Alþýðublaðið - 20.04.1963, Blaðsíða 8

IB
EYSTEIN JONSSON OG
ERLENDU SKULDIRNAR
í KUNNRI kennslubók í hagfræði
er sagt frá einföldu dæmi um,
hversu vandfarið er með tölur.
Hagstofa hafði birt tölu atvinnu-
leysingja í desembermánuði. Eitt
dagblað birti fregnina undir fyr-
irsögninni ATVINNULEYSI VEX.
Annað dagblað birti hana undir
fyrirsögninni: ATVINNULEYSI
MINNKAR. Fyrra blaðið bar tölu
atvinnuleysingja í desember sam-
an við töluna í síðastliðnum mán-
nði, í nóvember. Desembertalan
var hærri. Síðara blaðið bar nýju
töluna um desemberatvinnuleysið
saman við tölu atvinnuleysingja í
j desember árið áður. Nýja talan
1 var lægri. Hvor tveggja fyrirsögn-
in var því rétt, svo langt sem hún
i náði. En báðar voru þær svo óná-
kvæmar, að lesandinn var engu
nær, án frekari skýringa.
Mér datt þetta í hug, er ég hlust-
aði á útlistun Eysteins Jónssonar
á því í eldhúsumraeðunum, að er-
lendar skuldir íslendinga hefðu
verið hærri í árslok 1962 en í árs-
lok 1958, og sú stóra fvrirsögu um
þetta í Tímanum daginn eftir. Til-
gangurinn er auðvitað sá, að reyna
að fá menn til þess að trúa því, að
það sé rangt, sem margsagt hefur
verið opinberlega, m. a. nýlega í
skýrslu stjórnar Seðlabankans, að
g.ialdeyrisstaða landsins hafi batn-
að mjög undanfarin ár. Það er
rétt. Og tölur Eystens Jónssonar
eru út af fyrir sig líka réttar. En
hinsvegar er alls ekki um sama
SKULDIR ÚT AF FYRIR SIG
IIAFI VERIÐ ORÐNAR OF
HÁAR. Sannleikurinn er auðvit-
að sá, að heildarupphæð erlendra
skulda ein sér segir í sjálfu sér
ekki neitt sem máli skiptir að vita.
Til þess að geta dæmt um þýð-
ingu þeirrar tölu, verða menn að
vita, tll hvaða þarfa lánin hafa
verið tekin, til hversu langs tíma
þau eru og hver vaxtakjörin eru.
Aðferð Eysteins Jónssonar er sú,
að leggja saman allar skuldir í er-
lendum gjaldeyri og draga frá
inneignir, annarsvegar 1958 og
hins vegar 1962. Hann fær út
hærri tölu fyrir 1962. Það á síð-
an að bera vott um, að landinu
hafi ekki verið vel stjórnað. Þessi
reikningsaðferð er sambærileg við
það, að bókhaldari ver-zlunar hefði
talið saman hveitipoka, sykurpoka
og hrísgrjónapoka verzl. í árslok
1958 og 1962, og fengið út lægri
tölu fyrir 1962 og talið það bera
vott um, að eignir verzlunarinnar
væru þá minni en 1958. Auðvitað
segir samtala sekkjanna ekki neitt
sem þýðingu hefur að vita. Það
er ekki fyrr en maður veit,
hversu margir pokar af hveiti,
sykri og hrísgrjónum eru í hvorri
tölunoi. sem hæ"* er að dæma um
það. hvfp't eign'r vvziunarinnar
hafa vaxið eða minnkað á tímabil-
inu 1958 -1962.
Sanianburður á þeim tölum,
sem Eysteinn Jónsson og Tímlnn
hafa skýrt frá fyrir árin 1958 og
1962 segja á sama hátt bókstaf-
lega ekkert sem máli skiptir að
vita, meðan það er ekki látið
fylgja til hversu langs tima skuld-
irnar ern, hver vaxtakjörin eru og
tll hvers lánsféð hefur verið not-
að.
Það er svo enn annað mál, að
jafnvel þótt þær skýringar væru
látnar fylgja, væri ekki hægt að
draga neinar ályktanir af saman-
burði talnanna um stefnu núver-
andi ríkisstjórnar, því að stefnu-
breyting sú, sem hún beitti sér
fyrir, kom ekki tU framkvæmda
fyrr en á árinu 1960 og áhrifa
hennar fór ekki að gæta að fullu
fyrr en 1961.. Á árunum 1954—58
hafði gjaldeyrisstaðan versnað um
406 mlllj. kr. Á árunum 1961 og
1962 batnaði gj.eyrisstaðan hins
vegar um 1023 millj. kr. Á fyrra
tímabilinu jukust erlendar skuld-
ir til langs tíma um 1177 millj. kr.
en á síðara tímabilinu lækkuðu
þær um 96 millj. kr. Ekki eru til
upplýsingar um greiðslufrest inn-
flytjenda á fyrra tímabilinu, en
hann jókst um 171 millj. kr. á síð-
ara tímabilinu.
