Alþýðublaðið - 13.06.1964, Qupperneq 10

/
NÝTT!
í plast-
brúsum.
Fæst í
hverri búð
LAGA
Jr
(Framhald úr Opnu).
ar reglur og tízkur. Svo róttækt
yar hatur. það og fyrirlitning,
sem ég strax fékk á öllu slíku,
að ég komst fljótt í andstöðu
við flesta félaga mína, ef ekki
alla. Ég fann, að ég var fædd-
ur fjandmaður allra þesjara
álaga og -þakkaði hamingjunni
fyrir, að ég var kominn frá
mínu fátæka föðurlandi, sem að
vísu hafði ekki of mikið af ytri
auðæfum, en var til allra heilla
einnig svo bláfátækt af öllum
listvenjum (tradition) og öðrum
slíkum þvættingi og heimsku í
mínum augum. Ég sá aíla fé-
laga mína burðast meira og
minna með þessar erfðasyndir
sínar, sem ég var sjálfur svo
blessunarlega laus við.
Eg var iðinn og árvakur og
hlustaði á flesta fyrirlestra, sem
fluttir voru um listir. Ofur
gaman þótti mér-að öllum þeim
miklu fræðum, er margir „list-
dómarar" gæddu fólki á, er um
listamenn eða listsýningar var
að ræða. Ég vandi mig snemma
á að ganga hæversklega til hlið-
ar, er út leit fyrir, að ég yrði
að mæta mönnum þessum, því
í mínum augum hlutu þeir að
vera töluvert merkilegir, er
svona gátu mælt og végið alla
list svo þar var enginn efi eft-
ir. Ekkert duldist fyrir sjónum
þessara asdans manna. Það leit
út fyrir eftir dómum þeim, er
þeir dæmdu, að þeir vissu allt
um listamannsins huldustu hugs
anir samtímis um tækni hans
og allt hið ytra, allt um drauma
— og sálarlíf hans, um alla for
tlð hans og framtíð og meira
til, hvernig allt starf hans átti
að vera eða ekki vera, hvert
hann stefndi og hverra gæða
hann átti að afla sér, hvaða
hættur hann átti að forðast,
hvað sannleikur væri og lygi í
listum o. s. frv. Var það ekki
von, að þessum miklu sjáurum
og smekkmönnum þætti skítur
til koma, þegar einhver ætlaði
að hlaupa út úr lestinni og
ganga eigin götu? Ég þóttist
verða þess var, að ég var grun-
aður um að vera einn af svörtu
sauðunum. Ég hafði dirfzt að
álíta, að þeir, sem óskuðu að
skapa sjálfstætt, gætu haft sín-
ar djúpu rætur og farið sínar
eigin götur. Jú, auðvitað, en
hvar var bá að finna? Það vant-
aði bara, að maður færi að gera
sig hlægilegan með því að í-
mynda sér sjálfan sig einn
þeirra. En ég hélt því fram, að
á meðal listamanna sem ann-
arra kynnu að finnast undar-
legar sálir, sem ógjarna létu
binda sig og binda annarra
böndum.
í mannfélagi því, er ég dvaldi
í á árunum 1893—1914 var mik-
ið af þessum listdómarafyrir-
brigðum. Og með sjálfum mér
tók ég þá rækilega til athug-
unar. Það .tók nokkurn tíma að
kref-ja þá til mergjar. Innan
um -voru samvizkusamir list-
dómarar, sem af varúð og nær-
gætni leituðust við að túlka
listaverkið út frá sjónarmiði
höfundar þess. En hinir múg-
sinnuðu voru fleiri, sem af hé-
gómagirnd, monti og mikil-
mennsku, drottnunargirni ker-
skni, hefndar og minnimáttar-
kennd og svo síðast en ekki
sízt af heimsku — óðu uppi
eins og hreinasta plága, firrtu
fólkið persónulegri dómgreind
sinni og þóttust leiða það — og
listamennina sjálfa. Gamlar
múgaðferðir riktu í listinni þá
sem oftar. Öllu var skipað í
bása og „ismar“ og „skó!ar“
réðu lögum og lofum. Allt sem
bar merki innsæis og frumleika
átti fremur erfitt uppdráttar.
Listin fyrir listina — bókstafs
listina — var uppáhaldsslagorð
þeirra tíma.
Þannig urðu kynni mín af
listastarfsemi samtíðarinnar að
eins til að auka ógeð mitt á
stefnum og tízku í listinni. List-
in hefur í mínum augum ávallt
verið persónulegs eðlis „indi-
vidulistisk“ útgeislun, ef svo
mætti að orði komast, og hún
er það enn. Kynni mín af „ism-
unum‘‘ í listinni hafa orðið til
þess eins, að ég hef lært að
forðast þá.
Grundvöllur listvitundár og
trúarvitundar hefur mér ávallt
virzt mjög svipaðs eðlis, —
enda mun þessa viðhorfs gæta
mjög í minni list.
Og þegar ég nú lít til baka
yfir allt það í list og trú, sem
valdið hefur mér erfiðleika og
efasemda, þykir mér vænt um,
að ég trúði aldrei neinum fyrir
vandræðum mínum. Auk þeirr-
ar feimni, sem því fylgir að
tala við aðra um þau einkamál-
efni, er einnig óttinn við að
verða misskilinn. En sú mikla
orka, sem ávinnst fyrir erfiði
ungrar sálar, ef hún sjálf get-
ur klofið fram úr því, — er
gullvæg henni til andlegs
þroska um alla framtíð.
