn björguðu»t.
Mussolini og Fascisminn
Mussolini segir œfisögu sina
Mussolini hefir nýlega látiö gefa
út æfisögu sína, sem hann hefir sjálf
ur skrifað. Hún hefir þegar verið
þýdd á ýms mál, en verið misjafn-
lega tekiö. Sumir telja bókina
merka sálarlýsingu og skýra og lif-
andi mynd af einhverjum harð(vít-
ugasta athafnamanni nútímans og af
störfum hans (til dæmis ýms ensku
íhaldsblöðin). Aðrir telja bókina
fremur fánýtt skrumrit og óáreiðan-
legt (til dæmis Manchester Guardian).
Sjálfsagt verður bókin merkilegt
heimildarrit, en ekki einlægt Musso-
lini til lofs.
Talsverður sjálfbyrgingsskapur og
þótti lýsir sér í ýmsum ummælum
hans um sjálfan sig, enda hefir það
komið fram við ýms tækifæri önnur
í stjórnarferli hans, að maðurinn er
talsverður orðhákur. Þetta hefir oft
sett á stjórnarstefnu hans, einkum í
uíanríkiemálum, nokkuð gustmikinn
og galgopalegan blæ og gefið rangar
hugmyndir um það, sem á bak við lá.
' Því athafnir hafa stundum verið skyn
samlegri og markvissari en orðin.
Utanríkisstefna Mussolini hefir að
ýmsu leyti orðið til þess að styðja
fascismann inn á við, þótt ýms af-
skifti hans til dæmis af annarlegum
þjóðernum (sbr- Tyrol-málin) eigi
fáa formælendur.
Mussolini segist i æfisögu sinni
aldrei hafa orðið fyrir minnstu áhrif
um af öðrum mönnum. Hann segist
að vísu hlusta með mikilli athygli á
orð vina sinna og jafnvel á ráðlegg
ingar þeirra, en þegar hann taki mik-
ilsverðar ákvarðanir segist hann ein-
göngu fara eftir sínum eigin vilja og
samvizku. Hann segist heldur ekki
trúa á áhrif bóka eða á fyrirmyndir
úr æfisögum merkra nianna. “Sjálf
ur hef ég aðeins notað eina stóra
bók. Sjálíur hef ég aðeins haft
einn mikinn kennara. Bókin er
lífið. Kennarinn er dagleg reynsla.”
Hann segir ennfremur, að það hafi
vissulega ekki verið töfrar persónulegs
valds, sem knúið hafa sig áfram,
heldur hafi hann einungis barist fyr-
ir heill og hagsæld þjóðar sinnar.
Hann segist ekki njóta mikils næð-
is eða draumlífs. Það sem er skáld
legt í lífi mínu er skáldskapur skap-
andi skipulags. Æfintýr lífs míns
er æfintýri fyriætlana, stjórnmálaá-
kvarðana og framtíðar ríkisins. Eg
þjóna ítölsku þjóðinni með hverri
taug hjarta mins. Eg er þjónn
hennar. Eg finn það, að allir Italir
skilja mig og elska mig. Eg veit
það, að sá einn er elskaður sem er
hiklaus og hispurslaus leiðtogi, ó-
eigingjarn og í öruggri trú.
Þessi eru orð Mussolinis sjálfs og
hann segist hafa notið fylgis ‘ hinnar
heiðarlegu, góðu, hreinu og einlægu
sálar hinnar ítölsku þjóðar-” En eins
og kunnugt er, bregður mjög til
begja skauta um skoðanir á Mussolini
og stefnu hans, fascismanum, hjá
öörum, Út í frá eru það ekki sízt
italskir flóttamenn, sem orðiö hafa
fyrir barðinu á fascismanum, sem
haft hafa áhrif á almenningsálitið í
Evrópu, honum til tjóns. En sjálfur
segir Mussolini í æfisögu sinni, að
hann Iáti sig það ekki miklu skifta,
þótt hann sé misskilinn, “því þegar
ÖIlu er á botnin hvolft, þá hef ég of
mikið að gera til þess að hlusta á
baktjaldamælgi lygara.” En ýmsir
þeir, sem ekki haJa neinna ítalskra
flokks- eða eiginhagsmuna að gæta,
en hafa rannsakað fascismann, hafa
einnig borið honum illa söguna. En
mjög eru frásagnirnar frá ítalíu
sundurleitar, ekki síður en frá Rúss-
landi, og sýnist sitt hverjum. Lögr.
hefir oft sagt frá mönnum og mál-
efnum suður þar, meðal annars ýms-
um, sem gagnrýnt hafa ástandið þar
allsterklega. Nýlega hafa birzt
greinar um þessi mál (í Politiken)
eftir dr. Phil. Emil Rasmussen, sem
er vel kunnugur Italíu fyrir og eftir
fascistabyltinguna og ber hann að
ýmsu leyti vel söguna fascismanum
og áhrifum hans.
