Lögrétta - 01.07.1934, Side 12

119
LÖGRJETTA
120
hemaðinn sjálfan. Og- er skemst frá því
að segja, að hann er algjörlega órjettlæt-
anlegur frá kristilegu sjónarmiði að vorum
dónii. Vjer getum ekkert hugsað oss gagn-
stæðara anda Krists en að menn hafi nokk-
umtíma leyfi til að hata og jafnvel vega
hver annan. (Sjá t. d. Mtt. 5.43; Mtt.
26,52).
Hitt verðum vjer að játa, að margir
kristnir siðfræðingar hafa varið hernaðinn
fram á þenna dag, og ætlum vjer að til
þess liggi þær meginorsakir, að þeir hafi
ekki þorað annað vegna stjórnanna í ríkis-
kirkjulöndunum, og vegna þess að þeir hafa
verið aldir upp í þeim hugsunarhætti, að
um „heilagt stríð“ (t. d. vegna föður-
landsins) gætí verið að ræða. En vjer ts-
lendingar sem vegna afstöðu vorrar til um-
heimsins eigum það hrós skilið, að hafa
fyrstir lagt niður vopnin, og höfum nú
fyrir löngu vanist af hernaði, vjer getum
skoðað þessi mál hlutlaust og eigum ásamt
þeim þjóðum, sem líka aðstöðu hafa, að
kenna heiminum þá lexíu, að stríð eru æf-
inlega og alstaðar brot á móti guðs vilja.
Að í rauninni er sama syndin að drepa
mann í stríði og friði. Aðeins getur það átt
við í stríðinu, að sá eigi meiri sök á bróður-
rnorðinu, sem hvatti til hernaðarins en
hinn, sem framkvæmdi það.
Með því að neita rjettmæti stríðsins, eins
og hjer er gjört, er strykað yfir þann
möguleika, að hernaðarlygi sje rjettlætan-
leg, og er engu við það að bæta.
Til eru þeir, sem hafa viljað rjettlæta
neyðarlygi í þágu útbreiðslu trúarinnar. Er
þá talað um „pia fraus“ þ. e. skreytni í
góðum tilgangi. I þá átt var það er menn
til forna gáfu út rit undir nafni frægra
höfunda, með það fyrir augum, að þ au
hefðu meiri áhrif í söfnuðunum. Er það t.
d. álit flestra biblíufræðinga, að þannig sje
Annað Pjetursbrjef tilkomið. Enn skýrara
dæmi af þeirri tegund eru þó hin svokölluðu
Skrök-Dionysiusarrit, sem talin eru að vera
færð í letur um aldamótin 500 e. Kr. Höf-
undurinn þykist vera Dionysius dómherra í
Aþenu, sá, sem getið er um í Postulasög-
unni 17,34, og er tilgangurinn að reyna „að
bræða saman kristindóm og gríska heim-
speki og að framsetja hinar kristilegu
trúarsetningar í nýplatonskum búningi“
(Dr. J. H.). Er skemst frá því að segja, að
rit þessi höfðu urh langan aldur geysileg á-
hrif á guðfræði vestrænnar kristni og á
margan hátt mjög til skaða. Og þau voru
einn hornsteinninn undir kenningunum og
kröfunum um vald páfans, og áttu ekki síð-
ur á þann hátt drjúgan þátt í deilum og
klofningi kirkjunnar. Annars eru það Jesú-
ítar, sem frægastir eru orðnir fyrir að verja
slíkar blekkingar, eða skreytni í góðum til-
gangi, þó ósjaldan hafi og margir aðrir
gripið til slíkra vopna til sóknar og varnar
trúarlegum hugðarefnum sínum. En ekki
þarf að eyða að því mörgum orðum, að
slíkt er hin mesta villa. Eða hversu má
gagna barninu með því að mata það á
mjólkinni með eitruðum spæni? Og það er
meira en barnalegt að hyggja að verja guð
sannleikans eða ryðja ríki hans braut með
svikum og lygi. Það er eitt hið versta
guðlast. Þeir sem í blindni sinni fremja
slíkt rífa það niður, er þeir ætluðu að reisa.
Má það því teljast ein af framförum vorra
tíma, að trúhræsni öll fær hinn harðasta
dóm, og að menn taka ekki orðin gild nema
þau sjeu trygð með verkunum — á því
sviði.
Loks hefur verið mælt með lyginni sem
hjálparmeðali á sviði stjórnmálanna, og í
því sambandi fallist á hina heimsfrægu
reglu sem kend er við Jesúíta „að tilgang
urinn helgi meðalið". Verður það atriði rætt
hjer síðar. Því meginhluti þessarar ritgerð-
ar á einmitt að fjalla um gildi sannleikans
fyrir þjóðfjelagið. Og verður nú fyrst vik-
ið jákvætt að þeirrí spurningu með því að
telja nokkur dæmi þess gildis.
III.
Margar kenningar hafa komið fram um
uppruna og eðli þjóðfjelagsins og kemur
það eigi voru máli við að lýsa þeini nje
gera upp á milli þeirra. Það eitt skal nefnt,
að vjer íöllumst á þá skoðun Aristotelesar,
— seni, eins og á svo mörgum öðrum svið-
um, er talinn faðir vísindalegrar þjóðfje-
iagsfræði — að sú sje frumrót þjóðfjelags-
ins, að maðurinn sje skapaður til samfje