Alþýðublaðið - 02.03.1963, Blaðsíða 8

i
I
f
„VIÐ hjónin eigum 7 ára
gamlan kjörson, sem verið hefur
hjá okkur síðan hann var hálfs-
mánaðar gamall, en. veit ekki ann-
að en. að hann sé raunverulegur
sonur okkar. Við vitum ekki, hver
faðir hans er, og ekki hvar móðir
hans er nú niður komin. Börn eru
byrjuð að stríða honum á því að
hann sé tökubam. Hvað eigum
við að gera?
E>essi vandamáL . hafa - margir
átt við að stríða á seinni árum. í
þessu tilfelli • virðist vera un
tvennt að ræða, sem fyrr eða síð-
ar - þarf að leiðréttast. í fyrsta
lagi, að það sé út af fýrir sig
ekkert ljóttr þó að hann væri töku
bam. Eg held, að orðið fóstur-
bam hafi aldrei haft neinn leiðin-
legan hljóm í íslenzku máli, en
hitt vitum við, áð rángsnúinn ald-
arandi hefndist oft á litlum börn-
j um, ef eitthvert var athugavert
|við uppruna þeirra. Get ég mér
| til, að þá hafi orðið tökubarn
og tökukrakki fremur vérið not-
j uð, þegar eitthvert ytra vald, t.
d. hreppsnefndin, knúði fólk til
að „taká“ börn. Eg gizka þó á,
að bömin, sem stríða litla drengn
um, séu sjálf hálfgerðir óvitar, og
hafi. ekki fengið þann rétta skiln-
ing á meriringu orðsins. Aðalat-
riðið verður hér, að litli drengur-
■inn lærr að skilja, að það er ekk-
ert Ijótt eða. hiðurlægjandi í því
að vera alinn.upp hjá öðrum for-
eldrum, fósturforeldrum eða kjör
foreldrum, en hafa getið hann og
fætt. Það mætti t. d. smám samr
an benda honum á böm, sem séu
,riósturbörn,“ og þau séu alveg
eins góð og böm og eigi alyeg jafn
góðan pabba og ■ mömmu og hin.
Sjálfur- er ég þeirrar skoðunar, að
hver maður eigi fyrr eða síðar að
fá að vita um þáð, ef þannig er
ástatt um hann. í litlu þjóðfélagi
er hætt við, að hann komizt að
því einhverntíma, og sé heinlín-
is óheppilegt, ýmsra hluta vegna,
að hann viti ekki um uppruna
sinn. Og án þess, að ég þori að
setja fram nokkra algilda reglu,
myndi ég telja, að bezt væri áð
upplýsa börnin um þetta'á við-
eigandi hátt, meðan þau eru svo
ung, að þau gera lítinn mun á,
hvort er. Þá læra þau að segja
PALLURINM sá arna er lendingar-
staSur fyrir þyrlur. Pallinum er
hægt að snúa og halla á alla
kanta, og er meS þessum tilraun-
um veriS aS reyna, hvort lenda
megi þyrlum á þilförum lítilla
skipa í vondum veSrum og sjó-
gangi.
Hvíti hringurinn á pallinum sýn-
ir það svæði, sem þyrlan mundi
hafa til umráða á skipsþilfari.
Það hefur komið í Ijós við til-
raunirnar, að óhætt er aS lenda
þótt hallinn sé að minnsta kosti
fimm gráður, án þess að hætta
sé á að þyrlan velti. - ÞaS er
brezki sjóherinn, sem stendur að
þessum tilraum og er vonazt
eftir aS sú reynsla, sem þarna
hefur veriS fengin, muni koma aS
gagni síðar meir.
GYLFI Þ. GÍSLASON SKRIFAR UM
ÞRÓUN HÁ
Ætti hér að vera um fullkomið
háskólanám að ræða, er tæki 4—
5 ár. Er enginn vafi á því, að slík
deild í háskólanum myndi á skömm
um tíma verða mjög fjölsótt,
enda mikil þörf fyrir þá menn, er
hún myndi brautskrá.
En auk þess að bæta kennsluna
háskólanúm og gera hana fjöl-
SKOLANS
Þegar Háskóli íslands var stofn-
aður fyrir rúmum 50 árum, mun
ýmsum hafa þótt í mikið ráðist
og litla von talið til þess, að slík
menntastofnun gæti dafnað í jafn
fámennu þjóðfélagi og hinu fs-
lenzka. Enn láta útlendingar oft
í ljós mikla undrun yfir því, að
hér skuli haldið uppi háskóla. En
Háskóli íslands er orðinn meira
en hálfrar aldar gamall og hefur
unnið íslenzku þjóðlifi og íslenzkri
þjóðmenningu ómetanlegt gagn. —
Hann hefur ekki aðeins brautskráð
mikinn fjölda íslenzkra embættis-
manna, heldur hefur hann jafn-
framt orðið miðstöð margvíslegra
rannsóknarstarfa og þannig bæði
aukið þekkingu og auðgað andlegt
líf þjóðarinnar.
Árið 1957 voru sett ný lög um
Háskóla íslands, fyllri og ýtarlegri
en þau, sem áður giltu. Var þar
meðal annars lögtekin sú skipan,
sem nú gildir um embættaveiting-
ar við háskólann, en ákvæði þar
að lútandi höfðu áður aðeins verið
í reglugerð.