Þessar tölur eru sönn vísbend-
ing um það hvort stefnt hafi í
rétta átt eða ranga, síðan áhrifa
viðreisnarsi tíi'nunnar fór að gæta
að fullu.
■
hlutinn að ræða.
Það er a»iðvelt að túlka tölur
stjórnar Seðlahankans þannig, að
það veki traust á stiórn efnahags-
málanna. Eysteinn Jónsson og Tím
inn túlka hins vegar sínar tölur
þannig, að hær veki vantraust. En
nheiður Jóns-
SÖMU STAÐREYNDIR á ekki að
vera hægt að túlka með tvennu
móti. í öðru hvoru hlýtur að vera
blekking.
Ástand íslenzkra efnabagsmála
var alvarlep^ þegar núverandi
ríkisstjórn t«k við völdum í árs-
Iok 1959. Eitt af bví, sem erfið-
leikum olli, var, að undanfarin ár
hafði verið stöðugur halli á
greiðsluviðskiptum þjóðarinnar
við útlönd og að
þessi halli hafði að verulegu
leyti verið jafnaður með er-
Iendum lánum til tiltölulega
stutts tíma, þannig að fyrirsjá-
anlegt var, að greiðslubyrðin
yrði m.iög þiing á næsfu árnm,
auk þess sem gjaldeyrissjóðir
þjóðarinnar höfðu tæmzt vegna
hallabúskaparins.
Vandinn var í þessum efnum fólg-
inn í greiðslubyrðinni og því, að
ENGTNN GJALDEYRISVARA-
SJÓDUR var til. Því var aldrei
haldið fram og hefur aldrei verið
haldið fram, að ERLENDAR
dóttir vinsælust
AF TILEFNI 40 ára afmælis Borgarbókasafnsins, hefur verið
tekin saman skrá fyrir þá 15 íslenzka höfunda, sem flest bindi
voru lánuð út eftir á árinu 1962, og fer sú skrá hér á eftir:
1. Ragnheiður Jónsdóttir............... 1359 bindi
2. Ármann Kr. Einarsson ............... 1329 —
3. Halldór Kiljan Laxness ............. 1128 —
4. Eiínborg Lárusdóttir .............. 1105 —
5. Guðrún Árnadóttir frá Lundi......... 1050 —
6. Kristmann Guðmundsson .............. 1047 —
7. Ingibjörg Sigurðardóttir............ 1013 —
8. Guðmundur G. Hagalín ................. 904 —
9. Örn klói (dulnefni) ............... 753 —
10. Þórbergur Þórðarson ................ 680 —
11. Jenna og Hreiðar Stefánsson.......... 671 —
12. Stefán Jónsson, kennari ............. 664 —
13. Guðmundur Daníelsson ................ 499 —
14. Gunnar Gunnarsson.................... 456 —
15. Jón Björnsson ....................... 446 —
I
SIGURÐUR I
PÁLSSON: |
2. GREIN I
í SÍÐUSTU GREIN reyndi ég
að leiða í ljós, að hin ójafna at-
vinna í fiskiðnaðinum, sem stafar
af sveiflum í aflabrögðum gerði
það að verkum, að fiskverkunar-
stöðvar voru óæskilegir vinnu-
staðir fyrir börn og unglinga.
Lét ég þá ógetið annars þátt-
ar í þessu sambandi, en hygg hann
þó verðan þess, að honum sé
gaumur gefinn. Eg á hér við hinn
sífellda flutning vinnuafls milli
landshluta eftir því, hvar. helzt er
veiðivon hverju sinni. Á vetrum
liggur etraumur fólks frá Norður-
og Austurlandi suður og vestur. Úr
sumum byggðarlögum fer svo til
hver maður, sem að heiman kemst.
Á sumrum liggur svo straumurinn
norður og austur á vit síldarinnar.
Þannig er ókyrrleikinn í atvinnu-
lífi þvf, er á fiskveiðum byggist
í rauninni tvöfaldaður, annars
vegar af mismun í aflabrögðum á
hverjum stað, hins vegar af árs-.
tíðabundinni fiskigengd, að hin-
um ýmsu landshlutum. Þetta hef--
ur náttúrlega sína kosti en líka
sína annmarka. Það má líka líta
á þessi mál frá mismunandi sjón-
arhólum. Eg mun þó einkum ræða
þau með tilliti til ungu kynslóð-
arinnar.
