Lögrétta - 01.07.1934, Page 39

173
LÖGRJETTA
174
stærri samvirkjanir að 20—30 árum liðnum.
Margar 30 ára garnlar byggingaathafnir
manna eru nú t. d. horfnar sem úreltar
starfsframkvæmdir. — Litlu orkuverin,
væntanlega samtals alt að 200 í landi voru,
eru að vísu vel kjörin til að laða að sjer
vinnuþrek hins starfhæfa fólks, því þau
bjóða meiri birtu, hitá. og starfsljetti held-
ur en önnur heimili til sveita verða um sinn
fær til að láta í tje, En vænta má að afl-
miklar og fjölþættar vatnsvirkjanir verði
síðar færar til að veita nokkurn jöfnuð um
greind efni.
Það virðast nokkrar líkur til að æfikjör
Skaftfellinga hafi stutt að þeim alkunna
orðstír er þeir eiga — að vera mjög öruggir
leiðsögumenn, t. d. á örðugum jökulvatna-
leiðum. En þeir eru einnig fremstir í fylk-
ingu um að koma upp hinum minni orku-
verum. — Skaftfellingar hafa átt ötula for-
göngumenn, góða aðstöðu um afl, og ým-
issa duglega smiði búsetta í sýslunum. —
Þeir hafa umsvifalaust beitt hæfileikum
sínum, þótt nokkuð hafi brostið nám og
æfingu. — Er ljóst að starfhæfni, dugnað-
ur og heimilisvinna veitir æ því mætara
gildi og sjálfbjörg, því djarfmannlegar, sem
kyntir eru viðráðanlegir athafnaeldar.
Ný tímabil breyta oft ört eldri háttum.
Ýmislegt bendir til, að nú verði að hlíta því
ráði að afmá heiðakotin og býlin fremst
til dala, og afskekktu litlu bæina millum
fjallrananna í harðviðra_ og útkjálkabyggð-
um lands vors. — En hugleiðingarvert er,
að t. d. þættir af fræðslustarfí í ýmsurn
skólum vorum, kvikmyndasýningar að hætti
líðandi tíma, vanþroskaðir fræðendur og
öígahneigðir menn geta nætt varfærnis-
laust um leitandi mátt ungmenna á þroska-
braut þar, sem byggðum og býlum er
þjappað saman og umferð auðveld. Hygg
jeg nýjar hættúr yfirvofandi, t. d. frá þeim,
er vilja ýtá mönnum í gaddbryddar flokks-
fylgisgirðingar, nema að sje gáð meðan
tími vinnst til. — Stórhríðar, er þyrla upp
hjarnskörum, hafa oft leikið hart líf manna
að hinum útúrskotnu býlum. — En breyt-
ingar eru árangurslitlar, ef áhöld eru með
ávinning og tap.
-Teg hygg nauðsvnlegt, að samræma
fvæðslustofnanir vorar miklu meira við
lífskjör manna, t. d. auka þar að miklum
mun holla líkamlega vinnu, einkum í
bamaskólum, og fimleika í hreinu and-
rúmslofti úti við. En forðast örar breyting-
ar, sem nú verður einna helst vart við, t.
d. með of einhliða frásögn með óre.vnd, eða
lítt reynd atriði skipulagsmála, stjómmála
og trúmala. — Góð og göfug þroskunaröfl
þurfa að eiga frið og ró í brjóstum þeirra,
er vilja áræða að taka þátt í, að leiða h'f
æskulýðs vors á greiðfærari hamingj a-
brautir nú, þegar sambúð æskunnar og
sveitanna minkar hlutfallslega, en þeim
fjölgar, er fæðast og lifa í þröngbýli við ó-
hagstæðari þroskaskilyrði. — Verður, meö
auknum og batnandi uppeldisáhrifum, auð-
veldara að greina þau hugtök, að komandi
kynslóð keppist við að temja sjer háttprýði,
djörfung og fómfýsi, jafnt um raforkiunái
sem önnur þegnfjelagsmál. —
Hið nýja er eðlilega alloft andstætt
eldri háttum, er margir voru þraut-
reyndir, innviðastyrkir og mjög fremri
sumu skvaldri hins líðandi tímabils. — Þó
hæfir trauðla að klífa móti þeim öflum, er
rás viðburðanna knýr. Hygg jeg t. d. ljóst,
að eins og nú horfir, hæfir að þoka búum
og byggð, í herrans nafni, hægt og gæti-
lega saman, nær eða að þjóðvegum við hin-
ar ræktanlegustu landspildur, þar sem raf-
aflið og hinar ýmsu vjelar eru nothæfast-
ar. — Skröltið og erillinn hygg jeg að vísu
nokkuð áleitið um að raska hugarró manna.
En þrotlítil og alloft fremur róleg störfin,
hamfarir náttúruaflanna, hið gróanda og
fallanda líf, lækjaniður og fuglakvak í
sveitum Jands vors hefur reynst hæft til að
vekja og efla marga góða eiginleika. Verð-
ur því jafnhliða breytingunni að minnast
góðra kosta þess er færist í kjölfar, og
beita áhrifum hinna nýrri hjálparafla til
þess, fyrst og fremst, að bæta upp það, sem
vfkur eða hverfur að nokkru fyrir ný-
breytninni.
Þeir, er leiða hug að því að skapa sjer
— venjulega tiltölulega dýra — aðstöðu til
nýbýlisræktunar á næstu tímum, þurfa að
hugsa um greiðan aðgang að r í f 1 e g r i
a f 1 m i ð 1 u n eigi síður en að góðum ak-