Alþýðublaðið - 28.09.1965, Blaðsíða 16

sicfan

Mér er sagt atf styttan af
Einari vini mínuin Ben, sé
farin atf sígá ískyggilegra niik
ið. Kannski hún rerði horf
in einn gótfan vetfurdag- ?

CVWWCpVÍÍY^
Kallinn er þegar búinn atf
skira nýja flugfélagið hans
Alberts. Hann vili láta þatf
heita HUGMYNDAFLUG. . .
I danska blaðinu Aktuelt birtist
nýlega viðtal við færeyska rithöf
undinn William Heinesen. Þetta
viðtal fer hér á eftir í lauslegri
þýðingu, nokkuð stytt:
— John Borgen sagði einu sinni
að hann gengi meira en hann sæti,
og hann bætti við: „Sæll er sá
sem hefur stórt herbergi til að
skrifa í.“ Þér skrifið í mjög litlu
herbergi. Þýðir það, að þér sitjið
í makindum við vinnu yðar?
— Nei, ég geng um gólf. Ég æði
um eins og villidýr í búri.
— Gerið þér það þegar illa
gengur?
— Nei, nei, þegar bezt geng
ur. Þegar mér tekst bezt að skrifa
geng ég um gólf. Þegar mér geng
ur ekki mjög vel, sit ég hér og
geispa. Það er hræðilegt verk að
skr.ifa, eiginlega átakanlegt, sorg
hlægilegt starf. Maður situr og
keppist við heilan dag og kemur
saman þremur línum, sem maður
strikar svo kannski út daginn eft
ir.
Stundum — reyndar sjaldnar —
kemur innblástun og þetta gengur
eins og í leik. Hluti innblástursins
og gleðinnar við að skrifa stafar
af því, að maður kemur sér sjálf
um á óvant. Það er nauðsynlegt
að skrifa þannig, að það hafi áhrif
á mann sjálfan. Þetta er dulrænt
starf. Þegar maður byrjar, veit
maður nokkurn veginn um hvað
það á að verða, en ekki hvernig
WiIIiam Heinesen og kona hans á heimili þeirra í Færeyjum.
Fréttaleysi — og þó!
í heiminiim gerist harla fátt,
helzt þó sutfur í Firði.
(Ég nefni þatf ekki þótt Indverji
einhvern í Pakistan myrtfi).
Þótt varla þeir fái vatnsdropa
víst er bættur skatfinn,
en firn ég tel er fuglsungi
formyrkvar allan staðinn.
Mannveru nokkra má þar sjá
injög svo föla á vanga,
vofubleika með biksvart hár
um bústatfi manna spranga.
Hvílík skelfing og hvernig færi,
ef huldumatfurinn nakinn væri?
LÆVÍS.
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO'
það endar. Ríkjandi þáttur í öllu
skáldskaparstarfi er að persónu
mar fara að lifa sínu eigin lífi.
Þær starfa sjálfar og skapa sér sín
eigin örlög að mestu. leyti sjálf
ar. í Nóatúni ferst eín persónan
Sinklar, við að bjarga annarri per
sónu frá drukknun. Ég hef sjálfur
grátið yfir harmsögu hans. Þetta
var átakanlegt, en það var ekki
annars völ. í fyrsta lagi varð hann
að hverfa >ir sögunni af skipulagsá-
stæðum, en um leið færðu þessi
'sorglegu ævilok þessum dálítið
hlægilega, en viðkunnanlega manni
reisn. Það sem ég hafði talið
tæknilega lausn var raunveru-
lega innri nauðsyn. Svo að ég tali
í þversögnum get ég sagt, að þá
fyrst er hægt að skrifa skáldsögu
þegar hún hefur verið skrifuð.
Þá fyrst þekkir maður persónurn
ar svo vel, að þær geta ákveðið
sjálfar, hvernig þær eiga að vera
Þær hafa ákveðna lyndiseinkunn,
sem kemur upp um það, hvernig
þær hegða sér í samræmi við það,.
— Vinnið þér reglúlega?
— Já, í skorpum, og þá einkum
á morgnana frá því kl. 8 — 9 og til
hádeg’s. Síðdegis les ég það yfir
sem ég hef skrifað. Yfirleitt kem
ur það á óvart. Fyrirfram trúir
maður því alltaf, að ógerlegt sé
að skrifa það, sem maður skrifar
Maður býst ekki við að geta það.
Maður metur sjálfan sig ekki svo
