Alþýðublaðið - 23.11.1963, Blaðsíða 7

Jólabækur
Skuggsjár
SEGÐU ENGUM eftir Hönnu
Kristjónsdóttur, er ný bók, eftir
hina vinsælu skáldkonu, sem fyrir
tveim árum sendi frá sér bókina
ÁST Á RAUÐU LJÓSI. Sú bók
varð fádæma vinsæl og seldist upp
á örskömmum tíma. SEGÐU ENG-
UM er Reykjavíkursaga og fjallar
um ungt fólk, ástir og fjölskyldu
vandamál. Enginn vafi' er á, að
margir vilja kynnast þessari nýju
bók hinnar ungu skáldkonu.
Eftir Elínborgu Lárusdóttur
kemur skáldsagan EIGI MÁ SKÖP !
UM RENNA. Er það ættarsaga og
efni hennar sótt aftur á 18. öld. j
Óðnim þræði er hér um að ræða
sanna lýsingu á þjóðháttum og ald j
arfari 18. aldarinnar og hugsana-,
lífi fólks þess tíma. Að hinum er j
hér um að ræða hrífandi ástar-
íögu, með skýrum og fastmótuð-
um persónulýsingum, heitum
ástríðum og miklum átökum. Við
kynnumst sögupersónum liðins
tíma, lífi þeirra og örlögum, gleði
og sorg í amstri daglegs sveitalífs,
við hinar erfiðustu aðstæður.
Andrés Kristjánsson ritstjóri
hefur tekið saman bók um hið víð
iræga Geysisslys. Heiti bókarinn-
ar er GEYSIR Á BÁRÐARBUNGU
og segir þar á látlausan en skýr-
an hátt frá þessu slysi, sem vakti
^tlllllllllllllllllllUIIIII
i iii ii ■■1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111tiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu111111111111111111111111iiiii
111111111111111 iiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiutr t
>f- SYNDIR FEÐRANNA í GAMLA BÍÓI >f
Gamla bíó: Syndir feðranna.
Amerísk. Edmund Grainger
leikstjóri. Líkleg til vinsælda.
Bandaríkjamenn eru sér-
fræðingar í sköpun mynda um
yfirstéttaluxus, og gera þeim
hlutum oft slik skil, að ið-
kvæmum sálum verður hrein
opinberun og aflgjafi til afreka
á því sviði.
Texas er hinn verðugasti vett
vangur slíkrar myndsköpunar
enda óspart notað. Þar gerist
t.d. myndin „Home from the
Hill“, sem Gamla bíó eýnir nú,
svo og nokkrar aðrar, sem náð
hafa vinsældum hér að undan-
förnu.
Á tjaldinu sjáum við ríka
manninn, son hans — og laun-
son — konu — og hjákonur —
kokkála og reiða feður, ásamt
nokkrum svertingjum, sem
vinna.
Ki m M W§
A M lí u\i ii m IK\
Haldið ekki að þessi upptaln
ing sé til þess gerð að sýna
fram á algjöran óskapnað þess
arar myndar, langt frá því.
Margir hlutir í þessari mynd
eru ágæta vel gerðir, já, svo
unun er á að horfa. En úr-
vinnsla efnisins er yfirborðs-
kennd og til eru þarna atriði,
sem mitt í öllum harmleiknum
valda hlátri, er sízt skyldi (t.d.
er bróðirinn kemur til þess,
sem aldrei var viðurkenndur,
og fær þar hlýjar móttökur.
Það atriði er eyðilagt með yfir
borðsmennsku og smekkleys-
um).
Leikur er mjög misjafnt út-
færður og hlutverk ekki öll
nógu sterk mótuð, á ég þar
einkum við hlufiverk Robert
Mitchum, sem er illa gert og
lélega með farið.
Aðrir leikarar svo sem Elean
or Parker, leika vel, sömuleið
i§ Georgarnir Peppard og Ham
ilton.
