Skólablaðið - 01.12.1910, Blaðsíða 6

SKÓLABLAÐiÐ
102
Og svo er með þessa kenningu. Henni er alt af að smá-skjóta
upp. Hún er hvað eftir annað að reka nefið upþ á yfirbórðið
og starir á mennina hálfbrpstnum augum — og heillar þá. Ekki
þarf nú mikið til, hálfbrostin augu. Aumingja mennirnir! Mörg
eru Glámsaugun!
Þeir góðu menn, sem segja, að skó 1 -Arnenníngín íslenska alí
iðjuleysislöngunina og lítilsvirðingu á vinnunni fara reyndar með
blábera. vitleysu. Þeir vita sem sé, að það er ekki menningin,
sem gerir sk'kt að verkum, það hljóta þá að vera skólarnir, kenti-
ararnir sem ala letina, en ekki sú mentun sem þeir veita. Og
það er alveg sitt hvað. Og hefir sitt hvort sína orsökina, og
afleiðinguna, gagnólíkar.
Þessari Glámsaugnakenningu hefir verið beitt ósleitulega, af
þeim mönnum, sem hafa verið andvígir öllum endurbótum á al-
þýðufræðslu vor íslendinga, þeir menn hafa leitast við að berja
það inn í alþjóð, að menningin (!) væri starislöngun mannsins
skaðleg. Þeir hafa beinlínis verið andvígir þekkingu og menningu
Þeir hafa þrælkað þjóðina.
Engin þrælkun er verri en sú, að sannfæra náungann um
að það sé sannleikur, sem í eðli sínu er vitleysa og fjarstæða,
Slíkir menn eru þrændir í götu andlegra framfara.
En þeir menn sem segja að skólarnir lami starfslönguniha
geta sagt það satt.
Og þeir sem kenna skólunum um letina, geta verið mestu
menningarfrömuðir; því þetta segja þeir þá af því að þeir þykjast
sjá — og sjá sennilega — galla, fúabletti á musterum menn-
ingarinnar — skólunum, og vijja þá vitanlega benda á hvernig
úr því verði bætt. Ætlan þessara manna er að auka menning-
una, bæta skólana, en ekki sú, að berjast á móti fræðslu, þekk-
ingu, og menningu. —■ Það gera ekki aðrir en þeir sem hafa
horft í Glámsaugun og bugast af þeim.
Allir — nei, flestir vita, að »ment er máttur«, Að ekki er
unt að komast áfram í ltfinu án þekkingar. Að þekking á sjálf-
um sér, mannlífitiu og atvikunum, gerir mennina færari tíl að
vinna fyrir því lífi, sem þeir hafa lært að elska um leið O'g þeir
hafa lært að þekkja það og gildi þess, Að menningin ei meira
en þekking, hún er látlaus notkun þekkingar, látlaust starf.