Alþýðublaðið - 28.06.1964, Blaðsíða 3

I^1lllllllllllllllllllllllllllllllllllll-'4lllkll'-l>l(lllllllllllllllllllllllllllllllllll|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||{«|||||||||||||||||||||,|||l||||||||||||||||||,||,,,|||||||||||||||||||||||||||||||,|||)||||||||||í|JIHHHHIUI,III,
Leikhúsin I vetur
SILFURLAMPI Félags Is-
lenzkra leikdómenda var, ■ eins
og kunnugt er, aíhentur í
lokahófi listahátíðarinnar á
. föstudaginn annan en var. —
Hefur verið sagt frá afhend-
I ingunni í blöðum, og svo
hveraig; atkvæði . féllu, og er
óþarfi að fara aftur út í þá
sálma. En engum sem sá Helga
Skúlason í Föngunum í Alt-
óna í Iðnó í vetur, sem kann-
ski er minnisstæðasti leikhús-
viðburður ársins, mun blandast
hugur um það, að hann var
vel og maklega að silfurlamp-
anum 19£4 kominn. Það er svo
annað mál, að eins og endra-
nær sýndu ýmsir fleiri „silfur-
lampaleik” á árinu, og er þar
kannski fyrst að nefna Herdísi
Þorvaldsdóttur og Rúrik Har-
aldsson. Það sýnir styrkleik
og fjölbreytni leikhúsfólks
okkar hversu margir koma
raunverulega til álita við þessa
verðlaunaveitingu ár hvert og
kannski fleiri en einatt kemur
fram í atkvæðatölum.
Helgi Skúlason vék að því í
þakkarorðum sínum að leiklist
væri meðal annars, og ekki
sízt, samstarfslist; og hann
drap á mikilsverðan lilut leik-
stjórans. Það er engin til-
viljun, sagði hann, að þetta er
þriðji silfurlampinn sem Gísli
Halldórsson hlýtur. Lampinn
er veittur fyrir „bezta leik
ársins” hverju sinni; víst er
það leiðinlegt að við veitingu
hans skuli ekki einnig reynt
að meta beinlínis beztu leik-
stjórn ársins; eða veitt sérstök
leikstjórnarviðurlcenning, ef
það þætti hentugra. Og sizt
má líta svo út sem lilutur
leikstjórans sé vanmetinn á
kostnað leikarans, — sízt af
öllu vegna þess að tilfinnan-
legasta glompan í leikmenn-
ingu okkar nú er einmitt
liversu fátækir við erum að
snjöllum, mikilhæfum leik-
stjórum. Það er því engin van-
þörf að sýna vott viðurkenn-
ingar á því sem vel er unnið
á þessu sviði.
HEIMSÓKNIR írska leik-
stjórans Thomasar MacAnna
voru með ánægjulegustu við-
burðum á leikárinu, og þær
áréttu skilmerkilega leikstjóra-
fátæktina sem háir leikhúsum
okkar. Eru nokkur minnstu lik-
indi til að við hefðum séð
þvílíkar sýningar sem Gísl í
Þjóðleikhúsinu eða Rómeó og
Júlíu i Iðnó fyrir tilbeina ís-
lenzks leikstjóra? Eg held
ekki. Og sömu sögu má víst
segja um ungverska leik- og
hljómsveitarstjórann István
Szalatsy og Sardasfurstinnuna
sem enn er á f jölunum í Þjóð-
leikhúsinu.
eftir
ÓLAF JÓNSSON
Eg sá nú ekki þessa sýn-
ingu fyrr en lokið var marg-
umræddu vandræðamáli ung-
versku söngkonunnar sem
hingað kom: það lauk með við-
eigandi móti hálfvandræða-
legu leikári Þjóðleikhússins.
Við höfumv heyrt útskýring
þjóðleikhússtjóra á atburðun-
um, sem trúlega verður síðasta
orðið í því máli. Óneitanlega
hefði verið fróðlegt að frétta
af viðhorfum söngkonunnar
sjálfrar og skoðun hennar á
málsatvikum; þetta virðist
engum okkar spræku viðtals-
höfunda í blöð og útvarp hafa
komið til hugar, sem hefði þó
verið þeim kjörið verkefni.
Hitt er víst að eftir söngkonu-
skiptin er sýning Þjóðleikhúss-
ins einkar áferðargóð, liún er
fjörug og fjölbreytileg, jafn-
vel falleg með köflum. Þetta
er eflaust að verulegu leyti
að þakka Szalatsy leikstjóra,
sem stýrir hingað nútímalegri
gerð leiksins þar sem sneitt
pr hjá aflÓTga söngleiksvið'-
kvæmni en áherzlan lögð i
staðinn á grín og gamanleik,
r - •
7M \
'1 L —)
og hefur ennfremur náð ágætri
samvinnu við leikara Þjóð-
lelkhússins. Að söngvurum
vorum öldungis ólösluðum eru
það leikararnir sem bera þessa
sýningu uppi og standa þar
fyrlr afbragðsgóöu gamni:
Lárus Pálsson og Herdis Þor-
valdsdóttir og Bessi Bjama-
son, Guðbjörg Þorbjaraar-
dóttir og Valur Gíslason. Sé
það á annað borð réttilegt
verkefni Þjóðleikhússins að
flytja okkur söngleiki af þessu
tagi, sem vel kann að vera
meðan hér er ekki eiginlegt
söngleikahús, er þetta áreið-
anlega alveg hárrétt aðferð.