Til þess að geta dæmt réttilega um
fascismann þurfa menn að kunna
skil á ástandinu eins og það var áð-
ur en bylting hans kom til sögunn-
ar. Það er ekki Mussolini, sem
byrjað hefir á því að styðja ein-
ræði sitt eingöngu við einn flokk eða
klíku, segir dr. E. R. Slíkt hefir
ávalt átt sér stað síðan ítalska ríkið
var stofnað. Hinar svonefndu þing-
ræðisstjórnir, sem áður sátu að völd
um urðu undantekningarlaust að
styðjast við einn ákveðinn flokk og
mjög áhrifamikinn, sem sé frímúrara
félagið. Frímúrararnir voru svo að
segja almáttugir i itölskum stjórn-
málum og höfðu þingið og ráðuneyt
in í hendi sér- Þess vegna hefir ráð
ríki fascistanna ekki sízt komið hart
niður á frímúrarafélagsskapnum, sem
er bannaður, og á þinginu, sem i
raun og veru er upphafið og áhrifa-
laust orðið, þótt því sé haldið að
nafninu til, enda mun konungurinn
neita afnámi þess. Afstaðan til
frímúraranna hefir einnig orðið til
þess, að sameina nokkuð fascistana
og kaþólsku kirkjuna, því frímúrarar
voru kirkjuféndur og töldu það jafn-
vel stefnu sína, að “útrýma Róm-
kirkjunni.” En kirkjan lét einnig
hart mæta hörðu og prédikaði
strengilega gegn frímúrurunum. En
þeir voru svo voldugir, að þeir gátu
boðið henni byrginn. Þegar fas-
cisminn þóttist þurfa á stuðningi
kirkjunnar að halda og leitaði hans,
varð hann hennar vegna, að fórna
frímúrurunum og gerði það. Kirkj
an hefir unnið á í ítalíu að ýmsu
leyti við þetta og fascisminn
sýnir henni virðingu sina við alls-
konar tækifæri. Áhrif kirkjunnar
hafa einnig orðið fascismanum hjálp
leg í ýmislegri viðleitni hans til þess
að koma á röð og reglu og bættu
siðferði, eða kirkjan hefir beitt fas-
cismanum fyrir sig í þeim efnum.
Til dæmis hefir verið rótað hressi-
lega upp í glæpa- og ólifnaðarveröld
ítölsku síórborganna. Þeir, sem
kunnugir voru í Neapel fyrir 20 til 30
árum, þekkja hana ekki aftur sem
sömu borg. Áður fyr stóðu þar
vændiskonur á öðru hvpru götuhorni
og buðu börn til óskirlífis. Nú er
slíkt horfið. Úr Róm voru fluttar
skækjur i heilum járnbrautarlestum
þegar fascistar og kirkjan fengu
völdin. Þessi barátta gegn laus-
læíinu varð jafnvel til þess að launa
lágir embætis- og starfsmenn mót-
mæltu burtflutningi vændiskvennanna.
Þeir sögðu að laun sín væru svo lág,
að þeir hefðu ekki efni á því, að eiga
heimili og konu alla vikuna og yrðu
að láta sér nægja það, að vera giftir
einu sinni í viku. En þótt fascistar
og Vatikanið hafi getað tekið hönd-
um sanian um ýms mál, þá er sam-
bandið lítið nema á yfirborðinu og
ber ýmislegt á milli. Einkum get-
ur fascisminn ekki fallist á allar
skólamálakröfur kirkjunnar, en kirkj
unni er lítið gefið um sumt athæfi
fascismans, til dæmis dýrkunina á
d’ Annunzio. En hann er einskon-
ar þjóðardýrðlingur fascista, en í ó-
sátt við kirkjuna- Fascistar vilja
gjarna nota færið til þess að fá enda
bundinn á hið ganila deilumál, hina
svonefndu rómversku deilu, milli páfa
stólsins og italska ríkisins. En leið-
togar Vatikansins eru ófúsir til þessa,
og ráða mestu um það erlendu kardí-
nálarnir. Annars hefir samvinna
fascismans og kirkjunnar ekki orðið
til sérlega mikillar trúarvakningar
hjá þjóðinni, nema helzt i Suður It-
aliu, en þar hefir einlægt verið trú-
hneigðara fólk en í norðurlandinu.
Á suður-ítalíu er kirkjusókn mikil
og fjárframlög mikil til guðsþakka.
En þeim fer fækkandi, sem ganga
til skrifta og fólk lætur nú miklu
hispurslausar en áður í ljós ókirkju
legar skoðanir. Tilfinnanlegur
hörgulí er einnig á prestum og presta
efnum víða. I bæ einum þar sem
áður voru 27 prestar voru nú nýlega
aðeins 9 prestar og enginn guðfræða
nemi.