Mjög er það algengt, að heim-
ilisfeður, oft með mörg börn á
framfæri, dveljist langdvölum
fjarri heimilum sínum af þeim
sökum, sem ég hef að framan sagt.
Erá hinu uppeldislega sjónar-
miði verður slíkt áð teljast harla
óheilbrigt, áð ekki sé tekið dýpra
í árinni.' Það,' sérrt böm og ungl-
ingar þarfnast öðrum fremur, er
ró og festa í heimilislífi, en um
slíkt getur ekki orðið að ræða,
þegar heimilisfaðirinn er ár frá
ári langdvölum að heiman.
Slíkar aðstæður hljóta að skapa
meira og minna rótleysi í heim-
ilislífinu fyrir utan það, að börn-
um og unglingum er ekki síður
RÆTT VIÐ
PREST UM
SEYTJÁN ára piltur spyr: Ég
er í skóla í Reykjavík. Foreldrar
mínir vilja. að ég gangi mennta-
veginn, en mig langar mest til að
fara upp í sveit og gerast bóndi.
Ég gæti vel hugsað mér að fara í
búnaðarskóla, en menntaskólanam
er mér mjög á móti skapi. Á ég að
gera eins og mér þætti sjálfum
bezt, að fara strax upp í sveit eða
láta að vilja foreldra minna?
Áður en lengra er farið nundi
ég ráða yður til að vera í skólanum
sem þér eruð í til vors, og Ijúka
prófinu. — Ég veit ekki hvort
þér skiljið, hvað fyrir mér
vakir, — en það er sjaldan
hollt fyrir skapgerðarþróun
ungs manns að rjúka frá neinu í
miðjum klíðum, sem á annað borð
hefur verið gert ráð fyrir að l]úka
við. Með þessu er heldur engu tap
að, heldur gefst nánari tími til
umhugsunar. Síðan litist mér vel á
að þér ynnuð við landbúnað -i sum
ar, og yrðuð þá reiðubúinn il að
taka framtíðarákvarðanir fyrir
næsta haust. Ef þér farið þanuig
að, hafið þér heldur ekki misst
neitt úr því námi, sem þér stuudið
núna, ef ske kynni, að yður snérist
hugur í sumar.
Ég sé ekki annað en foreldrar
yðar hafi fulla ástæðu til að gleðj-
ast yfir því, að þér hafið áhuga á
landbúnaði. í þeirri grein er vafa-
laust mikið og merkilegt verkefni
fyrir unga og dugandi menn. En
ég get ekki stillt mig um að biðja
yður að íhuga eína spurningu með
sjálfum yður: Getur það hugsast
að þessi hugmynd sé sprottin af
einhvers konar flótta frá námi, er
þér eruð búinn að fá leiða á? Eða
er þetta jákvæður áhugi á verkefni
sem hefur tekið yður svo föstum
tökum, að þér séuð undir það búinn
að gera það að ævistarfi? Á því
veitur all , að hér sé um að ræða
fasta og einlæga ákvörðun, sem þér
séuð reiðubúinn að standa við.
Að öðr’.im kosti er hætt við, að þér
nagið yður síðar í handarbökin fyr
ir að hafna tilboði foreldra yðar,
sem ár-’,ðanlega vilja allt fyrir yð-
ur gera
Einu s nni var gamall prestur,
dugnaoa' arl og í miklu áiiti. Hann
átti son, sem líka varð prestur, og
lét sá son sinn heita i höfuðið á
gamla manninum, og dreymdi sjálf
sagt um að koma drengnum áfram
á sams konar námsbraut og forfeð
ur hans höfðu gengið. En strákur
vildi þá ekki fara í menntaskólann,
þegar tú kom. Faðirinn sagði þá
við afann: ,.Ekki veit ég hvað ég
á að gera við drenginn. Hann vill
ekki læra.“ — Þá svaraði gamli
presturinn: „Lói)tu drengtnh fá
vilja sinn. Ég vil heldur eiga nafnið
mitt á duglegum húðarklár heldur
en lélegum embættismanni“. —
Það sem gamli prófasturinn átti
við, var það, að meiri likur væru
til þess, að ungi maðurinn sýndi
dugnað við það starf, sem hann
kysi sér sjálfur, og ef hann vildi
helzt vera duglegur ,,húðarklár“
þá væri siálfsagt, að hann fengi að
ráða því. En orð hans eru smellin
vegna beÞrar fjarstæðu, sem í
þeim felst. Allir starfandi menn
eru nefnilega „húðarklárar1,, sem
verða að afkasta sínu verki eftir
því, sem þeim er fyrir sett, hvort
sem þeir hafa byrði á baki eða bók
í höndum. Og enginn „húðarklár"
kemst af án menntunar. í gamlJ
8 20. apríl 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