Ekki þarf að spyrja um áhuga
og undirtektir almennings:
leikhúsið var þéttskipað áhorf-
endum sem tóku sýningunni
af furðumiklum fögnuði kvöld
ið sem ég sá hana.
Annars má sitthvað segja
loflegt um starfsemi Þjóðleik-
hússins undanfarna vormán-
uði. Tillag leikhússins til lista-
hátíðarinnar var einskonar
forsýning á Kröfuhöfum
Strindbergs sem tekin verður
upp á nýrri annexíu leikhúss-
ins í haust: hún lofaði vissu-
lega góðu um þessa nýjung.
Táningaást í vor, ásamt með
Gísli í haust, er líklega bezta
sýning leikársins; það er
vissulega miður fariö, ef hún
hefur ekki hlotið hylli al-
mennings. En þessi nafnalisti
Gísl, Táningaást, Sardasfurst-
innan, er dálítið hæpinn vitn-
isburður um verkefnaval
Þjóðleikhússins, einkanlega
þegar Flónið og Læðurnar er
haft í huga til viðbótar. Ber
slík verkefnaskrá vitni um
listræna stefnu, skilning á eig-
in möguleikum, einhug í
starfi? Eru léttfleyg gaman-
mál í ýmsum tilbrigðum raun-
verulega allt og sumt sem
Þjóðleikhús okkar hefur fram
að færa af dramatískri list
samtíðar og fortíðar heilt
leikár? Jafnvel Hamlet bætir
ekki úr þessari skák að gagni
þótt sú sýning væri allsnotur
innan sinna þröngu takmarka.
Áreiðanlega var ástæða til að
vænta stórfelldari átaka við
svo stórbrotið viðfangsefni í
Þjóðleikhúsi íslendinga.
LEIKFÉLAG Reykjavíkur
hefur í vetur sí og æ verið að
klifa ókleifan hamarinn. Aðal-
sýningar félagsins f vetur,
Fangarnir í Altóna og Rómeó
og Júlía, voru raunverulega
báðar ofviða svo litlu leikhúsi
þótt þær lieppnuðust furðu-
lega vel. Þó rúmaðist Rómeó
og Júlía raunar alls ekki í
leikhúsinu: um það geta þeir
borið vitni sem „sáu” sýning-
una af fyrsta bekk: höfðu
hana bókstaflega talað í fang-
inu mestallt kvöldið. Það er
líklegt að furða manna yfir
því hversu vel þetta lánaðist
allt saman við hinar frum-
stæðu aðstæður í Iðnó eigi
sinn þátt í frama þessara sýn-
inga beggja. En þótt svona
löguð vinnubrögð séu, þegar
svona vel tekst til, bæði djarf-
leg og skemmtileg, er áreið-
anlega hæpið að byggja á þeim
leikhúsrekstur til lengdar: —
leikhús hlýtur að velja sér
verkefni sem það rúmar og
ræður við að skila óþvinguðum
af umhverfinu. Eg þykist vita
að leikhússtjórinn skilji þetta
allt fullvel og miklu betur en
ég: verður fróðlegt að frétta
af verkefnum leikfélagsins
næsta ár. Raunar hefur þegar
heyrzt að Gísli Halldórsson sé
tekinn að æfa Vanja frænda
Tjekhovs; sú frétt gleður á-
reiðanlega þá sém muna sýn-
ingu Leikfélagsins á Þremur
systrum.
Leikhúsið í Iðnó býr að sam-
völdum hóp leikenda, þótt
hann sé ekki stór, og hefur
auk þess á að skipa gáfuðum,
vandvirkum leikstjórum. Gísli
Halldórsson er án efa fremsti
leikstjóri sem hér starfar nú,
en auk hans hefur Helgi Skúla-
son unnið gott verk við leik-
stjórn. Engum getum skal að
því leitt hvers vegna leikstjór-
ar Þjóðleikhússins ná svo
sjaldan á sínu sviði sambæri-
legum árangri við það sem
tíðkast í Iðnó; en staðreynd
er það engu að síður, og eitt
aðalvandamál Þjóðleikhússins.
En leikhúsfólkið í Iðnó liefur
fyrir sína parta sýnt fram á
nauðsyn þess að hér rísi hið
fyrsta fullbúið borgarleikhús
þar sem list þess njóti eðli-
legra vaxtarskilyrða. Þjóð-
leikhúsinu væri samkeppni og
samjöfnuður við slíkt leikliús
áreiðanlega holl: einn lær-
dómur undangenginna leikára
mundi vera að sízt sé æski-
legt að neitt eitt leikhús sé
einrátt í leiklistarlífi höfuð-
staðarins.
NÝ íslenzk leikrit voru ekki
mjög tíð í vetur frekar en enda-
nær þótt margt sé talað um
grósku í leikritun. Leikfélag
Reykjavikur hafði skyndisýn-
ingar á einþáttungi eftir Einar
Pálsson, Brunnum kolskógum,
á listahátíðinni í vor, og þar
með eru upptalin íslenzk verk-
Framh. á 13. síðu.
I :
14 iiliiiiii,iiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiilillli,ll,ililill,tiiiiiiiiiliillliliil,iiiiiiiil,iiiiiiiiiiiiiniii,i 11111,111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 iiiiiilllllilllliiliililiiillillilillllliltliliillllillliiiliiiiiiiilllilllliliiililliiliiiiiiilliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiui.i.1 'I:iin;,:niiMii,iMiiiiMiiiimiMit,MMi^.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 28. júní 1964 3