Breiðablik - 01.11.1913, Blaðsíða 2

82
BREIÐABLIK
legur nienningar-spillir, góSum siSum
til glötunar, — viSskiftalífi og velferS
þjóSar eitur og ósómi.
Af því eitri og ósóma eigum vér nóg.
Viðskiftalíf þjóSar vorrar er sjúkt,---
fársjúkt. Hvernig má á því verSa
nokkur bót ?
Einungis á þann hátt, aS hafin sé
fyrirtæki, þar sem ráSvendnin er aSal-
einkenniS, þar sem hagur og blómgan
fyrirtækisins er látiS sitja í fyrirrúmi,
þar sem starfræksla er látin vera meS
sparnaSi eins miklum og hagsýni og
beztu einstaklings-fyrirtæki, þar sem
gróSagirnd einstaklinganna fær ekki
aS gera sér hreiSur, þar sem hver
starfsmaður vinnur meS trúmensku
fyrir hverjum eyri, sem hann fær í
kaup, og öllum viSskiftamönnum gert
jafn-hátt undir höfSi, aS svo miklu
leyti sem auSiS er.
Vestur-lslendingum er aní um, aS
hiS fyrirhugaSa Eimskipafélag verSi
til fyrirmyndar í þessum skilningi.
MeS fagnaSi léti þeir féð af hendi
rakna, ef þeir vissi, aS sá væri tilgang-
urinn. MeS því ætti nýtt tímabil aS
hef jast í sögu viSskiftalífsins meS þjóS
vorri.
Vestur-íslendingum er ant um, aö
þetta alþjóoar-fyrirlœki veröi hafiö
og haldiö fram eftir enskum fyrir-
myndum en ekki dönskum. AS þvi
er fésýslu snertir, er sjálfsagt meira af
þeim aS læra en nokkurum þjóðum öSr-
um. Englendingar næstu nágrannar
íslands, og eftir vorum skilningi alt
undir því komiS fyrir þjcS vora, af
þeim aS læra í sem allra flestum efn-
um, veita f ó3i enskra hugmynda,
enskrar menningar, enckra lífsskoðana
inn yfir landiS.
Vestur-fslendingum er ant um, aS
ísland eignist lánstraust á Englandi,
hjá einni hinni mestu peningaþjóS
heims. Eins og stendur er lánstraust-
iS ekkert nema hjá Dönum. Og láns-
traust þeirra er bygt á valdafýkninni
einni. Þeir vilja vefja þjóS vora
skuldafjötrum svo miklum, aS hún fái
ekki hreyft legg né liS um aldur og æfi.
Þeir vita, að þaS er slungnasta ráSiS
til aS koma íslenzku sjálfstæSi fyrir
kattarnef, svo þaS eigi aldrei framar
viSreisnarvon. Þess vegna er þjóS
vorri lífsskilyrSi að losast úr þeim
danska glötunar-lœöingi.
Lánstraust enskra fésýslumanna get-
ur þjóS vor aó eins eignast með því að
temja sér ströngustu ráövendni í meö-
ferö fjár og allri umsýslu. Og um
leiS stranga starfrœkslu-aSferS, þar
sem öllum er gert jafn-hátt undir
höfSi, þar sem engum er ívilnaö frem-
ur öSrum, en sama lögmál látiS ganga
yfir alt og alla.
Látum þjóS vora fara aS leggja aS
minsta kosti eins mikla rækt viS enska
tungu og enskar bókmentir, og hún
hefir hingaS til lagt viS danska tungu
og danskar bækur. Látum hana sigla
með eimskipunum nýju inn í enskt við-
skiftalíf, enska menningu, enskan hug-
sjónaheim. Látum sama menningar-
braginn, sömu ágætu reglusemi í hver-
jum hlut, sama stranga agann verSa
opinberan í öllu, stóru og smáu, á eim-
skipunum íslenzku og á eimskipunum
ensku. Látum skyldurækni, dugnaS
og framkvæmda-fjör vera einkennin,
sem merkja þetta velferSar-fyrirtæki
þjóSar vorrar.
Af þjóðrækni hefir fátækt fólk látiS
tiltölulega mikiS fé af hendi rakna til
þessa fyrirtækis. Af þjóðræknis-hvöt-
um einum og engu öSru. ÞjóSlíf vort