Alþýðublaðið - 08.06.1962, Blaðsíða 7

Alþýðublaðið - 08.06.1962, Blaðsíða 7
Á SÍÐASTA þingi flutti Eggert G. Þorsteins son tillögu til þiingsálykt unar um möguleika á stofnun sjóvinnuskóla. í ræðu, er hann flutti um málið fórust honum orð á þessa leið: EINN höfuðtilgangur tillögu þessarar er sá, að fram fari end- urskoðun laga um Stýrimanna- skóla íslands og jafnframt athug un á möguleikum til stofnunar sjóvinnuskóla. Tilgangurinn með endurskoðun laga um Stýri mannaskólanna er fyrst og íremst sá, að þar komi fram í skipulagi skólans hinar öru nýjungar, sem átt hafa sér stað sl. tvo áratugi. A þessum tíma hefur framþróun tæknimála við skipstjórn al- mennt, og þá ekki hvað sízt fiski veiðar, orðið mjög ör oe nálg- ast byltingu. Varla hefur liðið svo ár, að ný tæki ryðji sér ekki til rúms og valdi breyttum högum Flest eru þessi tæki til stóraukins öryggis allra sjófarenda, auk hinna fjölmörgu tækja, nem aukið hafa möguleika til sjálfrar fisk- öflunarinnar. Síldin ferskasta dæmið. Eitt ijósasta dæmið um hinn aukna afla sem á land hefur kom ið vegna þessara tækja, er að kunnustu aflamenn íullyrða nú að meginhluti norður- og aust urlands síldarinnar og öll suður landssíldin hefði að mestu farið framhjá óáreitt, m.ö.o. ekki veiðst án þessara tækja. Sl. ár var allra ára hæst í aflamagni og meir en helmingur þess afla var síldveiði. Með þessar staðreyndir í huga, ætti hverju mannsbarni að vera augljós nauðsyn þess að hægt sé að veita alla þá þjálfun og fræðslu, sem á annað borð er mögulegt að veita í landi, í með- ferð og hagnýtri notkun þessara mikilvirku siglinga- og fiskleitar tækja. Koma verður í veg fyrir glöftin verð- mæfa. Það er ómældur dýrmætur timi, sem vegna* skorts á þessari undirstöðufræðslu hefur farið for görðum og aldrei verður íjárhags legt tjón þess heldur til fullnustu metið. Ekki kemur okkur flutn- ingsmönnum þessarar tillögu íil hugar, að með breytingu á lög- um um Stýrimanna- eða sjó- mannaskólann verði í öllum grein um hægt að fyrirbyggja tjón af völdum kunnáttuleysis i þessum efnum. Það er hins vegar skoðun okkar flm. og fjölmargra annarra, sem um þessi mál hafa hugsað, ritað og rætt, að þar megi miklu bjarga og hvert spor í þá átt verði aldrei svo koslnaðarsamt að það skUi ekki margföldum arði til þjóðarbúsins í heild.. Það er svo margsögð saga, að live miklu leyti þjóðin byggir afkomu sína á fiskveiðum og sölu sjóvarafurða að óþarft ætti að vera að minna á það nú við flutning þessa máls. Meiri vöndun á meöferö aflans. Háværar raddir hafa verið uppi um það, að samfara hinni miklu aflasæld, væri meðferð okkar á aflanum við sjálfar veiðarnar, þá ekki sízt eftír að í land er komið með aflann, ekki jafngóð og skyldi. í þessu sambandi hafa ver ið nefndar tölur um fjórhagslegt tjón þjóðarinnar af völdum þess hve þarna væri rangt að staðið. Ekki skulu þær fullyrðingar hér eftir hafðar, en óefað, á strangara fiskimat og ferskfiskeftirlitið, til komu sína þéssum umræðum að þakka. Miklar deUur hafa svo aft ur verið um þetta aukna aðhald, sem einnig er óþarft að rekja hér. Ekki einkamál einstakra starfs- hópa. Um eitt ættu þó allir aðilar að geta orðið sammála um, en það er, að hér er ekki fyrst og freinst um sérstakt úrslita mál að ræða einstaka hagsmunahópa þjóðfél- Hagnýtt verði reynsla og starfs- hæfni skip- stjórnarmanna. í dag er skipstjórnarmenntun- in einskorðuð við réttindi til starfa á sjó, sem hefur þó oft reynzt hörð útsláttarkeppni og skriki mönnum þar fótur, þá er að engu að hverfa, eftir að í land er komið. Sama máli gegnir um þá, sem höggin standa af sér fram á elliár. Þeir koma réttinda lausir til starfa í lancil, þrátt fyrir að hafa haft mannaforráð og til- trú til varðveizlu á milljónaverð- mætum