Alþýðublaðið - 30.06.1963, Blaðsíða 13

Vaxandi
enda
HINN 23. marz sL voru liðin 10 I
ár frá því er endanlega var geng- !
ið frá stofnun Neytendasamtak-
anna, þeim sett lög og stjórn kjör-
in. Frumkvöðull að stofnun þeirra
var Sveinn Ásgeirsson bagfræðing-
ur, er hvatti til hennar með tveim-
ur ítarlegum útvarpserindum, er
liann nefndi „Neytendasamtök”, í
október 1952. Voru þau skömmu
síðar gefin út sérprentuð fyrir á-
eggjan Jóhanns heitins Sæmunds-
sonar, orófessors og fyrrv. félags-
málaráðherra. Þoír Jóhann og
Sveinn hoðoðn s'ðoo til fundar í
Sjálfstæðishúsinu 26. jan. 1953
ásamt frú Jónínu Guðmundsdótt-
ur, formann' Fú-mæðrafélags-
Reykjavikur. Var sá fundur allvel
sóttur, fór ágætlega fram og héldu
fundarboðendur framsöguræður og
skýrðu viðhorf sin. Fundarstjóri
var Sigurður Kristjánsson, fyrrv.
alþingismaður, en fundarritari
Gunnar Friðriksson, forstjóri Véla-
sölunnar.
Samþykkt var í einu hljóði að
lýsa yfir stofnun Neytendasam-
taka i Reykjavík, kjósa bráða-
birgðastiórn og fela henni að und
irbúa framhaldsstofnfund. í stjórn
voru kjörin: Sveinn Ásgeirsson
hagfr., Helea Sigurðardóttir,
skólastjóri, Eiríkur Ásgeirsson
forstjóri, Páll S. Pálsson, lögfr. og
frú Margrét Jónsdóttir.
Til framhaldsstofnfundar var
boðað 23. marz í Tjamarcafé. —
Voru þar samþykkt lög fyrir sam-
tökin og kjörin tuttugu og fimm
manna stjórn! Formaður var kjör-
inn Sveinn Ásgo'rsson. Mönnum
kann að þykia bað undarlegt, að
svo margir skyldu kosnir í stjóra
en í rauninni var hér um stofn-
endur að ræða, grunnur, sem
ætti að auðvelda uppbyggingu
samlakanna. Enda var hér um val-
inkunna menn og konur að ræða.
Hitt er annað mál, að svo fjölmenn
stjórn hlaut, þegar fram liðu
stundir, að verða þung í vöfum,
enda var í upphafi til þess ætlazt,
að 3ja manna framkvæmdanefnd
Marlene Dietrich var fyr-
ir skemmstu gestur á söng-
hátíð í Baden Baden í
Þýzkalandi, þar sem hún
heillaði áheyrendur og á-
horfendur sjónvarpsins með
nokkrum söngvum.
Henni var mjög vel fagnað
og hrærð þakkaði hún fyrir
hlýjar móttökur.
hefði sjálf stjórnarstörfin — ár
hendi, sem og varð. Þetta er f
stuttu máli sagan af stofnun Neyt-.Z
endasamtakanna.
kr. Hefur sú ákvörðun valdið því,
að samtökin hafa ávallt verið fé-
vana, og hefur það mjög háð
allri starfsemi þeirra. Þótt ár-
gjaldið væri hækkað nokkuð, var
það þó aldrei meira en svo vegna
rýrnunar á verðgi’di neninganna,
Neytendasamtök eru ung hreyf-
ing, og eru hin íslenzku hin þriðjúý.,
elztu í heimi sinnar tegundar, þdað baW var í rauninni alltaf sami
e. sem almenn samtök neytenda„ 15-kallirm. sem var árgialdið, og.
Nú eru slík samtök starfandi — Þa® þurfti fyrst að sækia hann á
en flest nýstofnuð — í nær öll-,j,n0'í'cur fiundruð staði og síðan
um löndum Vestur-Evrópu, Ástra- í nokkur búsund og haida nákvæma
líu, Japan, Indlandi, Suður-AfrfkU, i smaldskrá yfir bá, sem greiddu
Kanada, Nýja Sjálandi, sem sagt bann- Þegar litið er +il baka á
í öllum heimsálfum, en hin fyrstú farinn veg, verður að halda upni
voru stofnuð i Bandaríkjunum. j Sera rannsékuir. reka út-
Flest þessara samtaka eru nú að- gáfu- oe fræðsiustarfsemi. aðstoða
ilar að Alþjóðasamtökum neyt->. nevténfbir persónulevq f einstök-
enda, sem hafa aðsetur í Haag, um málurn, vinna að almennum
en meðal stofnenda þeirra 1960 'iaE’srnl,nalT|álum beirra á oninber-
voru Neytendasamtökin. í nóv. sl. ,,m vettvangi. veita ióefræðilegar
gerðist ísland aðili að Norrænu unDlýsingar án sérstaks endur-
samstarfsnefndinni um neytenda- rnalf's 02 hafa onna skrifstofu
málefni, sem starfar á vegum >',',Wa auk umfangsmikiila inn-
Norðurlandaráðs, og er formaður anfélagsstarfa án verulegra út-
Nevtendasamtakanna fulltrúi ís- .eiaMa. enda bótt meginstarfið sé
lands í henni. íslenzkir neytendur ;.;,,nnía nersónulegum áhuea fyr-
munu án efa geta — og hafa ir málefninu. En brátt fvrir hið
reyndar þegar — notið margs' alltuf !áea árgiaid var bó allt
góðs af slíku samstarfi, og þeim .fiert, þótt mun meira hefði mátt
mun meira sem viðskipti eru *-r'pra- hefðu t.ekiur samtakanna
frjálsari. Fyrst og fremst er nota- verið meiri. Það lieeur bví í aug-
gildi þess fólgið í því að geta birt ,,rn 1,nni- að her hefur verið unn-
í Neytendablaðinu sem mest af ;ð af fórafvsi á margan hátt. En
þeim upplýsingum og leiðbeining- verkefnin voru meiri en máttur-
um, sem hliðstæð málgögn erlend- inn- °g víst er það brevtandi, en
is veita sínum neytendum og eiga i RV° er um samtök og stofn-
jafnmikið erindi til okkar. f þessu anir- sertl vinna á svo breiðum
riti birtist gott dæmi þess. Ecff'^mdvelU. En víst er um bað, að
riti bandarísku samtakanna eru,-hoð sem St er af mörlcum til
sótt ýmis holl ráð og fróðleikuiy
j sem er mönnum peningavirði og
meira en það.