Mín niðurstaða af þessum
hugleiðingum verður þessi:
Það er hægt að gleypa þessa
mynd í sig gagnrýnislaust og
hafa af henni allverulegt yndi
en hún er ekki nógu djúpstæð
nógu héilsteypt.
Bíóið hefur látið setja is-
lenzkan texta við myndina og
er hann myndinni til verulegs
framdráttar. .— H.E.
<4l «MMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiniiii lillliniiiiii■ ■■ ■iiimiiiiii 1111111111111111111111111111111111 iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
immimiitm
immmiimi
immimmmm^.
svo mikla athygli jafnt innan |
lands sem utan. Sagt er frá slys- |
inu sjálfu, hinni miklu og vel
skipulögðu leit, hinni almennu
gleði, sem greip um sig, þegar
fréttist að áhöfn vélarinnar var
heil á húfi og loks frá hinni und-
ursamlegu björgun áhafnar flug-
vélarinnar. Ennfremur segir frá
ævintýralegri björgun farangurs-
þess, sem flugvélin flutti og loks
segir frá björgun skíðaflugvélar-
innar, sem festist á jöklinum og
var þar vetrarlangt. Skýrt er frá
ferðum hinna ýmsu leitarflokka
og koma því margir hér við sögu.
í bókinni er mikill fjöldi mynda,
bæði af slysstaðnum og frá því
er leitarmenn og áhöfn vélarinnar
komu til Reykjavíkur.
VILLIBLOM I LITUM eftir
Ingimar Óskarsson grasafræðing,
er ný bók í bókaflokknum „Úr
ríki náttúrunnar". Hér er um að
ræða litmyndir af flóru íslands
og hinna Norðurlandanna, en
íexti Ingimars er sniðinn fyrir ís-
lenzka staðháttu. Sagt er í hvern
ig jarðvegi plantan vex, hve há
hún er, hvenær hún blómgast, og
VANDAMÁL LANDBÚNAÐARINS
ÞEGAR ég tók sæti á Alþingi fyrir
u. þ. b. 17 árum, vakti það fljót-
lega athygli mína, að umræður um
landbúnaðarmál höfðu á sér sér-
kennilegan blæ. í því sem næst
hvert skipti, sem landbúnaðarmál
komu til umræðu — og það var
sannarlega okki sjaldan — var
eins og þingfundurinn breyttist
skyndilega í kosningafund í sveit.
Sveitakjördæmaþingmenn úr
Framsóknarflokknum og Sjálf-
stæðisflokknum kepptust um að
lýsa sem hávænistu fyigi sínu við
allt, sem verða mætti landbúnaði
til eflingar og bændum til kjara-
bóta. Hvort sem um var að ræða
jarðræktarstyrk eða byggingar-
styrk, rafmagnsverð eða úthlutun
á landbúnaðarjeppum, vegarspotta
á Vestfjörðum, símalínu á Norður-
landi, brú á Austurlandi eða skóla-
byggingu í sveit á Suðurlandi, þá
þurfti venjulega heill hópur þing-
manna úr Framsóknarflokknum
og Sjálfstæðisflokknum að láta í
Ijós ást sína á landbúnaði og auð-
sýna bændum umhyggju sína. En
alltof oft vildi það við bregða, að
rödd skynseminnar þagnaði í þing
salnum um leið og kapphlaupið
um bændafylgið hófst þar. Það er
næstum ótrúlegt, hvernig greind-
armenn liafa gersamlega ruglazt
í ríminu, þegar þeir hafa þurft að
taka afstöðu tíl landbúnaðarmála
eða tala um þau. Þá hefur viljað
hlaupa í þá einhvers konar tilfinn
ingahiti, sem valdið hefur því, að
dómgreind ruglast, rétt eins og
landbúnaður sé ekki atvinnuvegur
eins og sjávarútvegur og iðnaður,
heldur einhvers konar listgrein,
scm ekki þýði að reyna að ræða
um með rökum, heldur verði að
vega og meta á mælikvarða til-
finninga og svo sjálfsagt að
styrkja, að það jaðri við menning-
arfjandskap að tala um fjármál i
því sambandi.