Um mest alla ævi mína hef
ég bótzt hafa þó nokkur kynni
af slíkri innri baráttu".
HKG.
SMURI BRAUÐ
Snittur.
Opið frá kl. 9—23,30.
Brauðstofan
Simi 16012
Verturgötu 25. — Súnl 24540
Einangrunargíer
Framleitt einungis úr Crvxb
rlerl. — 5 ára ábyrgð.
Pantið tím^nlega.
Korkiðjan h.f0
LÆKNINGASTOFNUH FYR-
IR TAUGAVEIKLUÐ
Reykjavík, 4. júní — HP.
Á borgarráðsfundi síðastliðinn
þriðjudag var lögð fram umsókn
frá Heimilissjóði taugaveiklaðra
undir lækningastofur handa
taugaveikluðum börnum. Barna-
ve^ndarfélag Reyk:avikur stofn-
aði heimilissjóðinn með 100.000
kr. stofnframlagi fvrir bvemur ár-
um, en hann nemur nú um 600
bús. kr. Sjáðnum á að wia :t,ii a|í
reisa lækningastofnun fvr:r hörn,
sem þjást af ‘augaveiklun, og
múnu verða gerðar tePr,,:nsriir af
stofnuninni og bvgrrine-arfram-
kvæmdir hafnar jafnsk'ótt og lóð
og levfí eru fengin.
Alþýðublaðið náði tali af for-
manni sjóðsstjórnar, dr. lVTattíasi
Jónavsyni, í dag og snurðíst fyrir
um þe’ta mál hjá homnn. Hann
ságði, að hin fyrirhnga*a lækn-
ingastofnun eða hælí w: e>nk-
um ætlað börnum, sem biáðust af
taugaveiklun á a’Iháu sfcívri, þann
ig að þau hefðu ekki fu'I not af
heimanpönguferð og bvrftn bví
helzt að vera í nrnrá og und:r eft
irliti sérmenn'aðs fó'ks. Raunar
mætti tala um þrjú st5g taugaveikl
unar hjá börnum. í fyrsta hópnum
væru börn á því stigi að þau gætu
verið á heimilum sínum. en þyrftn
að ganga íil geðlæknis eða sálfræð
ings við svipaða stofnun og t.d.
Geðverndardei'd barna á Heilsu-
verndarstöðinni. í öðrum liópn-
um væru börn með taugaveiklun,
sem leitt hefði til geðrænna trufl-
ana á mjög háu stigi, og þörfnuð-
ust helz' dvalar á barnadeild geð
veikarhælis. Þriðji hópurinn stæði
svo mitt á milli. í honum væru
taugaveikluð börn, sem valda vand
ræðum á heimi'i og í skóla vegna
geffrænna truflana, sem oft væru
áiitnar einberar kenjar, en væru
raunar veikindi, sem hægt væri
að lækna — stundum að’ fullu, ef
ré't væri á ha’dið. Fyrir aöstend-
endum he’milssa’óðsins vakir að
hjálpa þessran börniim og bæta
aðstöðuna t:l hess. Br. Matíhías
sagði, að í því s'ivni bætti réttast
að reisa lí ið heimili eða lækn-
ingastofnun. he’zt í grennd við
stórt sjúkraliús- t. d. Borgarsjúkra
húsið, þar s°m ''örnin gætu fengið
vist eins og á s'ú’trahúsi um lengri
eða skemmri tíma. Svinað hefur
verið’ gert víða erlendis, t. d. á
Norðurlöndum, og bar er málum
þessum mi 'il' gáranur gefinn.
Nú hefur s .iórn he’milissjóðs-
ins éskað eftir lóð t5l að byggja
Iækningastofnun á, cg sagði Dr.
Matthías að hafizt vrði handa um
teikningar og bvggingarfram-
Frh. á 13. síðu.
SÍLDARSTÚLKUR
Viljum ráða síldarstúlkur til söltunarstöðvanna Sunnu,
Siglufirði og Sunnuvers, Seyðisfirði. —
Fólk verður flutt milli stöðvanna eftir því, sem síldin
veiðist. — Kauptrygging. Frítt húsnæði. — Fríar ferðir.
— Upplýsingar á skrifstofu
ísbjarnarins, Hafnarhvoli, sími 11574.
SMUBSTÖBIH
Ssetúní 4 - Símí 16-2-27
BOllna er Bmnrður fljótt og vd
fdjima allar tegundlr ut aanwlh
UPPBOÐ
Uppboð óskilamuna í vörzlu rannsóknarlögreglunnar fer
fram að Borgartúni 7, laugardaginn 13. þ.m. og hefst kl.
13.30.
Yfirsakadómarinn í Reykjavík.
Dagheimili og leikskóli
í Kópavogi
Á næstu mánaðamótum verður hafin starfsemi dagheimil-
is og leikskóla í Kópavogskaupstað. — Þeir foreldrar,
sem hug hefðu á að koma börnum sínum þar til dvalar,
geta sótt umsóknareyðublöð á bæjarskrifstofuna í Félags-
heimilinu.
Tekið verður á móti umsóknum á. sama stað til 8. júlí
n.k.
Leikvallarnefnd.
10 13- J’úní 1964 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