ef til vill um áratugi og því óhjákvæmilega með mikil- væga reynslu. Þegar hliðsjón er af þéssu höfð, sem fyrr er sagt, mikilvægi þess að áhugi sé fyrir sjósókn og sjávarstörfum hér í landi, þá má það furðu sæta, að af opinberri hálfu skuli ekki meiri áþerzla lögð á í unglinga- skólum landsins að örfa menn til þessara starfa og stofna um þess- tekninga, og upphátt þorðu ungir sem aldnir ekki um það að ræða. Það þarf ekki lengi að umgangast börn nútímans til þess að komast að raun um, að i þessum efnum er allt gjörbreytt. Ævintýraljóm- inn yfir sjósókninni og rómantík sveitasælunnar heillar ekki’ leng ur arftaka okkar. Það hafa aðrir þarfir og óþarfir hlutir fyllt hug- Eggert G. Þorsteinsson, alfjingismaðirr agsins. Hér er þjóðarvandi, sem allir verða að gera sitt til að leysa og er þá enginn undanskilinn. Það er hugmynd okkar flutnings- manna að hægt sé við endurskoð- un iaganna og sameina í sénn, í fyrsta lagi þörfina íyrir menntun skipstjórnarmanna um íyllstu vöndun á allri meðferð aflans og í öðru lagi, þörfina fyrir almenn- an sjóvinnuskóla. Æskilegt væri þá. að kennsla gæti þá farið fram á hvers konar sjóvinnu, fiskverk un og nánast allri meðferð sjávar afurða, fiskmati og verkstjórn, er gæfi að prófi loknu ákveðin réttindi í síðasttöldum greinunum við störf í landi. Þannig ætti skip stjórnarmenntunin að geta veitt mönnum aukið öryggi, eftir að starfsdegi þeirra á sjónum lýkur. ar starfsgreinar sérstakan skóla. Við eigum ívo búnaðarskóla. verzlunarskóla og iðnskóla. í öll um þessum stofnunum fer frais meiri eða minni verkleg kennsla, auk hins bóklega náms. Fram undir síðustu 10-15 árin, hefur andvaraleysið í þessum efn um, ef til vill ekki valdið þjóðinni stórfelldum skaða. Almennt áttu unglingar þá ekki kost á svo mörg um leiðum til þess að afla sér og sínum lífsviðurværis, þá hugsaði meginþorri barna vart um annað en að verða sjálfstæður bóndi í sveit eða dugandi sjómaður og þá helzt formaður á fiskibát og allar íómstundaiðkanir og leikir barna voru í samræmi við það. Að komast á farskip eða í utan landssiglingar eða einhverskonar framhaldsnám, heyrði til undan- ann. Öld sérhæfni og sérmenntun ar til allra starfa hefur hafið inn reið sína. Hvert beina for- etdrar hugum barna sinna? í augu við þær staðreyndir verð um við að liorfast. Nú keppast :"or eldrar við að veita börnum sínum aðstöðu til þess að mæta þessum breyttu aðstæðum með hvers kon ar sérgreinarnámi. Aðalatvinnu- vegur þjóðarinnar hefur i þessum efnum ekki uppi neina tilburði til þess að vekja á sér athygli. Stýri mannaskólinn lokkar að vísu enn allmarga, en sannað er að í þeim greinum, sem hann veitir réttindi til starfa í, er starfsaldur stytztur og kemur margt til sem ekki er þörf á að rekja hér. Þx-átt fyrir stórum bættan skipakost og alla aðbúð, er mér ekki grunlaust un að ýmsir "oreldrar velji írajntííf barna sinna betur borgið^ vit> önnur störf og hagi ráðleggiriguirv sínum til þeirra í samræmi við það. Mikið er rætt um stóriðjit hér á Iandi sem væntanlegan. untí, irstöðuatvinnuveg þjóðar okMkv og ekki skal ég draga úr nauðsymA þess, að bar sé vel að öllum mögu leikum hugað hitt mun þó stað— reynd. að enn um sinn, já mörg ár og .jafnvel áratugi, verður treysta á öflun sjávarafurða, þrátt "yrir lilkomu atomsputn- ika og hvers konar geimskipa. SJévinnuskóli verður að koma. Með sérstakri hliðsjón að allri þeirri framþróun mála, sem hér hefur verið minnst á og ég hygg að flestir geti verið sammála um t aðalatriðum, er okkur nauðsyn m tilkomu sjóvinnuskóla, hvort senrtt hann verður settur upp sem sjálf- stæð stofnun, eða sem deild í al mennum sjómannaskóla. Með til- komu hinnar auknu lækni, mun- um við í framtíðinni ef til vilt komast af