Athugulir menn hafa í áratugi
veitt athygli þeirri sérstöðu, sem
umræður um landbúnaðarmál hafa
haft á Alþingi, kappinu og hitan-
um, sem þeim hefur venjulega
fylgt. Þetta hefur án efa verið einn
af mörgum fylgifiskum ranglátr-
ar og óheilbrdgðrar kjördæma-
skipunar, baráttu Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokksins
hlaup um fylgi fólks í sveitakjör-
dæmum.
20. öldin hefur verið öld iðnvæð
ingar, ekki síður hér á íslandi en
í öðrum nálægum löndum. Iðn-
væðingin er ekki hvað sízt fólgin
í því, fólk flyzt frá landbúnað-
arstörfum í ýmiss konar iðnaðar-
störf, úr sveitum til bæja. Fram-
leiðni vinnunnar hefur reynzt
miklu meiri í vélvæddum iðnfyr-
irtækjum en hún er yfirleitt í
landbúnaði, þótt þar hafi einnig
átt sér stað vélvæðing og aukin
vinnuhagræðing. Þessi aukna fram
leiðni nýrra iðngreina hefur verið
eftir
Gylfa Þ. Gíslason
um tiltölulega fá bændaatkvæði í
litlum sveitakjördæmum. En þetta
hefði átt að breytast til batnaðar
með breyttri kjördæmaskipun. —
Bændur hafa ekki lengur þau úr-
slitaáhrif á skipun Alþingis, sem
þeir höfðu fyrir áratugum. Þess
vegna ætti freistingin til þess að
breyta þingfundum í framboðs-
fundi í litlum sveitakjördæmum
að hafa minnkað. En ýmsir þing-
menn virðast í þessu efni sem
fleirum lifa og hrærast fullt eins
mikið í fortíðinni og nútíðinni.
Þeir hafa enn ríka tilhneigingu til
þess að móta umræður á Alþingi
líkt og þar sé um að ræða kapp-
höfuðorsök aukins hagvaxtar og
síbatnandi lífskjara. Batnandi lífs-
kjör leiða og ekki til þess, að
menn auki neyzlu sína á landbún-
aðarvörum í hlutfalli við tekju-
aukningu sína. Af þessu hvoru-
tveggja hefur hvarvetna leitt mik-
ið efnahagslegt og félagslqgt vanda
mál. Svo að segja hvarvetna hefur
þurft að veita landbúnaði vernd
og stuðning til þess að hann geti
látið framleiðendum landbúnað-
arvöru i té viðunandi lífskjör, auk
þess sem einstök ríki hafa af eðli-
legum ástæðum ekki viljað láta
landbúnaðarframleiðslu sína fara
niður úr vissu marki af öryggis-
ástæðum og fólksfækkun við land-
búnaðarstörf ekki verða óeðlilega
hraða, af félagslegum ástæðum.
í áratugi hefur þetta verið al-
þekkt og þrautrætt vandamál í
efnahagsmáium og félagsmálum
um allan hinn vestræna heim, og
raunar ekki síður í Sovétríkjun-
um eftir bolsévika-byltinguna þar
1917 og í öðrum kommúnistaríkj-
um eftir beimsstyrjöldina síðari.
Vandamálið hefur verið rætt fram
og aftur. Það er alviðurkennd stað
rcynd, að landbúnaðurinn stendur
yfirleitt höllum fæti miðað við iðn
aðinn. Fólkið, sem , iðnaðurinn
þarfnast til arðbærra starfa, vinn-
ur við miklu óarðbærari störf í
landbúnaði, en flutningurinn milli
starfsgreinanna er mikið félags-
legt og efnahagslegt vandamál og
raunar menningarlegt líka, því að
ekki er aðeins um að ræða flutn-
ing milli starfsgreina, heldur einn-
ig milli dreifbýlis og þéttbýlis.
