Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1897, Page 61

61
Bandafylkjanna í Vesturbeimi. Þeir töldu páfann
einna versta þröskuldinn og skoðuðu hann sem fjand-
mann alls frelsis og upphaf sundrungar og niður-
lægingar Italíu.
En litlu siðar, eða skömmu eptir árið 1840 reis
upp ný alda, helzti maður þeirrar stefnu var prest-
urinn og heimspekingurinn Vincenzo Gioberti. Hann
var trúaður maður og hjelt því fram, aðpáfinn einn
og einginn annar gæti endurreist og sameinað Ital-
iu. Það var stöðugt hin mikla vandaspurning, hvar
höfuðstaðurinn ætti að vera í hinu sameinaða ríki.
Norður ítalir og Suður-ítalir eru næsta ólíkir, eins
og reynslan hefir sýnt, til mikils hnekkis fyrir Ital-
iu, siðan löndin runnu saman undir stjórn Viktors
Emanúels; það var því á frelsishreyfingartímanum
fyrir miðja öldina að fæstir treystust til að halda
fram Túrin eða Neapel sem höfuðstað. Allra hugur
stóð til hinnar fornhelgu borgar i miðju landi. Nú
leysti Gioberti þennan hnút með því að kveða upp
með það, að páfinn í Rómaborg ætti að vera höfuð
og hjarta hinnar sameinuðu Italiu. Gioberti hreif
landa sína með ritsnilld og mælsku og hugsjón hans
var bandalag allrar Italíu undir yfirstjórn páfans.
Það átti að fæðast frjálslyndur og nýr páfadómur í
umsköpuðu landi.
Þá er það árið 1846 að Píus 9. setzt að páfa-
stóli. Hann dreymdi um stund þennan fagra frelsis-
draum þjóðar sinnar. Hann byrjar stjórn sína á því
að gefa upp pólitískar sakir, hann stefndi til ráð-
gjafarþings og ljet leikmenn- eigi siður en klerka
hafa stjórnarvöld með höndum, rýmkaði prentfrelsið
og lagði skatt á klaustrin. Það var eigi litill fögn-
uður í kirkjuríkinu og um endilanga Italíu að hafa
fengið frjálslyndan páfa, alstaðar kvað við »evviva