mikils, að maður telji sig geta
gert neitt sem nokkurs er virði, og
þess vegna gleðst maður, þegar
maður sér, að það er ekki einskis
nýtt. Stundum sér maður. að það
er delia, og strikar það með ánægju
út.
— Verðið þér að skrifa hér?
— Já, ég get ekki skrifað, þeg
ar ég er að heiman. Ég get ekki
einbeitt mér.
— Það bendir til þess, að um
hverfið, sem þér búið við, hafi
mikil áhrif?
— Umhverfið hefur úrslitaálirif
.einfaldlega af því, að ég sæki allt
yrkisefni mitt í þetta umhverfi.
Allar hugmyndir mínar hafa alltaf
búið í mér. Ég er einungis að fram
kvæma áætlun, þegar ég kem þeim
i framkvæmd.
— Hefur söguefnið stöðugt ver-
ið að þroskast, þar til að því kem
ur, að þér skrifið um það?
— Það hefur tekið þroska. En
það er alltaf að verulegu leyti til
viljunum háð, að ákveðin bók er
rituð á ákveðnum tíma. Ég byrjaði
á Góðri von 24 ára gamall, en nú
fyrst hefur sú saga orðið til.
Danski presturinn Lucas Debes,
sem bjó í Færeyjum á 17. öld,
sem er slæmur tími í sögu okkar
hann er fyrirmyndin að skáldsögu
persónu minni. Bókin er þó hvorki
sagnfræðileg né ævisaga, heldur
er það hið almenna við aðstæðurn
ar, sem liggur mér á hjarta. Ég
lief reynt að búa til persónu, sem
er fulltrúi þess, sem ég dái mest
af öllu; hins stríðandi húmanisma
Hann vinnur alltaf sigur a) lok
um yfir mannvonsku og grimmd.
Það er til „æðri réttvísi" og þar
á ég ekki við háspekilega rétt
vísi, endurlaun handan grafar, held
ur einhvers konar siðfræðilegt
náttúrulögmál.
Séra Jakob Jónsson varði í
gær doktorsritgertf vitf .Guð
spekideild Háskóla íslands. .
Alþýtfublaffitf.
Hann situr þögull um stund, og
síðan segir hann:
— í öllum myndum sínum:
spegla trúarbrögðin alltaf kjarna
mannshugans. Maður veit ekki
mikið um aðra menn, ef maðui.’
þekkir ekki afstöðu hans til trú
arbragðanna. Allir hafa einhverja
afstöðu til þeirra — jafnvel þótt
hún kunni að vera neikvæð. Það er
líka virk afstaða. Trúin er ein-
hver göfugasta myndin, sem manns
andinn getur birzt í, og einnig sú
ógeðslegasta. Þegar trúarbrögðin
verða að sértrú eru þau óþolandi
,,Ef þú trúir ekki, ertu glataður“,
er „fagnaðarboðskapur“,sem spegl
ar ekkert nema frumstæða
grimmd.. í Færeyingasögu ógnar
Sigmundur, trúboði Ólafs Tryggva
sonar höfðingjanum heiðna, Þrándi
í Götu, á þennan hátt. Síðan eru
liðin nærri því þúsund ár, en að
ferðin er notuð mikið enn þánn
dag í dag. Sem betur fer er öll
trú ekki svona grimmúðug. Allir
sértrúarmenn eru haldnir persónu
legri valdagirnd, hversu auðmjúk
ir sem þeir svo þykjast vera. Bæði
hér og i Noregi er allt yfirfullt
af þröngsýnum trúboðum, sem
halda að þeir séu að boða hið góða
en raunverulega hafa beir illt i
hyggju. Annárs hafa trúarbrögðin
alltaf haft mikla þvðingu í Færeyj
um og hafa hana enn.
— Ég held ekki, að ég sé út
tæmdur ennþá. Ég hef meira a£
gömlu efni, sem ég er að reyna
að vinna úr. Það er frá Aþenu
sögualdar. Krít hefur sigrað i ó-
friðnum og f jórtán ungar mannesk.j
ur — sjö piltar og sjö ungar kon
ur — eiga að sendast til sigurveg
aranna, þar sem þeim á að fói-na
til inautmennisins Minotaurus í
völundarhúsinu í Knossos. Ég ætla
að lýsa síðustu helgi þeirra í A
þenu fyrir brottförina. En þessi
helgi gerist í Aþenu nútímans —
eða hvaða nútímaborg sem er.
Framhald á 15. síðu.