Eimreiðin - 01.09.1917, Blaðsíða 36

eða 4i°/o. Seinast gekk kólera 1911 á Ítalíu og 1913 á Balkan-
skaga, en varð stöðvuð.
Sem betur fer, hefur læknisvísindunum tekist að ráða við
kóleruna á seinni árum, og má það telja meðal hinna glæsilegustu
sigra, sem vísindin hafa unnið. Reyndar erum vér ekki enn komnir
svo langt, að geta læknað veikina, þegar hún er upp á sitt versta,
en vér höfum lært að stöðva útbreiðslu hennar.
Hinn frægi gerlafræðingur Róbert Koch fann fyrstur sótt-
kveikjuna, sem veldur kóleru (1884). Eftir að hann hafði kent,
hvernig rækta megi bakeríuna og athuga lifnaðarháttu hennar,
komust menn smámsaman að raun um, hvernig hún hagar sér í
líkama manna og hvernig veikin útbreiðist. Vér vitum nú, að
kólerubakterían1) hagar sér mjög líkt og taugaveikisbakterían.
Hún lifir í görnum sjúklinganna og berst þaðan með hægðunum.
Síðan getur hún lifað í jarðveginum, og einkum í vatni, langan
tíma. Komist þá bakteríurnar í neyzluvatn, þá er voðinn vís.
Pær tímgast óðfluga í vatninu og eftir nokkurn tíma verður vatnið
svo sóttmengað, að meirihluti þeirra, sem drekka vatnið, sýkjast
af kóleru. í mjólk og öðrum drykkjum geta bakteríurnar auð-
vitað líka þrifist. Sóttkveikja kólerunnar hagar sér því líkt og
taugaveikissóttkveikjan. Menn drekka hana í sig úr sameiginleg-
um brunnum eða vatnsbólum, sem ekki eru nógu vel úr garði
gjörð. Par sem vatnsveitur eru góðar og fráræsla í góðu lagi,
þar getur kólera aldrei orðið mjög útbreidd. Og öldungis eins
og vant er að taka fyrir alt taugaveikisfaraldur í bæjum, sem
fengið hafa góða vatnsveitu (sbr. Reykjavík og Oddeyri), eins
hættir líka kólera að breiðast út, þegar svo er komið. Reyndar
getur kóleran, eins og taugaveiki, borist mann frá manni, þegar
• ekki er gætt þrifnaðar og annarrar varúðar, en sú sýkingarhætta
er þó hverfandi í samanburði við hættuna, sem af vatnsbólun-
um stafar.
Pá kemur það einnig fyrir eftir kóleru, eins og eftir tauga-
veiki, að til eru sóttberar, þ. e. menn, sem ganga með lifandi
sóttkveikjur í sér og geta smittað, þó þeim sjálfum sé batnað.
En þó ber minna á þessu um kóleru en taugaveiki. Sóttkveikjan
er skammlífari.
Að það sé vatnið, sem aðallega flytji kólerubakteríuna í menn,
*) Bakterían er eins og komma í laginu, þessvegna kölluð kommu-baktería.