með tiltölulega færri sjómenn en áður, en til þeirra hvers einstaks mun þess í stacf verða gerðar síauknar kröfur um hvers konar sérhæfni, sem krefst sérmenntunar. Möguleika fcil ílik s- ber því skylda til að skapa. Hvert ár sem það dregst, veldur ómældn tjóni, Skylt er að geta þess hér, að :"yrir atbeina sjóvinnunefndar æskulýðsráðs hefur nokkuð verið að þessum málum unnið, kennar ar þeirra námskeiða hafa veritf skipstjórnarmennirnir Ásgrímur Björnsson, Einar Guðmundssciv og Hörður Þorsteinsson og hafa við vægast sagt mjög ófullkomnar aðstæður sýnt frábæran dugnað pg þraritseigju, sem bezt lýsir sér i hinni stöðugt aulcnu aðsókn að þessum námskeiðum, en fyrir tveim árum voru þátttakendur þar 85. sl. ár voru þeir 100 og eru nú í ár 110, er hljóta tilsögn tvo daga í viku, tvær klukkustundir í senn. Með öðrum þjóðum, sem mun minna eiga undir sjósókn komið, annast fastar stofnanir slíka fræðslu og eru þá ávalt starf andi við sjó, þannig að það sern kennt er í landi er með stutt um íyrirvara prófað við raunhæf ar aðstæður úti á sjó og á skipurn sem slíkar stofnanir hafa yfir að ráða. LANGUR ARMUR OG LJÓTUR IINDIRFORINGI í ungversku leynilögreglunni, sem í'lúði í kúlnaregni til Austurríkis snemma í fyrra mánuði fannst látinn af eitri sl. mánudag í ör- yggisherbergi í affalstöffvum austurrísku öryggislögreglunn- ar í Vín. Maffurinn, Bela Lapus nyik. hafði verið í yfirheyrsl- um þarna og verndargæzlu. — Átti að sleppa honum daginn eftir að honum var gefið eitriff. Liðsforinginn, sem var 44 ára gamall, hafði haft meff sér frá Budapest böggul meff leyni legum lögregluskjölum, meffal þeirra nöfn á fjölda njósnara fyrir hina kommúnistísku leyni þjónustu í Austurríki og öffr- um vestrænum ríkjum. Lapusnyik-máliff byrjaði 9. maí, þegar liðsforinginn fékk lánaff mótorlijól hjá vini sínum í Budapest og hélt til Hegyes- halom, sem er ungversk eftir- litsstöff á landaniærum Ung- verjalands og Austurríkis. — Hann var klæddur einkennis- búningi sínum og bar skamm- byssu viff belti, svo sem reglur mæla. fyrir um. Hann hafði einnig íneffferðis böggul meff leyndarskjölum. Ilann kom til eftirlitsstöð'v- arinnar rétt fyrir kl. 2 aðfara- nótt 10. maí. Landamæragrind- urnar voru lokaffar. Tveir landa mæraverðir voru á vakt, vopn- affir handvélbyssum og beindu þeir byssunum aff liðsforingj- anum. Lapusnyik steig af hjólinu og sýndi skilríki sín, er sögðu, aff hann væri úr þeirri deild leynilögreglunnar, er hefur þaff starf meff höndum að koma í veg fyrir flótta frá Ung- verjalandi. Samkvæmt því, sem hann sagði austurrísku örygg- isiögreglunni ei'tir flótta sinn, sagði liðsforinginn landama'ra vörðunum, að hann hefði mælt sér mót við' bílstjóra nokkurn þarna. Sagði hann síffar, að hann hefffi gert sér vonir um aff geta stokkiff inn í f'yrsta bQinn, sem færi út úr Ung- verjalandi, en enginn bíll kom. Loks ákvaff Lapusnyik liffs foringi aff leggja í nokkra hættu. Ilann þreif upp byssu sína og skipaði landamæravörff unum aff láta byssur sínar falla á jörðina. Honum sagðist síffar svo frá, aff hann hefði síffan skotiff yfir höfuff þeirra, stokk- iff yfir grindina í hliffinu og S kastaff sér niffur í vegarskurff- Jí inn, sem liggur meðfram ceg- g iuum aff austurrísku eftirlits- g stöðiimi. ’á jj Landamæraverðirnir tóku nú $ s5 skjóta í skurðinn og á veg- inn úr vélbyssum sinum. Lið's g forínginn staulaðist áfram og g náði loks til austurríslui stöðv- p arinnar ómeiddur. Austurríska o Iögreglan flutti hann til Vínar, þar sem hann afhenti skjölin og s undirgekkst fúslega yfirheyésl % ur. Aðfaranótt 4. júní kvartaýi § hann um höfuðverk og krampa og dó um morguninn. L g ALÞÝBUBLAÐIÐ - 8. júní 1962 %

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.