Það, sem ég hef séð og heyrt af
skrifum og umræðum um þessi
mál í nálægum löndum, hefur
borið þess ótviræðan vott, að öll-
um er vandamálið ljóst í megin-
atriðum, þótt mönnum geti sýnzt
sitt hvað um, hvort liafa eigi opin-
ber afskipti af þeirri þróun, sem
er að eiga sér stað, og þá hver
þau skuli vera. En ég minnist þess 1
ekki að hafa séð eða heyrt þetta i
vandamál rætt annars staðar eins ;
og það sé að einhverju leyti allt)
annars eðlis en önnur efnahagsleg |
og félagsleg vandamál, hvað þá að
því sé beinlínis neitað, að vanda-
málið sé til. Á íslandi virðist þetta
þó eiga sér stað. Á íslandi virð-
Framh. á lJ. siðu
í stórum dráttum hve útbrekhl
hún er. Sérstaklega er þess getifi?
ef plantan vex í einhverjum sér-
stökum landshluta. í bókinni eria
litmyndir af 667 tegundum nor-
rænna jurta og greinagóðar lýsing
ar á þeim öllum. Er þetta því til-
valin bók fyrir alla þá, sem kynna
vilja sér villigróður íslands og
hinna Norðurlandanna.
Eftir Lúðvík Kristjánsson kém-
ur síðara bindi af ævisögu Þor-
láks Ó. Johnson ÚR HEIMSBORG
í GR J ÓTAÞORP. Þorlákur Ö.
Johnson var mikill umbóta- og
hugsjónamaður og má iiann telj-
ast faðir frjálsrar innlendrar
verzlunar. Saga Þorláks Ó. John-
son er jafnframt brot af þjóðar-
sögunni á síðari hluta 19. aldar.
Hann var einn nánasti samstarfs-
maður Jóns Sigurðssonar forseta,
og lagði fyrir hann margs konai'
tillögur um íslenzk framfaraefni
og var í senn framsýnn og hug-
myndaríkur.
KÖKUR MARGRÉTAR eftir
Margréti Jónsdóttur er lítil og
handhæg bók, samin af konu sem.
í hart nær 40 ár hefur bakað kök:
ur í eldhúsinu heima hjá sér og:
selt þær Reykvíkingum. Margrét
vill miðla öðrum af þekkingut
sinni og mikilli reynslu, og því er
bókin til orðin. Alls eru hér 90
uppskriftir og er í bókinni að
finna hvernig bezt er að búa til
ýmsar kökur og kex, stórar kökur
og tertur, smákökur, krem og:
mauk. Bókin er prýdd myndum.
Tvær hinna vinsælustu er-
lenara skáldkvenna, sem bækur
hafa átt á íslenzkum bókamarkaði
undanfarin ár, eru Theresa Charl-
er- og Margit Söderholm. Eftir þær
báðar korna nýjar bækur nú,
KARÓLÍNA Á HELLUBÆ eftir*
Margrit Söderholm, er sænsk.
herragarðssaga, skrifuð í sama stiL
og fyrri Hellubæjarbækur höfuntf
arins, en bók Theresu Charles heit:
ir LOKAÐAR LEIÐIR. Er hún.
eins og fyrri bækur hennar spemx
aridi ástarsaga. Eftir danska Græ»
landsfarann, ferðalanginn og rit—
iiöfundinn Ejnar Mikkelsen, skip-
stjóra, kemur ný bók, FERÐ -t
LEIT AÐ FURÐULANDI. Eftir
Mikkelsen kom i fyrra út bókin,
Framh. á 13. síðu
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 23. nóv. 1963 f