Undanfarin ár hefur starfsemi
háskólans aukizt mjög á ýmsum
sviðum, og má fullyrð, að í
meir en 50 ára sögu sinni hafi
háskólinn aldrei eflzt jafn mikið
og hin síðustu ár. Kemur þetta
greinilega.fram í fjárveitingum til
háskólans, en þær hafa undanfarin
ár verið sem hér segir:
1956 ...... Kr. 3,699.081.00
1957 ...... „ 4,481.190.00
4,914.336.00
5,867.524.00
6,266.227.00
8,036.035.00
9,685.170.00
11,182.955.00
1958 ......
1959 ......
1960 ......
1961 ......
1962 ......
1963 ......
Á undanförnum 8 árum hafa fjár
j veitingar til háskólans þannig þre-
i faldazt, og mun slíkt ekki hafa
igerzt áður á neinu 8 ára tímabili
í sögu háskölans.
Ný prófessorsembætti hafa verið
stofnuð á þessu tímabili, í uppeld-
isfræði, tvö.í eðlisfræði, í lyfja-
fræði, geðlæknisfræði, efnafræði,
viðskiptafræðum og tvö í tanh-
lækningum. Auk þess er gert ráð
fyrir, að forstöðumaður Handrita-
stofnunar íslands sé jafnframt pró-
fessor í heimspekideild háskólans.
Ennfremur hafa verið skipaðir 25
nýir dósentar, þar af 17 í lækna-
deild, 2 í viðskiptadeild, 3 í
heimspekideild og 3 £ verkfræði-
deild. Hin nýju prófessors- og dó-
sentsembætti hafa gert kleift að
auka og bæta kennsluna mjög
verulega, og á það ekki hvað sTzt
við um læknadcild, auk þess, sem
rannsóknarstörf hafa aukizt. Verk-
fræðideild hefur t.d. eflzt mjög
Þar hefur verið komið á fót Eðlis-
fræðistofnun háskólans. fé til eðl-
isfræðirannsókna á vegum verk-
fræðideildar var fyrst veitt 1959 og
nam þá 312,000 kr., en á þessu ári
nemur fjárveiting til Eðlisfræði-
stofnunar háskólans 1.350,000 kr.
Hin nýja handritastofnun starfar
ög í tengslum við háskólann og eru
nú á þessu ári véittar til hennar
725,840.00 kr.
Eitt brýnasta verkefnið, sem nú
er unnið að á vegum háskólans, er
stofnun raunvísindadeildar, er
hafa skal það hlutverk, að annast
undir'stöðurannsóknir í raunvísind-
um. í sambandi við aldarafmæli há
skólans gaf Bandaríkjastjórn 5
millj. kr. til stofnimar raunvís-
indadeildar og verður það íé not-
að til byggingar í þágu deildarinn-
ar. Er nú unnið af kappi að undir-
búningi þess máis. Af ððrum fyrir-
ætlunum um eflingu háskólans,
sem nú eru á döfinni, viL ég nefna
áthugun, sem fram fer á gagn-
gerðri. breytingu B.A. námsins.
Þessa dagana er verið að leggja
siðustu hönd á samningu frum-
varps um Kennaraskóla íslands. Er
þar gert ráð fyrir gagngerum end
urbótum á menntun barnakennara.
En; brýn þörf er einnig á því, að
gagnfræðaskólakennarár eigi kost
á fullkominni menntun hér innan-
lands. Hlýtur slíkt að teljast í
verkahring Háskóla íslands. Ég er
þeirrar skoðunar, að B.A. náminu
eigi að breyta þannig, að það
verði miðað við þarfir væntanlegra
gagnfræðaskólakennara og greinist
í tvo þætti, þ. e. a. s. verði ann-
ars vegar miðað við þarfir tungu-
málakennara, en hins vejrar við
þarfir þeirra, sem kenna raun-
vísindagreinar (stærðfræði, eðlis-
fræði, efnafræði, náttúrufræði).
breyttari, þarf að stórefla rann-
sóknarstarfsemina innan stofnup-
arinnar. í því sambandi er nauð-
6ynlegt að koma á fót innan há-
skólans sérstökum rannsóknarstofn
unum. Til þess að stuðla að
sliku var lögunum um Happdrætti
Háskóla Islands breytt þánnig ár-
ið 1959, að rýmkað var um heim-
ildir háskólans til notkunar hagn
aðar happdrættisins. Er nú ekki
aðeins heimilt að nota happdrætt-
iságóðann til þess að reisa bygging
ar á vegum háskólans, heldur einn
ig til þess að koma á fót og efla
rannsóknarstöðvar við hinar ymsu
deildir 6VO og til þess að gjeiða
andv. rannsókna- og kennslutækja
sem háskólinn telur sér nauðsyn-
legt að eignast. Á þessu. sviði eru
liklega stærstu .verkefnin, sem
framundan eru á vettvangl háskól-
ans.
ÞEÚA ER nýr kappróðrarbi
Hann er sniðinn eftir bát,
inni í slæmu veðri 1925 og
notað síðan, þar til nú.
* BRÚSSEL:
'nefndin hvatti til þess á
dagr, að samningurinn um
ild' 18 Afríkuríkja að EBE yrði
staðfestur og undirritaður eins
fljótt og auðið væri.
★ VARSJA: Landvarnaráðherra
og yfirmenn herráða aðildarríkja
Varsjárbandalagsins eru saman
komnir í Vársjá auk yfirhershöfð-
ingja bandalagsins sovézka mar-
skálksins Andrei Grefjko.
RÆTT VIÐ
PREST UM
g 2. marz 1963 — ALÞÝ0UBLA01Ð