Á 10 ára afmælisdegi Neytenda
sRkrar starfsemi sem bessarar, ber
margfaldan ávöxt. Það má m. a.
s sabna með tölum. hveraig ár-
críairlið hefur skilað sér aftur
samtakanna 23. marz sl. bárust margfaldlega í krónum af ein-
beim fjöldi heillaóska hvaðanæva s,ökum aðgerðum Nevtendasam-;
úr heiminum, allt frá Tokio til takanna. Að vísu hafa þá utan-1
Kaupmannaliafnar, en fyrsta fplassmenn notið þess engu að
skeytið kom snemma morguns frá
Alþjóðasamtökunum í Haag.
★
Eitt var það, sem ákveðið var
á stofnfundinum með lítilli for-
sjálni, þótt vel væri meint., en það
var að hafa árgjaldið aðeins 15
s'Tf'ir. Það ætti að minna þá á
bakklætisskuld þeirra við Neyt-
endasamtökin, um leið og það er
beirra framtíðarhagur, að gerast
félagsmenn. .
★
Fjórum dögum eftir stofnfund
Neytendasamtakanna var haldinn
Núv. stjórn. Neytendasamtakanna, kjörin á aðalfundi 21. marz sl. Frá vinstri: Birgir Ásgeirsson lögfr.
samtakanna, Lárus Guðmundsson, stud. theol., Þórir Einarsson, viðskiptafr., Arinbjörn Kolbeinsson
læknir, Sveinn Ásgeirsson, liagfr., Knútur Hallsson lögfr., Kristjana SteingWmsdóttir húsmæðrakenn-
ari og Magnús Þórðarson blaðamaður. —
fyrsti fundur hinnar 25 manna I
stjórnar, og var hann mjög vel j
sóttur. Samþykkt var að hefja
hið fyrsta almenna hagsmunamál,
er samtökin beittu sér fyrir, yrði
lokunartími sölubúða. Um vorið
kom fyrsta almenna hagsmunamál,
er samtökin beittu sér fyrir, yrði
lokunartími sölubúða. Um vorið
kom fyrsta tölublað Neytenda-
blaðsins út, og þar með hófst út-
gáfustarfsemi samtakanna, sem
verið hefur veigamikill þáttur í j
starfsemi þeirra. Þetta rit, sem er
hið langstærsta, er þau hafa gefið
út, er hið 38. í röðinni, en auk
þess hafa verið send út hundruð
blaðatilkynninga. Þá hefur formað
ur samtakanna skrifað fjölda blaða
greina og haldið mörg erindi í
útvarpið um málefni neytenda. —
Neytendasamtökin urðu fljótt veru
leiki í meðvitund almennings, sem
gerði sér yfirleitt fulla grein fyr-
ir því, hvers eðlis og tilgangs sam-
tökin væru mun fyrr en búast
hefði mátt við. miðað við það, að
hér var um algjöra nýjung í þjóð-
félaginu að ræða — og átti sér
reyndar fáar hliðstæður í öðrum
löndum, og þær almenningi ó-
kunnar.
★
Þegar í nóvember 1953 opnuðu
Neytendasamtökin skrifstQfu að
Bankastræti 7 og höfðu opna
nokkra tíma á dag. Voru margir
hikandi við að leggja út í slíkt,
en bjartsýnin sigraði á þeim rök-
um, að grundvöllinr, að rekstri
hennar ætti hún sjálf að skápa
hennar ætti hún sjálf að skapa
meðal annars. í þessum sama mán-
uði var og stigið annað skref eem
átti eftir að verða afdrifaríkt. —
Neytendasamtökin birtu viðvörun
til almennings í dagblöðunum í
Reykjavík við einhliða notkun á
þvottaefni, sem þá var gífurlega
auglýst sem hrcint undraefni. Á-
litu sérfræðingar samtakanna hér
vera um hreint skrum að ræða
og ekki skaðlaust. Var ákveðið að
stiga þetta djarfa skref og af-
hjúpa leyndardóminn opinberlega,
enda fróðlegt að vita, hver við-
brögðin yrðu. Að sjálfsögðu var
áhætta- tekin — hve mikil vissi
enginn, því að hér gat verið um
atvinnuróg að ræða samkvæmt lög
um, þar sem aftur á móti væri
hvergi gert ráð fyrir Neytenda-
samtökum eða hliðstæðum aðila í
neinum lögum. Skal svo ekki nán-
ar lýst þeirri sögu, en málaferli
hófust og lauk ekki fyrr en eftir
tökin, sem undirréttur hafði dæmt
til að greiða stórfelldar skaða-
bætur. Með dómi Hæstaréttar
fengu Neytendasamtökin ómetan-
lega viðurkenningu frá réttarlegu
Framh. á 12. síðt
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 30. júní 1963 13