Samvinna fascismans og kaþólsku
kirkjunnar hefir þannig að mörgu
Ieyti orðið fascismanum til styrktar.
En honum varð einnig til styrktar það
ástand, sem var í stjórnmálalífi þjóð-
arinnar þegar hann fór að láta til
sín taka, glundroðinn, úrræðaleysið
og óheiðarleikinn. Italska þingræð
ið eða sú skrípamynd þingræðisins,
sem þjóðin bjó við, var orðið gjald
þrota. Fascisminn hefir rótað upp
í ýmsu' ig'ömlu ólagi og óheiðarleik
og lagað ástandið, en hann hefir líka
stjórnað með harðri hendi kúgunar
og einræðis. En menn skulu einnig
minnast þess, þegar þeir dæma ein-
ræði fascismans, að það er ekki fas-
cisminn sem hefir skapað einræðið
og kúgunina, það var til áður, en
fascisminn hefir hagnýtt sér það.
Prefektarnir gömlu, (einskonar stift-
amtmenn) voru hreint og beint kosn
ingasmalar stjórnarinnar og beittu
kosningakúgun í stórum stil, svo að
hinn frjálsi kosningaréttur var skripa
leikur einn, þvi með prettum og kúg-
un tryggði stjórnin sér ávalt meiri-
hluta. Þegar á þingið kom gátu
samt áhrifamiklar klíkur að tjaldabaki
ráðið lögum og lofum þvert ofan í
þingvil j ann. St j órnmálaspillingin
var orðin afskapleg, landeyður og
misyndismenn óðu uppi og gátu jafn
vel orðið ráðherrar, ef þeir voru i
nógu góðri klíku. Það var því ekki
að undra þótt slíkt þingræði félli um
sjálft sig og væri ekki harmað.
Verra en það áður var gat ástandið
varla orðið í höndum fascistanna.
Síðast en ekki sízt er eins að getar
sem mjög varð til þess að ýta undir
fascismann. En það var undirróður
kommúnista í Italiu. Það var skyn
samlegt af bolsevikum að beina bylt-
ingartilraunum sínum til Italiu. Jarð
vegurinn var góður. En þeir héldu
illa á máli sínu og óviturlega. Þeir
fóru með offorsi og oflæti og egndu
herinn upp á móti sér. Ringulreið-
ina og æsinguna sem af hreyfingu
þeirra leiddi, notaði Mussolini sérr
W. J. SMITH
ELECTRIC CONTRACTOR
325 BERRY ST., ST. JAMES
Winipeg, Man.
Gjörir alla raflagningu í stórbyggingunni að
400 ASSINIBOINE AVENUE
Hann hefir rekiö þá_atvinnu, rafvíraleiðslu, um
fjölda mörg ár. Látið hann gera áætlun um rafvíra-
leiðslu í húsum sem þér hugsið yður að byggja.
Winnipeg Roofing Co., Limited
264 Berry Street — Nornood
Búa til:-
ÞAKÞYNNUR, ÞAKTJÖRU,
STUCCO, TíLE og fleira
óska eigendum hinnar nýju fjölhýsa byggingar,
400 Assiniboine Avenue, góðs gengis með fyrir-
tækið.
WINNIPEG ROOFING COMPANY, LIMITED.
SfMI 82 837
Oscar H. Olson, Contractor
40 Hart Avenue Winnipeg, Man.
Hefir allt verk á hendi við bygginguna á
400 Assiniboine Avenue
er lýtur að “PLASTER” og VEGGKÖLKUN
Verk hans er eitt með því vandaðasta af þeirri tegund
er fæst í bænum.
Snúiðyður til hans, þegar þér þurfið að fá þesskonar verk
gjört, á byggingum sem þér eruð að reisa í bænum.
Sími: 54 514
40 HART AVE. - WINNIPEG, MAN.
We Supply PETURSSON BROS. BLOCK With All Hardware
LlI
oc
E <
■ 5
IS
cS ^
‘o I
<1)
<f>
V) q;
0, U
Z3
CQ
ESTIMATES FOR WIRING
STOVES, FIREGRATES AND
FIXTURES, SOLD AND
INSTALLED
PHONE
28345

Co-

CNV

■VVN
4^
Managed
by
E. A. Johnson
Formerly of
SERVICE ELECTRIC
o
o
o
o
<n
m
73
<
o
m
ro
m
ö)
H
TD
73
O
m
0)
WELLINGTON & SIMCOE
Canada Gypsum & Alabastine,
- Limited
Gyproc Wallboard
er eldtryggt
Dry Insulex
ódýrasti hljóðdeyfir á markaðnum
Winnipeg
Manitoba